Hipertiroidi, tiroid bezinin çok fazla çalışması ve kan dolaşımına aşırı tiroid hormonu (TSH) salgılaması sonucu ortaya çıkan bir hastalıktır. Hastalık herkeste görülebilirken erkeklere oranla kadınlarda yaklaşık 10 kat daha fazla görülür. Genellikle 20 ila 40 yaşları arasında başlamaktadır. Kan testlerinde T3 ve T4 seviyeleri yüksek TSH düzeyi ise düşük olarak gözlemlenir.
Tiroit, boynun ön kısmında yer alan küçük ve kelebek şekline benzer bir bez olarak bilinir. Hücreleri enerji kullanma konusunda denetleyen ve iki ana hormonun üretiminden sorumludur. Bu hormonlar, tetraiyodotironin (T4) ve triiyodotironin (T3) olarak bilinir. Çok fazla çalışan tiroit bezinin kişilerde yol açtığı bazı şikayetler ve bulguların teşhis ve tedavisinin yapılması belirtileri hafifleterek, oluşabilecek komplikasyonların önüne geçebilir.
Hipertiroidi Belirtileri Nelerdir?
Kan dolaşımında T3 ve T4 hormonlarının çok fazla bulunması sonucunda metabolik hızda artış olurken, bu duruma hipermetabolik adı verilmektedir. Metabolik hızın artmasıyla birlikte, kalp atışın yüksek oranda hızlanabilir, kan basıncı artabilir ve el titremeleri yaşanabilir.
Kişi çok fazla terleyebilirken, ısıya karşı hassasiyet gelişebilir. Bağırsak hareketlerinde sıklaşma, kilo kaybı ve kadınların adet dönemlerinde düzensizlik görülebilir.
Ayrıca tiroit bezi tek ya da iki taraflı olarak guatra dönüşebilirken, gözlerde dışa doğru büyüme ve belirgin bir görüntü ortaya çıkabilir.
Bunların yanı sıra hipertiroidi belirtileri şu şekilde sıralanabilir:
- Sinirlilik ve huzursuzluk hali
- Odaklanmada ve konsantrasyonda azalma
- Zayıflama ve kilo kaybı
- Kalp atışlarının belirginleşmesi ve çarpıntı durumları
- Yüksek tansiyon
- Terleme
- Deride incelme
- Uzun süreli ishal
- Uykuya geçişte zorlanma
- Saçlarda kırılganlık ve dökülmeler
- Kaşıntı
- Mide problemleri, bulantı ve kusma
- Erkeklerde meme büyümesi
Ayrıca aşağıda maddeler halinde verilen semptom ve belirtilerin kişide görülmesi ve yaşanması durumunda vakit kaybetmeden doktora görünmeli ve acil tıbbi müdahale edilmelidir. Bunlar şu şekildedir:
- Uzun süreli baş dönmeleri
- Nefes darlığı
- Bilinç kaybı ve dengesizlik
- Kalp atışının hızlanması ve düzensiz olması
Hipertiroidi Neden Olur?
Hastalığın oluşumuna neden olan bazı durumlar bulunmaktadır. Otoimmün hastalıkları arasında yer alan Graves hastalığı, bu duruma neden olan en yaygın problemlerdendir.
Bu hastalıkta antikorlar, tiroidin aşırı miktarda hormon salgılaması için uyarmaktadır. Erkeklere oranla kadınlarda daha yayın görülen ve genetik bir rahatsızlık olduğu düşünülen bazı veriler yer alır. Aile bireylerinin hastalık öyküsünde Graves hastalığı bulunması halinde uzman hekimlerin konu hakkında bilgilendirilmesi önemlidir.
Bunların yanında farklı hipertiroidi nedenleri ise şu şekilde sıralanabilir:
- Çok fazla iyot
- Testis ya da yumurtalıkta tümör bulunması
- Tiroit ya da hipofiz bezinde iyi huylu tümör olması
- Diyet nedeniyle ya da ilaçlar aracılığıyla aşırı miktarda alınan tetraiyodotironin
- T4 ve T3 hormonlarının tiroit bezinden sızmasına yol açan tiroidit ya da tiroid iltihabı varlığı
Hipertiroidi Teşhisi Nasıl Konulur?
Hipertiroidi teşhisi, uzman doktorlar tarafından yapılan muayene ve kişinin tıbbi öyküsünün öğrenmesi ile birlikte yapılmaktadır. Hastalığa tanı konulması için muayene sırasında kişide gözlemlenen durumlardan bazılar; eldeki titreme durumları, fazla aktif olan refleksler, gözdeki farklılıklar, sıcak ve nemli cildin olup olmadığıdır.
Bunların yanı sıra yutkunma sırasında tiroid bezi gözlemlenerek boyutu, inişli ve çıkışlı tutumları ya da hassaslığı kontrol edilmektedir. Kalp ve nabız hızının nasıl olduğu ve düzeni kontrol edilerek hastalığın tespiti yapılabilir.
Sonrasında kan testleri yapılır ve test sonucu değerlendirilir. İnceleme sonucunda hastalık teşhis edilir. Yüksek seviyelerde TSH görülmesi çok fazla çalışan tiroidi gösterir. TSH seviyesi önemlidir, çünkü tiroit bezine daha çok tiroksin üretim için siyan veren hormondur.
Kan testleri öncesinde kişinin B vitamini takviyesi olan biotin kullanması sonucunda testler yanış sonuçlar verebilir. Bu nedenle herhangi bir multivitamin ve takviye kullanımının doktora bildirilmesi önemlidir.
Kan testleri sonucu ortaya çıkan tiroidin aşırı çalışması ve buna neden olan faktörlerin belirlenmesi için yapılan bazı testler bulunmaktadır. Bunlar, Radyoiyot alım testi, Tiroit sintigrafisi, Tiroit ultrasonu olarak bilinmektedir. Bu testlerle tiroit bezinin nasıl çalıştığı ve ne kadar oranda iyot emdiği belirlenir.
Hipertiroidi Nasıl Geçer? Tedavi Yöntemleri
Hipertiroidi tedavisi, kişinin cinsiyetine, yaşına ve sağlık durumuna bağlı olarak farklılık gösterebilir. Ayrıca hastalığın altında yatan farklı bir rahatsızlığa bağlı olarak da doktor tarafından uygun görülen ve hastalığın derecesine bağlı olarak kişiye uygun tedavi süreci planlanır.
Hipertiroidi nasıl geçer sorusu ve tedavi yöntemleri konusu üzerine açıklama yapılacak olursa, birtakım tetkikler, ilaç tedavileri ve cerrahi müdahaleler yer alabilir. Bu yöntemler şu şekilde sıralanabilir:
Radyoaktif İyot
Tiroit bezi tarafından emilen iyot oral yoldan alınır ve incelenir. Bezin küçülmesi sağlanarak işlevinin yapılması sağlanır. Tedavi ile birlikte belirtiler genellikle azalır ve ortadan kalkar.
Anti-Tiroit İlaçlar
İlaçların kullanılması ile birlikte tiroit bezinin çalışması düzene sokulmaya çalışılır ve aşırı hormon üretiminin önüne geçilmeye çalışılır. Ancak ilaç tedavisi uzun süreli bir tedavidir. Bu nedenle ilaçların düzenli olarak ve doktor kontrolünde kullanılması gerekmektedir.
Hastalığın bazı vakalarda nüksetme durumu yaşanabilir. Bazı durumlarda da ilaçlar karaciğer rahatsızlığına neden olabilir. İlaçlara karşı vücudun alerjik reaksiyon göstermesi nadir olarak görülse de reaksiyonlar genellikle deride döküntü, kurdeşen, ateş ya da eklem ağrıları olarak ortaya çıkabilir. Enfeksiyon riskine karşı da kişinin dikkatli olması gerekir.
Beta Blokerler
İlaçlar çoğunlukla titreme durumlarına ve kalp atış hızını dengelemeye fayda sağlar. Doktor reçetesi üzerine yazılan bütün ilaçlar tiroit seviyesi normal bir hal alana kadar kullanılabilir. Astım hastaları için önerilmeyen bu ilaçlar, kişide cinsel işlev bozukluğuna ve yorgunluğa neden olabilir.
Cerrahi Yöntem
İlaçlarla tedavi edilmediğinde ya da nüksetme durumu yaşandığında doktorun gerekli görmesi durumunda cerrahi müdahale yapılarak tedavi edilmesi mümkündür. Ameliyat sırasında tiroit bezinin büyük bölümü çıkarılır.
Bazı olası riskler arasında ses tellerinde ve kandaki kalsiyum düzeyini kontrol altında tutan paratiroid bezinin zarar görme ihtimali vardır. Bunlara ek olarak, vücuttaki tiroit hormonunun normal olmasını sağlamak amacıyla levotiroksin (L-tiroksin) verilerek uzun süreler, hatta bir ömür tedavi edilmesi gerekebilir.
Tedavilerin sonuçlanmasıyla belirtilerde azalma görülür ve hasta kendini daha iyi hissetmeye başlar. Bunların yanında hastaya doktor tarafından iyot alımına dikkat edilmesi konusunda diyet programı hazırlanır ve beslenme kontrol altında tutulur.
Hastalığın belirtileri ve şikayetleri yaşanmaya başlandığında vakit kaybetmeden sağlık kuruluşlarına gidilmeli ve genel cerrahi uzmanları tarafından kontrollerin sağlanması önemlidir.