Gliomlar (Glial Tümörler) Nelerdir?

Gliomlar ya da glial tümörler olarak adlandırılan bu nörolojik hastalık genellikle beyinde bulunan kötü huylu tümör hücreleri olarak açıklanabilir. Glial tümörler birçok beyin tümörü belirtilerinde olduğu gibi şiddetli baş ağrısı, epilepsi (sara hastalığı) nöbetleri, mide bulantısı ve kusma vb. birçok belirti ile kendini gösterebilmektedir. Fakat bu belirtiler başka bir hastalığı işaret edebilir ya da başka bir hastalık olduğu düşünülmesine rağmen aslında glial tümör olduğu ortaya çıkabilir. Bu yüzden erken tanı ve tedavi hastalığın seyri için önemlidir. Hastalığın bahsi geçen belirtileri ışığında en kısa süre zarfında bir nöroşirurji hekimine başvurmanız hastalığın ciddi boyutlarda etki yaratmasının önüne geçebilir.

Gliom Nedir?

Beynin kendi hücrelerinden kaynaklı oluşan tümörler arasında en sık rastlanan tümör türü glial tümörlerdir ve beyinde oluşan kötü huylu tümörlerin çoğu glial tümörler sebebiyle meydana gelir. Gliom, beyinde destekleyici dokuyu oluşturma görevi üstlenen glial hücrelerde görülmekte olan bir grup tümöre verilen genel bir isimdir. Bu genellikle kötü huylu olan tümör grubu, beyinde görülen tümörlerin yaklaşık %35 kadarını oluşturur. Gliomun belirtileri genelde beyin tümörü belirtileriyle örtüşür. Epilepsi nöbetleri, baş ağrısı, mide bulantısı ve kusma başlıca belirtileri arasında yer almaktadır. Gliom hastası kişinin tedavi edilmesi gerekmektedir. Aksi takdirde hastaların kişiliklerinde değişikler meydana gelebilmektedir. Gliom tedavisinde kemoterapiye, radyoterapiye ve cerrahi müdahaleye başvurulabilir. Glial tümörler kişide genetik aktarım aracılığıyla oluşabilmektedir.

Gliomlar Neden Olur?

Gliom adı verilen bu beyin tümörlerinin ne sebeple oluştuğu kesin bir şekilde bilinmemektedir. Çocukluk yaşları da dâhil her yaşta görülebilecek bu beyin tümörleri, birtakım genetik hastalıklar sonucu (tüberoz skleroz gibi) oluşabilmektedir. Bununla beraber fazla radyasyona maruz kalmakta gliom oluşumunu tetikler nitelik taşır. Gliomların ya da benzeri beyin tümörlerinin oluşumunu önleyecek bir yöntem ya da oluşumuna karşın alınacak bir önlem bulunmamaktadır.

Gliom Risk Faktörleri Nelerdir?

Uzun süre boyunca radyasyona, elektromanyetik alanlara, kimyasal maddelere ve viral enfenksiyonlara maruz kalmak gliomla karşılaşma riskini artırırken, aynı zamanda birçok kanser türünde risk faktörü özelliği taşıdığı gibi gliomlar için de yaşın ilerlemesi, bağışıklık sisteminin zayıflaması gibi etkenler beyin tümörü oluşumunu tetiklemektedir.

Gliom Türleri Nelerdir?

Gliom oluşumu glial hücrelerin türüne göre değişiklik göstermektedir. Başlıca gliom türleri şu şekilde sıralanabilir:

Astrositom

Adını, yıldız formunda beynin içinde bulunan astrositom hücrelerinden alan bu hastalık, kötü huylu tümörler arasında en sık karşılaşılan tür olmasıyla beraber beynin herhangi bir yerinde görülebilmektedir.

Oligodendroglioma

Bu gliom türü miyelin adındaki beyin sinir liflerini kaplamakta olan hücreler yani oligodendrositler sebebiyle oluşur.

Oligoastrositom

Bu gliom türü, normal olmayan oligodendrositlerin ve astrositlerin bir karışımı olarak oluşur.

Gangliogliom

Nadiren oluşan bu gliom beyinde veya omurilikte meydana gelmektedir. Hem sinir hücreleri hem de glial hücrelerden oluşur.

Ependimom

Beynin ve omurilik kanalının boşluklarını doldurmakla görevli hücreler tarafından meydana gelen bir gliomdur. Bu gliom türü çocuklarda sık görülen bir türdür.

Gliom Belirtileri Nelerdir?

Beyin tümörlerinin belirtileri genellikle aynı olur. Tümörün beynin hangi kısmında olduğu ve tümörün büyüklüğü önemlidir. Kafatası içerisinde yer edinen tümörler, basınç artışına bağlı olarak şiddetli ağrılar yapabilmektedir ve tümör büyüdükçe ağrının şiddeti artar, belirtiler gelişir. Gliom belirtileri aşağıdaki gibi listelenebilir:

• Baş ağrısı (Özellikle sürekli tekrarlayan, şiddetli, daha önce var olmayan, öksürme, bağırma gibi durumlarda şiddeti artan bir ağrı)
• Nöbetler (Epileptik ataklar)
• Görmede bozukluk (Çift görme, bulanık görme gibi)
• Mide bulantısı ve kusma
• Baş dönmesi ve denge problemleri
• Konuşma bozuklukları
• Hafıza kaybı, davranış değişiklikleri, kişilik değişiklikleri, kabiliyet kayıpları (kitap okuyamama, yazı yazamama gibi)
• Motor hareketlerde bozulma (El, kol, bacaklarda kuvvetsizlik)

Yukarıda sıralanan belirtiler glial tümörün beynin hangi kısmında oluştuğuna göre değişiklik gösterecektir. Kişide bazı belirtiler mevcutken bazıları oluşmayabilir. Bu yüzden bu belirtilerin oluşmasının sebebinin glial tümörler olup olmadığından emin olmak ve şüpheleri ortadan kaldırmak için en kısa zamanda uzman bir hekime başvurmanız önem taşır.

4-10 yaş arası çocuklarda yüksek dereceli olmayan gliomlar sık görülebilmektedir. Genellikle beyinciği etkileyen bu tümör grubu büyür ve beyin ya da omurilik sıvısının dolaşımında sorunlar meydana getirebilir.

Gliom Tanısı Nasıl Konur?

Hekim gliom tanısı koyabilmek için önce hastaya nörolojik bir muayene yaparak tanı sürecine başlar. Bu sırada hastanın refleks, denge, görme, işitme ve koordinasyon becerilerini ölçer. Nörolojik muayene sonrası bahsi geçen durumlara göre hangi bölgede hangi duruma bağlı olarak tümör oluşacağını analiz eder ve hastayı bu yönde bilgilendirir. Ardından beyinde tümör olup olmadığından emin olmak için MR ve BT taramasından faydalanılabilir. Bu taramalar aracılığıyla tümörün yeri, büyüklüğü ve türü ayrıntılı şekilde görülebilmektedir. Yapılan ölçümler tümörün iyi ya da kötü huylu olup olmadığı hakkında detaylı bilgi vermektedir.

Bazı hastalıkların belirtileri ile beyin tümörünün gösterdiği belirtiler birbirine benzediğinden bu durum karışıklık yaratabilir. Örneğin tüberküloz, mantar gibi enfeksiyon hastalıklarının ya da felç gibi başka hastalıkların hastada bulunması dahilinde hekim yaptığı detaylı araştırmanın ardından, bu hastalıklar hakkında da bilgi sahibi olacaktır. 

Aynı zamanda hekim, akciğer kanseri gibi beyne etki edebilecek bir hastalıktan şüphelenirse şüpheleri ortadan kaldırmak adına kanser taraması yapabilmektedir.

Buna rağmen gliomların tanı sürecinde, kesin tanı koyabilmek için beyin biyopsisi alınması, ardından patoloji uzmanları tarafından tümörün mikroskop ile incelenmesi ve tümörün yapısının belirlenmesi ile konmaktadır. 

Gliomların Tedavi Yöntemleri Nelerdir?

Gliom tedavisi tümörün yapısına, büyüklüğüne, bulunduğu yere ve türüne göre değişiklik göstermektedir. Bununla beraber, hastanın yaşı, sağlık durumu ve hastanın öyküsü de uygulanacak tedavi yöntemi için önemli rol oynayacaktır. İyi huylu ya da kötü huylu olması fark etmeksizin beyin tümörlerinin tedavisinde cerrahi operasyon öncelikli tedavi yöntemidir.

Fakat tümör beynin hayati önem teşkil edecek riskli bir bölgesinde bulunuyorsa cerrahi müdahaleye başvurmak mümkün olmayabilir. Bu gibi bir durumda tümör yerinde bırakılır ve tedavide radyoterapiden (ışın tedavisi), ya da kemoterapiden (ilaç tedavisi) faydalanılabilir. Aynı zamanda hastaya kortizonlu ilaçlar verilerek tümörün beyinde oluşturduğu yan etkiler önlenebilir.

Açık ameliyat dışında uygulanabilecek bir başka alternatif tedavi yöntemi ise Gamma Knife cihazı ile radyoterapi uygulamasıdır. Cihaz aracılığıyla beyne yollanan gamma ışınları, tümörün yok edilmesinde etkili olur. İşlem ortalama 45-50 dk. sürer ve hastanın bir ağrı ya da acı hissetmesi söz konusu değildir.