Kolonoskopi, bağırsak ve rektum ile ilgili şikayetlerin veya bulguların incelenerek kolonoskop cihazı ile yapılan işleme denir. İşlem sırasında gerekli görülürse kalın bağırsakta bulunan polipler çıkarılabilir ya da incelemek için doku örneği alınabilmektedir. Anüs bölgesinden girilerek yapılan bu işlem, kalın bağırsağa ait sorunların tanı ve tedavisinde sık olarak uygulanmaktadır. Kanser ve bağırsak polipleri gibi ciddi problemlerin erken teşhisinde de önemli bir yeri vardır.
Kalın bağırsağın incelenmesi bakımından, ucunda kamera ve ışığın bulunduğu tıbbi cihaz ile anüs bölgesinden kalın bağırsağın ucuna kadar yapılan görüntüleme işlemidir. Tedavi olarak da kullanılabilen bu yöntemi uygulamadan önce kişinin aç olması istenirken, kullanılan birtakım kan sulandırıcı ilaçlar varsa yaklaşık 1 hafta öncesinden kesilmesi istenmektedir.
Kolonoskopi Hangi Hastalıklarda Yapılır?
Görüntüleme, inceleme ve tedavi için de kullanılan bu işlem, birtakım hastalıkların teşhisi ve tarama uygulamaları için de kullanılabilir. Bağırsak hastalıklarının incelenmesi için, şikayet ve bulguların belirlenmesi için ve kontrollerin yapılması için uygulanmaktadır.
Tanı amaçlı: Kalın bağırsakta oluşabilecek hastalıkların, bazı sorunların ve problemlerin teşhis edilebilmesi için yapılabilir.
Bağırsak Kanseri İncelemesi: Herhangi bir şikayetin veya belirtinin olmaması durumlarında bile rektum ve kolon kanserinin tespiti için yapılabilir. Genellikle 50 yaş ve üzeri bireylerde her 5 yılda bir önerilmektedir. Aile bireylerinde kolon ya da rektum kanseri öyküsü bulunan kişilerde bu durum değişebilir ve daha sık kontrol gerekebilir.
Polip Kontrolleri: Kişinin önceden yaşadığı polip sorunları belirli zamanlarla kontrolden geçilerek bu işlemin yapılması gerekebilmektedir. Ayrıca bu durumun erken teşhis edilerek bağırsak kanserinin önüne geçilmesi de sağlanmaktadır.
Kolonoskopi Nasıl Yapılır?
Uygulanacak işlem öncesi yapılması gereken birtakım hazırlıklar bulunmaktadır. Bu işlem öncesinde kişinin uzman hekime aktarması gereken bazı bilgiler bulunmaktadır. Bunlar; hamilelik süreci, akciğer hastalığı, kalp hastalığı, şeker (diyabet) ve hali hazırda kullandığı ilaçlar veya alerjisinin bulunduğu ilaçlar varsa bunları detaylı bir şekilde anlatması gerekir.
Yapılan işlemin başarılı ve sorunsuz olması için işlem öncesi bağırsakların temiz olması gerekmektedir. Bu durum için çeşitli yöntemler uygulanabilmektedir. Bağırsakların olması gerektiği gibi temizlenmemiş olması; lezyon ya da polip ismi verilen bulguların işlem sırasında görülememesine, işlemin uzamasına (uzayan işlemlerde bazı riskler oluşabilir), ayrıca uygulamanın tekrar yapılmasına neden olabilmektedir.
Kişiye uygulama sonrası için giyebileceği rahat ve bol kıyafetler getirilmesi önerilebilir. İşlem öncesi hastalara sakinleştirici birtakım ilaç ve ağrı kesiciler uygulanır. İşlemde hastanın arka kısmının açık kalacak şekilde bu işlemler için hazırlanan bir kıyafet giydirilmektedir.
Uzman doktorlar ve hekimler tarafından yapılan bu işlemler sırasında, doktorun uygun ve gerekli görmesi durumunda kişinin solunumu, tansiyonu ve kalp ritminin kontrolü için birtakım cihazlar bağlanabilir.
Kişinin her iki bacağı göğsüne gelecek şekilde çekilir ve sol tarafına yatar pozisyonda muayene başlanır. Kişiye anestezi doktoru eşliğinde, derin uykuya dalmasını sağlayan topikal (yüzeyel anestezi) verilmektedir.
Hastanın tam olarak uyuduğundan emin olduktan sonra uzman hekim, kolonoskop cihazı ile ilk olarak kalın bağırsağın uç kısmına yani rektuma doğru ilerleme sağlar. Ardından bu cihaz ile hava verilerek bağırsak şişirilir ve bağırsağın iç yüzeyi görüntülenir.
Uygulamada kullanıla tıbbi cihaz, ince bağırsak ve kalın bağırsağın bağlantı noktasına kadar ilerler ve tüm kalın bağırsak bölümlerini inceler. Bu işlem yaklaşık yarım saat kadar sürmektedir.
Hekim, işlemi yaptığı sırada karşılaştığı anormal durumları bu alet yardımı ile çıkarabilir. Ayrıca hastanın şikayetlerine bağlı olarak da uzmanın gerekli görmesi halinde bağırsağın farklı yerlerinden de örnekler alınabilir.
Yapılan bu işlemin ardından kişiye verilen ilaçların etkisini kaybetmesi ve bilincin normale dönmesi için hasta, derlenme odasında tutulmaktadır.
Kolonoskopi Öncesinde Nelere Dikkat Edilmelidir?
Doktor tarafından önerilen ve uygulanan yöntemde, kişinin devamlı olarak kullandığı ilaçlar ve sahip olduğu hastalıklar hakkında uzmana gerekli ve detaylı bilginin verilmesi çok önemlidir. İşlemin yapılacağı tarihin belirlenmesinin ardından kişiye birtakım besinlerin tüketilmesi yasaklanabilir.
İşlem öncesi katı gıdaların tüketilmesi önerilmez ve işlem öncesi son gece de bir şey yenmemeli ve tüketilmemelidir. Bazı kişilere bağırsağın temizlenmesi için birtakım ilaçlar ya da lavman uygulaması yapılabilir.
Kolonoskopi Sonrasında Nelere Dikkat Edilmelidir?
İşlem sonrası hasta, gözlem altında ve derleme odasında tutulmaktadır. Bilincin yerine gelmesinin ardından ve işlem sırasında verilen ilaçların etkisinin geçmesi durumunda kişi taburcu edilir ve 1 gün boyunca dinlenmesi önerilir. Kişi işlem sırasında uygulanan yöntemlere bağlı olarak bu süreçte kendini şişkin hissedebilirken bazı gaz sancılarını da yaşayabilir.
Ayrıca dışkılama sırasında kan görülmesi de normal olarak bildirilmektedir. Ancak sürekli ve aktif bir kanama durumunda vakit kaybetmeden doktora başvurulmalıdır. Hasta normal beslenme düzenine ve sıvı tüketimine devam edebilmektedir. Ancak görüntüleme işleminde bazı örneklerin alınması söz konusu ise hekim tarafından önerilen ve verilen diyet programına göre beslenme sağlanmalıdır.
Doktor, birtakım ilaçların kullanımı konusunda bazı kısıtlamalar getirebilirken kişinin bunlara uyması ve yerine getirmesi önemlidir. Ayrıca yapılan işlem sonrasında bazı ciddi sorunlar ve belirtiler ortaya çıkabilirken, kişi bu gibi durumlarda vakit kaybetmeden doktora gitmeli ve muayene olmalıdır. Kolonoskopi işlemi sonrası yaşanabilecek ciddi sorunlar şu şekildedir:
- Dışkılama sırasında aktif kan görülmesi (rektal kanamalar)
- Yüksek ateş ve titremeler
- Geçmeyen karış ağrıları ve şişkinlik
- Baş dönmesi ve bilinç kaybı
- Mide problemleri (kusma, bulantı)
- Kalp ritminde bozukluk ve çarpıntı
- Göğüs ağrıları
Bu gibi durumların yaşanması halinde kişi mutlaka bir doktora görünmeli ve şikayetleri bildirmelidir.
Kolonoskopi Ve Sanal Kolonoskopi Arasındaki Fark Nedir?
Sindirim sisteminin son bölümünde bulunan kalın bağırsağın içerisine girilmesi ile birlikte görüntülenen bu bölgenin gerekli görülmesi halinde müdahale edilerek yapılan bir işlemken, sanal kolonoskopi, kolonoskop cihazı kullanılmadan bilgisayarlı tomografi yöntemi ile yapılan bir çeşit görüntülemedir.
Sanal kolonoskopide bağırsağın temizlenmesinin ardından kişiye ağız üzerinden kontrast bir madde verilmektedir. Daha sonra bilgisayarlı tomografi ile detaylı bir inceleme ve kalın bağırsak görüntülemesi yapılır. Genellikle yaşlı kişilere ve uzun süreli kan sulandırıcı ilaçlar kullanan hastalara yapılan bu işlem, kişilerin günlük yaşantısına daha çabuk dönme avantajını sağlamaktadır.
Küçük detayların belirlenememesi ve düşük bir ihtimal de olsa kişinin radyasyona maruz kalması, oluşan poliplerin ve zararlı dokulara işlem yapılamaması da dezavantaj oluşturmaktadır.
Kolonoskopi Zararlı mıdır?
Görüntüleme işleminde oluşabilecek en ciddi komplike durumu, kalın bağırsağın delinmesidir. Oluşabilecek bu durumlarda yapılması gereken müdahale ise cerrahidir. Kolonoskopi zararları ve oluşabilecek riskler bakımından bazı bireylere uygulanmamaktadır. Bu nedenle bu işlem uzman bir doktor tarafından yapılan muayene işlemi sonrası ve önerisi üzerine uygulanmalıdır.
Doktorun durumu belirlemek ve teşhisin kolaylaşmasını sağlamak amacı ile kişiye durum hakkında sorduğu sorular ve muayene sonrasında birtakım ciddi hastalıkların (kalp, mide ve böbrek rahatsızlıkları) bulunmasında, hamilelik ve aort şişmesi gibi durumlarda bu işlem önerilmez.
Kolonoskopi Cihazı Nedir? Ölçüleri Nelerdir?
Bağırsağın görüntülenmesi ve kalın bağırsakta oluşabilen sorunların ortaya çıkarılması bakımından tedavi yöntemi olarak da uygulanabilen görüntüleme yöntemidir. Esnek bir tüp şeklinde bulunan tıbbi aletin uç kısmında küçük bir kamera ve ışık yer almaktadır. Kalın bağırsağın görüntülenmesi bakımından kolaylık sağlayan aletin üzerinde hava vermek için ve gerekli görülen durumlarda örnek alınabilmesi için farklı bir aparat daha yer almaktadır. Ölçüsü yaklaşık olarak 60 cm uzunlu ve 1 cm çapı bulunmaktadır.
