Kelebek Hastalığı (Lupus Hastalığı) Nedir?

Kelebek hastalığı (Lupus) veya tıbbi adıyla sistemik lupus eritematozus (SLE), bağışıklık sisteminin kendi hücrelerine saldırması sonucu ortaya çıkan bir otoimmün hastalıktır. Erkeklere oranla kadınlarda daha sık rastlanan bu hastalığın yaygın görülen belirtisi ise yüzde oluşan kelebek şeklindeki kırmızı döküntülerdir. Hastalığın semptom ve belirtileri çoğunlukla farklı sorunlarla benzerlik gösterdiğinden tespit edilmesi zordur. Tedavisi için kesin bir yöntem bulunmamaktadır ve genellikle hastalığın semptomlarını kontrol etmeye yönelik tedaviler uygulanır.

Hastalığın nedeni tam olarak bilinmemekle birlikte, genetik faktörler, çevresel etkenler ve hormonal değişikliklerin bir kombinasyonunun rol oynadığı düşünülmektedir Enfeksiyonlar, bazı ilaçların kullanımı ve güneş ışığına maruz kalma, bu hastalığın tetikleyici faktörleri arasında yer alabilir. 

Kelebek Hastalığı (Lupus Hastalığı) Neden Olur?

Kelebek hastalığı nedenleri arasında genetik faktörler ile çevresel faktörlerin bağlantısı olduğu düşünülmektedir. Hastalık için kalıtsal yatkınlığı olan kişilerin çevrelerinde bu hastalığı tetikleyebilecek bir etkene maruz kalmaları sonucunda hastalığın gelişme gösterebileceği gözlemlenmiştir. Bunun yanı sıra, pek çok hastada hastalığın gelişme nedeni kesin olarak bilinmemekle birlikte, lupusun gelişmesinde etkili olduğu düşünülen faktörler şu şekildedir:

• Hastalığın gelişiminde; güneş ışığı, enfeksiyonve bazı ilaçların kullanımı gibi tetikleyici faktörler etkili olabilir.
• Vücutta gelişebilecek farklı enfeksiyonlar bazı kişilerde hastalığın ortaya çıkmasına yol açabilir.
• Tansiyon ilaçları, antiepileptik ilaçlar ve antibiyotikler, hastalığın tetiklenmesine neden olabilir. İlaçların tetiklediği vakalarda ilaç kullanımı sona erdiğinde iyileşme görülebilir.
• Cinsiyet ve yaş gibi farklı faktörler de hastalığın gelişme olasılığını etkileyebilir.
• Erkeklere oranla kadınlarda daha sık görülür ve genellikle 15 ila 45 yaş arasında teşhis edilir.

Kelebek Hastalığı (Lupus Hastalığı) Belirtileri Nelerdir?

Kelebek hastalığı belirtileri kişiden kişiye ve hastalığın durumuna bağlı olarak farklılık gösterebilir. Semptomlar ve belirtiler aniden meydana gelebilir, yavaş ilerleyebilir, hafif veya şiddetli olabilir. Ayrıca, bazı kişilerde geçici olarak görülürken, bazı vakalarda kalıcı olarak da gözlemlenebilir.
Vakaların birçoğunda semptom ve belirtiler belirli bir süre daha şiddetli seyredebilir, ardından kısa bir iyileşme dönemi yaşanabilir ya da tamamen ortadan kaybolabilir. Bu duruma "alevlenme" adı verilir. Hastalarda gözlemlenen semptomlar ve belirtiler, hastalığın etkilediği organ ve sisteme bağlı olarak farklılık gösterebilir. Lupus hastalarında yaygın görülen belirtiler şunlardır:

• Ateş,
• Halsizlik ve yorgunluk,
• Eklem ağrısı, sertlik ve şişlik,
• Nefes darlığı,
• Göğüs ağrısı,
• Göz kuruluğu,
• Yüzde kelebek benzeri bir kızarıklık (özellikle burun ve yanaklarda).
• Güneş ışınlarına maruz kalma sonucu şiddetli cilt lezyonları,
• Strese veya soğuğa maruz kalan hastalarda baş ağrısı, baş dönmesi, davranış değişiklikleri ve hafıza kaybı görülebilir.

Yukarıda belirtilen semptomlar dışında, açıklanamayan yüksek ateş, kızarıklık, uzun süreli ağrılar veya aşırı yorgunluk gibi şikayetler yaşayan kişilerin zaman kaybetmeden en yakın sağlık kuruluşuna başvurması ve bir uzmana danışması önemlidir.

Kelebek Hastalığı (Lupus Hastalığı) Teşhisi Nasıl Konulur?

Kelebek hastalığının teşhisi, semptomlar ve laboratuvar testleri temelinde bir uzman doktor tarafından konur. Ancak teşhis süreci zor olabilir. Bu zorluk, semptomların ve belirtilerin her vakada farklılık göstermesi ve zaman içinde değişebilmesi nedeniyle ortaya çıkar. Ayrıca, bu hastalıkta gözlemlenen şikayetler, semptomlar ve belirtiler, çeşitli diğer hastalıklarla benzerlik gösterebilir.

Hastalığın tespit edilebilmesi için doktor tarafından kişiye öncelikle fiziki bir muayene yapılması gerekir. Doktor, hastanın yaşadığı belirtileri, şikayetleri, tıbbi geçmişini ve hastalık öyküsünü detaylı olarak öğrenmek için çeşitli sorular sorabilir. Kişiler gözlemlediği bütün durumları muayene sürecinde hekim ile paylaşmalıdır. Ayrıca sahip olduğu hastalıkları veya kullanmakta olduğu ilaçları söylemelidir.

Hastalığı tek başına tespit edebilecek herhangi bir test henüz bulunmamaktadır. Genellikle idrar ve kan testleri, hastanın gözlemlediği belirtiler ve fizik muayene bulguları ile hastalığın tanısı konulabilir.

Hastalığın teşhis edilmesi için laboratuvar ortamında idrar ve kan testlerinin yanı sıra tam kan sayımı, eritrosit sedimantasyon hızı, böbrek ve karaciğer işlev testlerinin yapılması ve antinükleer antikor testinin uygulanması gerekebilir. Doktor, hastalığın akciğerlere ve kalbe etki etmesinden şüphelenirse bazı görüntüleme yöntemlerini kullanabilir. Ayrıca, hastalığın teşhisini doğrulamak için deri biyopsisi de gerekebilir.

Kelebek Hastalığı (Lupus Hastalığı) Tedavisi Nasıl Yapılır?

Kelebek Hastalığı tedavisi, hastalığın şiddeti, semptomların türü ve kişinin genel sağlık durumuna bağlı olarak değişebilir. Lupus hastalığının kesin bir tedavisi olmadığı için uygulanan yöntemler, semptomların hafifletilmesi, iltihapların kontrol altına alınması, hastalığın ilerlemesinin yavaşlatılması ve hastanın yaşam kalitesinin artırılması amaçlarıyla yapılır.

Doktor tarafından gerekli görülen ilaçlar, kişide ortaya çıkan alevlenmeleri, semptomları ve belirtileri kontrol altına alabilmek için verilebilir. Bu ilaçların nasıl kullanılacağı, hangi risklerin olduğu konusunda kişi bilgilendirilir.

Bunun yanı sıra, güneşten korunma önemlidir çünkü güneş ışığına hassasiyet semptomları kötüleştirebilir. Diyet ve egzersizle sağlıklı bir yaşam tarzı benimsenmesi, hastalığın yönetimine yardımcı olabilir. Stresin azaltılması ve iyi bir uyku düzeni de semptomların şiddetini azaltabilir.

Lupus hastaları düzenli doktor kontrollerine gitmeli ve tedavi planlarını doktorları ile birlikte güncellemelidirler. Bu, hastalığın kontrol altında tutulmasına yardımcı olur.

Kelebek Hastalığı (Lupus Hastalığı) Çeşitleri Nelerdir?

Kelebek hastalığı, farklı formları olabilen bir hastalıktır ancak genellikle iki ana türü bulunur:

Sistemik Lupus Eritematozus (SLE): Bu form lupusun en yaygın ve genel formudur. Vücudun birçok farklı bölgesini etkileyebilir ve semptomları çok çeşitli olabilir. Yaygın semptomlar arasında eklem ağrısı, deri döküntüleri, yorgunluk, ateş, böbrek sorunları ve daha birçok belirti bulunabilir. Semptomlar kişiden kişiye değişebilir ve hastalığın şiddeti farklılık gösterebilir.

Diskoid Lupus Eritematozus (DLE): Bu form, genellikle ciltteki döküntülerle sınırlıdır. Yüzde, saç derisinde veya vücudun diğer bölgelerinde kızarıklık ve pullanma şeklinde belirtiler görülebilir. Bu tür lupus, genellikle iç organları etkilemez ve SLE kadar yaygın değildir.