Beyin iltihabı veya enfeksiyonu olarak da adlandırılan ensefalit, kişinin ölümü ile sonuçlanabilen ciddi bir hastalıktır. Her yaş grubu kişi için risk oluşturan bu hastalığın nedeni çoğunlukla virüslerdir. Bu duruma bağlı olarak bağışıklık sisteminin zayıflaması ve hijyen temizliğinin azalması hastalığın meydana gelmesinde etken olabilir. Farklı belirtilerle görülen hastalığın semptomlarını ilaç tedavileri ve farklı yöntemlerle önlemek mümkündür.
Hastalığın tedavisi yapılmadığında veya geciktirildiğinde beyin üzerinde oluşturduğu olumsuz etkiler ilerleyen dönemlerde şiddetini artırabilir ve ani olarak gelişebilen kötü sonuçlara neden olabilir. Bu nedenle hastalığın erken teşhis edilmesi ve tedavinin erken yapılması kişinin normal sağlığına kavuşması bakımından önemlidir.
Ensefalit Belirtileri Nelerdir?
Ensefalit belirtileri, ani bir şekilde gelişebilirken, yüksek ateş, uzun süren baş ağrıları ve grip benzeri şikayetler olarak hastalarda görülebilir. Hastalığın ilerleyen dönemlerinde daha önemli ve ciddi semptomlar yaşanabilirken fiziksel ve nörolojik semptomlar hastalığın tipik belirtileri arasında yer almaktadır.
Ayrıca hastalığın belirtileri konusunda bilgi sahibi olmak kişinin sağlığı açısından önemlidir. Belirtilerin yaşanması durumunda vakit kaybetmeden doktora görünmeli ve muayene olunmalıdır.
Beyin iltihabı belirtileri arasında bulunan ve yaşanabilecek durumlar şu şekildedir:
- Ateş
- Baş ağrısı
- Kaslarda ve eklemlerde ağrı
- Yorgunluk ve halsizlik
- Bitkinlik
- Mide bulantısı ve kusma
- Boyun kasılmaları
Hastalığın gelişmesinde ortaya çıkabilecek bazı zihinsel sorunlar yaşanabilmektedir. Bu nedenle gelişme gösterebilen ciddi sorunlar ve nörolojik belirtiler genellikle şunlardır:
- Davranış bozukluğu
- Zihnin bulanıklaşması
- Konuşmada güçlük çekme ve hareket problemleri
- Bilinç kaybı
- Yakın tarihi ya da uzak geçmişi hatırlamama
- Nöbetler
- Işığa karşı aşırı hassasiyet
- İşitme sorunları ve seslere karşı duyarlı olma
- Çift görme
- Koma
Hastalığın başlamasında görülen semptomlar basit olarak görülürken ilerleyen dönemlerde ciddi derecelerde şiddetini artırır ve bazı kötü durumlar yaşanabilir. Bu nedenle belirtilerin yaşanması durumlarında göz ardı edilmemesi ve muayene olunması gerekmektedir. Erken teşhis edilen hastalığın tedavisinde olumlu ilerleme sağlanır.
Ensefalit Nedenleri Nelerdir?
Nedeni kesin olarak belli olamayan bir hastalıktır. Ancak yaygın olarak bilinen nedenleri arasında viral enfeksiyonlar yer alır. Ayrıca bulaşıcı olmayan iltihaplanmalar da beyin enfeksiyonuna neden olabilir. Her yaş grubunda gelişebilecek olan hastalığın riskini artırabilecek etkenler de bulunmaktadır.
Bazı bireylerde daha sık görülebilen bu hastalığın, çocuklarda ve yaşlı bireylerde viral nedenlere bağlı olarak gelişme ihtimali yüksektir.
HIV ve AIDS hastalığı olan kişilerde, herhangi bir nedene bağlı olarak bağışıklık sistemini baskılayan ilaçlar kullanan kişilerde ve bağışık sisteminin zayıflamasına neden olabilecek farklı hastalıkları bulunan kişilerde görülme ihtimali daha fazladır.
Yaşam koşullarına bağlı olarak görülen sivrisinekler ve keneler de bazı durumlarda risk faktörüdür. Ayrıca görülme sıklıkları yaz aylarında arttığı için bu dönemler risk faktörleri olarak görülebilir.
Beyne yayılma gösteren uçuklar ya da suçiçeği hastalığına sebep veren herpes simpleks virüsü ve herpes varisella virüsünün hastalığa yol açtığı gözlemlenir. Bunların yanında bakteriyel ya da fungal enfeksiyonlar, viral enfeksiyonlara oranla daha az nedenler olarak bilinir.
Ensefalit Hastalık Çeşitleri Nelerdir?
Hastalığın temelde iki farklı türü ve çeşidi bulunmaktadır. Bunlardan ilki enfeksiyöz ensefalit olarak bilinen türdür. Bu türün gelişiminde etken olarak görülen en yaygın nedeni ise mikroplara bağlı olarak gelişmesidir ve günümüzde bu durum azalma göstermiştir.
Azalmanın nedenleri arasında ise hastalığa neden olan ve gelişmesini tetikleyen rahatsızlıklarla ilgili tedavilerin bulunmasıdır. Örneğin; suçiçeği ve kızamık gibi bulaşıcı salgın hastalıkların beyinde enfeksiyon oluşma ihtimalleri yapılan aşılama yöntemleri ile ortadan kaldırılmıştır.
Hastalığın diğer bir türü ise otoimmün ensefalit olarak bilinmektedir. Bağışıklık sisteminin kendi hücrelerine ve beyne zarar vermesi sonucunda oluşmaktadır.
Ensefalit Tanısı Nasıl Konulur?
Soğuk algınlığı ve grip gibi rahatsızlıklarda ortaya çıkan ateş ve baş ağrısı gibi semptomların yanı sıra zihinde bulanıklaşma ve hareketlerin kısıtlanması gibi belirtiler bu hastalıkla benzer olduğu için bazı incelemelerin yapılması gerekmektedir.
Hastalık önemli sağlık sorunlarına ve ölüme neden olabileceğinden erken tanı konulması tedavi açısından ve iyileşme bakımından önemlidir. Bu nedenle kişiler, belirtilerin ortaya çıkması durumunda vakit kaybetmeden uzman doktora görünmeli ve muayene edilmelidir.
Muayene sırasında doktor, kişinin hastalık öyküsünü ve geçmişte yaşadığı hastalıkları sorgulayabilir. Geçmişte yaptırdığı aşıları, sindirim sistemi hastalığını veya herhangi bir rahatsızlığı olup olmadığını sorgulayabilir.
Ayrıca hayvanlarla herhangi bir temas içinde olup olmadığı da sorulabilir. Bazı ülkelerde sık görülen virüslerin bu hastalığın gelişmesinde etken olması nedeni ile kişinin seyahat sıklığına bağlı olarak seyahat geçmişi öğrenilir.
Hastalığın tanısı ve teşhis edilmesi bakımından Bilgisayarlı tomografi (BT), manyetik rezonans görüntüleme tanısı (MRI) gibi birtakım görüntüleme yöntemleri kullanılabilir. Omurilikte veya beyindeki iltihaplanma semptomlarının belirlenmesi için lomber ponksiyonu uygulanmaktadır. Beyin dalgalarının aktivitesinin izlenmesi ve nöbetlerin incelenmesi için EEG de uygulanabilir.
Hastadan birtakım testlerin yapılması için ve enfeksiyon durumunu belirlemek için kan, idrar ve dışkı örnekleri alınabilir. Nadir olarak beyin dokusu yapısının değerlendirilmesi için de beyin biyopsisi istenebilir. Beyin basıncı ölçülebilirken, yapılan tüm tetkikler ve testlerin ardından gerekli görülen tedaviye başlanması gerekmektedir.
Ensefalit Tedavi Yöntemleri Nelerdir?
Hastalığa neden olan faktörlerin erkenden teşhis edilmesi tedavi yönünden olumlu sonuçlar doğurmaktadır. Hastalık pek çok farklı nedene bağlı olarak ortaya çıkabildiği için birçok doktorun beraber incelemesi ve değerlendirmesi gerekebilir. Birçok farklı tedavi yöntemi ve uygulamaları bulunmaktadır.
Hastalığın tedavi sürecinde kişilerin hastane ortamında kontrol altında kalması gerekebilir. Bunun nedeni ise vücutta oluşabilecek ani değişikliklerin tespiti ve anlık müdahale edebilmektir.
Ensefalit tedavi yöntemleri, hastalığın nedenine ve vücutta oluşturduğu etkilere bağlı olarak farklılık gösterebilir. Beyni etkileyen virüslerin ve enfeksiyonları iyileştirilmesi açısından doktor tavsiyesi ve reçetesi üzerine kişiye antiviral ilaç tedavisi uygulanabilir.
Bakterilerin neden olabileceği iltihaplanma ve enfeksiyonların tedavisinde ise antibiyotik tedavisi uygulanabilir.
Bağışıklık sistemi hastalıkları arasında bulunan otoimmün ensefalit türlerinin tedavisi için birtakım steroidler, intravenöz antikorlar ya da bağışıklık sisteminin baskılanmasına yönelik immünoterapi yöntemleri tercih edilebilir.
Ayrıca meydana gelen ya da gelebilecek olan nöbetlerin engellenmesi için bazı ilaçlar kişiye verilebilir. İlaçların fayda sağlamadığı durumlarda ketojenik beslenme uygulanabilir.
Hastalık virüslerden kaynaklı gelişebildiği için bazı ülkelerde yaygın görülen virüslere karşı aşı uygulaması yapılabilir. Sık sık seyahat etmek zorunda olan veya seyahat eden kişilerin bu aşıları yaptırması önemlidir.
Virüs ve bakterilerin bulaşmasını engellemek ve bu durumların önüne geçebilmek için hijyen kurallarına dikkat etmek gerekmektedir.