Kan bağışı yalnızca Kızılay Kan Bağış Merkezlerinde yapılmaktadır. Hastane transfüzyon merkezlerinde ancak özel durumlarda Kızılay kan merkezlerinin yetkilendirmesi neticesinde kan bağışı kabul edilebilir. Kimler kan verebilir sorusuna doğru cevap bulmak oldukça önemlidir. Özellikle kan bağışçısı sorgulama formunun doğru ve eksiksiz doldurulması oldukça önemlidir. Kan bağışçısı olabilmenin bazı koşulları vardır. Bu koşulları şu şekilde sıralayabiliriz;
- 19 yaşından gün almış olmak
- 65 yaşından gün almamış olmak (ilk kez kan bağışı yapacaklar için 61 yaşından gün almamalı)
- Vücut ağırlığının 50 kg’dan fazla olması
- Vücut sıcaklığının 37,5 C altında olması
- Bağışçı Sorgulama Formu’ndaki soruları doğru cevaplamış ve uygun bulunmuş kişiler
- Torba kan alımı öncesi yapılan testlerde; Hemoglobin düzeyinin Kadın; 12.5- 16.5 g/dl, Erkek; 13.5- 18.0 g/dl olması, Trombosit sayısının 150.000/mm3 den büyük olması durumunda kan bağışı gerçekleşebilir.
- Hipertansiyon hastalarında ilaç kullanımı varsa ve kan basıncı kabul edilebilir, sınırlardaysa kan alımı yapılır.
- Hafif ağrı kesici kullanımı, vitamin kullanımı, antidepresan kullanımı kan bağışı için engel teşkil etmemektedir.
Bağış aralığı ortalama olarak; erkek olan bağışçılarda 90 gün, kadın bağışçılarda ise 120 gün olarak belirtilmiştir. Zaruri durumlardaysa bu süre, kan merkezi doktoru tarafından düzenlenebilmektedir.
Kan bağışı işleminden önce, yoğun olmasa bile karın tok olmalı bilhassa yağlı besinler tüketilmemelidir. Bol sıvı tüketimine dikkat edilmelidir. Bağışçı, fazla yorgun veya uykusuz olmamalıdır. 12 saat evveline kadar alkol almaması gerekir. Nabız, kan basıncı ve beden sıcaklığı belirlenmiş olan uygun aralıkta olmasına özen gösterilmelidir.
Kan bağışı işlemi sonrası ise; bol sıvı alınmalı, en az 1 saat sigara içilmemelidir, kan alımı yapılan kolla ağır yük kaldırılmamalı ve o gün ağır işler ve aktiviteler yapılmamalıdır.
Kimler Kan Veremez?
Kan bağışçısı olamama sebepleri çok çeşitlidir. Pek çok etken kan bağışına engel olabilmektedir. Bazı kişiler, bir ömür kan bağışında bulunamaz. Kimler kan veremez sorusunun yanıtı şu şekildedir;
- Hepatit B, Hepatit C, AIDS gibi hastalıklar geçirmiş olanlar
- Bağışıklık sisteminin kendi dokularına saldırmasına neden olan otoimmün hastalıklara sahip olanlar
- Kanama eğilimine sahip olanlar
- Aspirin kullanımı (Aferez Trombosit konsantresi hazırlamak için alındığında kabul edilmez)
- Aşı yaptıran kişiler 4 hafta bağışçı olamaz.
- Akupunktur, botoks, dövme, takı için cilt deldirme, saç ekimi veya estetik gibi uygulamaları yaptıranlar 1 yıl boyunca kan bağışçısı olamazlar.
- Tüm cerrahi işlemler sonrası 1 yıl bağışçı olunamaz.
- Kanser hastaları ve kemoterapi alanlar
- Kronik kalp yetmezliği, kronik böbrek yetmezliği, geçirilmiş Myokard enfarktüsü ve/ veya stent takılanlar
- Kronik karaciğer yetmezliği bulunanlar
- Damar yolundan insan kaynaklı (büyüme hormonu, pıhtılaşma faktörleri, insülin vs) ilaç kullananlar bağışçı olamazlar.
- Düşük geçirmiş kadınlar 9 ay kan bağışı yapamaz.
- Gebelik esnasında ve gebelik sonrası 9 ay bağışçı olamazlar.
- Diş tedavisi çekim, dolgu, kanal tedavisi gibi uygulamalarda en az 7 gün bağışçı olamazlar.
- Alkol alımı sonrası en az 12 saat kan bağışı yapılamaz.
Kan Bağışçısı Olabilme Koşulları
Kan bağışı yaparak bir canı kurtarmak bazı durumlar için mümkündür ancak kan bağışçısı olmak her koşulda mümkün değildir. Kan bağışı; gönüllü ve sağlıklı bir bağışçıdan kan ve kan ürünlerini elde etmek amacı ile kan merkezleri tarafından kan alınması işlemi olarak belirtilir. ‘Bağışçı Bilgilendirme ve Onam Formu’ ile ‘Bağışçı Sorgulama Formu’ okunduktan sonra sorular cevaplanarak form doldurulur. Bağışa engel bir durum söz konu değilse hekimin onayı ve kontrolünden sonra bağış kabul edilir.
Kan bağışçısı olabilme koşulları;19 yaşından gün almak, herhangi bir kronik hastalığı ve bulaşıcı bir hastalık taşımamak oldukça önemlidir. Kan bağışı yaklaşık 10 dakika süren bir işlemdir. İşlem sırasında yaklaşık 450 ml kan alınır. Bunun ile birlikte kan bağışı işlemi öncesinde hastanın aç olmaması, kendini kan verebilecek kadar iyi hissetmesi, yorgun ve uykusuz olmaması gerekmektedir.