Hemipleji, vücudun sadece bir tarafını etkileyen inme veya felç durumu olarak adlandırılır. Sık görülen belirtileri arasında; yüz, kol ve bacak kaslarında işlev kaybı veya güçsüzlük gibi şikayetler yer alır. Beyin dokusunda yer alan damarlardan bir veya birkaçında tıkanma sonucu meydana gelir. Beyne iletilen kan dolaşımında bozulma olması sonucunda beynin ilgili bölümü oksijensiz kalır ve iskemi olarak adlandırılan doku zararı ortaya çıkar. İskemi, vücudun bir tarafını etkileyen ve vücudun fonksiyonlarının tamamen veya kısmen kaybolmasına neden olur.
İnme veya felç gibi durumlar, fonksiyon kaybına yol açan hastalıklar arasında ilk sırada yer almaktadır. Tümör ya da apse gibi lezyonların beyin dokusuna bası yapması sebebiyle meydana gelen durumlarda ilerleme çok daha yavaş olur ve zor fark edilebilir. Beynin etkilenen kısmı tarafından yönetilmekte olan kaslarda hafif düzeyde de olsa bir kayıp yaşanır. Sonrasında bu durum ilerler ve vücudun bir tarafını etkisi altına alır. Tedavide ilk olarak fizik tedavi ve rehabilitasyon uygulamaları yapılır.
Hemipleji Nedenleri Nelerdir?
Beyin dokusunda bulunan besleyici damarlarda tıkanma, yırtılma veya bu dokuların oksijensiz kalması gibi durumlar nedenleri arasında yer alır. Ayrıca bu durumun gelişmesine neden olan önemli bir faktör de inme durumudur. Bu nedenle inmeye yol açan durumlar aynı zamanda hemiplejiye neden olabilir. Bunların yanı sıra, serebrovasküler olay (SVO) riskini artıran ve hemiplejiye yol açan nedenler şu şekilde sıralanabilir: diğer nedenler şu şekilde sıralanabilir:
Hipertansiyon
Kronik tansiyon hastalarında inme riski normale oranla 4 kat daha fazladır. İnme tablolarının yaklaşık yüzde 60 oranı hipertansiyondan kaynaklı gelişme gösterir.
Kalp ve Damar Hastalıkları
Kalp ve damar hastalıkları, beyin damarlarını etkileyebilirken, bu damarlarda daralmaya, sertleşmeye ve tıkanmalara yol açabilir. Beyin dokusunu besleyen damarlara kan iletiminin sağlanamaması halinde dokularda oksijen kaybı ortaya çıkar ve SVO riski yaşanır. Bunun yanında ritim bozukluğu da inme riskini 5 kat artırır.
Diyabet
Vücutta bulunan bütün sistemlerin işleyişi birbiri ile büyük orada bağlantılıdır. Bu nedenle şeker hastalığı gibi sistemik hastalıkları varlığı damarlarda tıkanma gibi birçok sağlık sorununa yol açabilir.
Sigara
Sigara kullanan kişilerin başta akciğerleri olmak üzere tüm organları olumsuz yönde etkilenir. Sigara ve benzeri tütün ürünleri, damar yapısını ve kan dolaşımını bozar, oksijen yoğunluğunu azaltır ve bu durum beyindeki sinir hücrelerinde hasar oluşmasına yol açar.
Hemipleji Belirtileri Nelerdir?
Beyinde bulunan damarlarda yaşanan tıkanma sonucu ortaya çıkan inme belirtilerinin kişiler tarafından bilinmesi erken teşhis ve müdahale bakımından çok önemlidir. Belirtiler, beynin hasar gören bölgesine bağlı olarak farklılık gösterebilirken, beynin etki gören kısmına bağlı olarak vücudun diğer bir bölümü etkilenir. Semptomlar arasında konuşma ve görme bozukluğu, vücudun tek tarafında uyuşukluk, kol ve bacakta güç kaybı veya güçsüzlük gibi şikayetlerdir.
Bazı vakalarda görülen bu tür nörolojik belirtiler 24 saat gibi bir süre yaşanabilir ve daha sonra ortadan kalkabilirken, bazı durumlarda uzun süreli kas ve sinir hücresi kaybına neden olabilir. Kişiden kişiye ve durumun şiddetine bağlı olarak değişiklik gösterebilecek semptomlardan bazıları şunlardır:
- Yüz, kol ve bacakta ortaya çıkan güç kaybı ve güçsüzlük
- Yüz, kol ve bacak gibi vücudun bir tarafında uyuşma veya hissetmeme
- Yürümede ya da oturmada zorlanma
- El hareketlerinde kayıp yaşanması
- Baş dönmesi veya denge kaybı
- Konuşmada zorlanma
- Gözün tek tarafında yaşanan bulanıklaşma veya görme kaybı
Hemipleji Tedavisi Nasıl Yapılır?
Hemiplejisi olan kişiler, nörolog, beyin cerrahı, fizyoterapist ve ruh sağlığı uzmanları gibi pek çok uzmanı içeren multidisipliner bir rehabilitasyona girerler. Hemipleji tedavisinde ilk olarak tek taraflı felce neden olan etkenlerin iyileştirilmesi hedeflenir. Bunun yanında fizik tedavi ve rehabilitasyon tedavi için tercih edilen etkili yöntemdir. Uzman doktor, beyin kanaması ya da damar tıkanması gibi durumlarda ilaç tedavisini tercih edebilir ve oluşabilecek hasarın önüne geçmesini sağlar.
İlaç tedavisinin fayda sağlaması halinde hastanın sağlık durumuna bağlı olarak hemipleji rehabilitasyonu uygulamalarına geçilebilir. Vakaların hastalık öyküsünde beyin hasarı bulunmaması, hastanın yaşının genç olması, bağırsak işlevselliğinde bir bozukluk olmaması ve zihinsel bir problemin olmaması fizik tedavi uygulamalarının başarılı olma ihtimalini artırır.
Tedaviye erken evrelerde başlamak çok önemlidir. Tedaviye geç kalınması halinde kişide kemik kaybı veya kemik erimesi gibi durumlar yaşanabilir. Ayrıca bağırsak işlevinde bozukluk ve toplardamarda iltihaplanma gibi ciddi komplikasyonlar ortaya çıkabilir.