Bulimia olarak da adlandırılan Bulimia nervoza, bir yeme bozukluğudur. Yeme bozuklukları, potansiyel olarak yaşamı tehdit edebilecek zihinsel sağlık durumlarıdır. Bulimia hastaları genellikle gizli gizli ve kısa sürede çok fazla miktarlarda yemek yiyebilirler. Hasta, yeme nöbetleri sırasında kendini durduramaz ve kontrol edemez. Yeme atakları sonrasında alınan fazla kalorilerin telafisi için düzenli olarak kusma gibi bazı sağlıksız yöntemler seçilebilir.
Bulimia hastaları, aşırı yeme sonrası kilo alımının önüne geçebilmek için bazı kilo kaybı takviyelerine, laksatiflere, idrar açıcılara ya da lavman gibi farklı yöntemlere başvurabilirler. Ayrıca oruç, sıkı diyet ve aşırı egzersizlere de yönelebilen yeme bozukluğu hastaların çoğunda kilo ve dış görünüş takıntısı da bulunmaktadır. Bu takıntılar kişinin fiziksel ve duygusal yönden sağlığına zarar verebilir.
Hasta çoğu zaman bu bozuklukla kendi kendine baş edemeyebilir. Bu nedenle yapılacak olan etkili bir tedavi ile kişinin kendi hakkında daha olumlu düşüncelere sahip olmasına, sağlıklı beslenme alışkanlıklarını kabullenmesine ve yeme bozukluğunun neden olabileceği önemli komplikasyonların tersine çevirebilmesine fayda sağlar.
Bulimia Nervoza Belirtileri Nelerdir?
Yeme bozuklukları arasında sık karşılaşılan bir durumdur. Bulimia hastalarında birçok fiziksel belirti, duygusal ve davranışsal hareketler görülebilir. Hastalar çoğu zaman gizlice yemek yedikleri için bu durumu tespit etmek zor olabilir. Bulimia hastalarında görülen davranışsal ve duygusal semptomlar şu şekilde sıralanabilir:
- Sürekli kilo alma korkusu yaşama
- Vücut şekliyle ve kiloyla meşgul olma
- Tek öğünde çok fazla miktarda yemek yeme
- Yemek atakları sırasında ne yediğinin farkına varamama ve kontrolü kaybetme
- Yemek sonrası kilo alımını önlemek için zorla kusma ya da tuvalete gitme
- Yemek yeme konusunda utanç veya suçluluk hissetme
- Yeme atakları sonrasında çok fazla egzersiz ve diyet yapma
- Yemek sonrası müshil, diüretik veya lavman kullanma
- Depresyon ve anksiyete
- Aile ve arkadaş çevresinden uzaklaşma ve geri çekilme
Bunların yanı sıra bulimia hastalarında sürekli kusma ve mide asidinden kaynaklı diş minesinde aşınma gibi bazı fiziksel belirtiler ve komplikasyonlar da görülebilir. Fiziksel yönden ortaya çıkabilecek komplikasyonlar ve bulimia nervoza belirtileri şu şekildedir:
- Diş ve diş etlerinde hasar oluşması
- Ellerde ve ayaklarda şişme
- Yanaklarda ve çene çizgisinde şişme
- Parmak eklemlerinde yara izleri, sıyrıklar ya da nasır
- Gözlerde kırmızılık
- Adet düzenliği
- Kas kaybı ve güçsüzlük
- Sıvı kaybı
Belirtilerin yaşanması durumunda kişilerin vakit kaybetmeden tıbbi yardım almaları gerekir. Tedavi edilmediği durumlarda kişinin sağlığını ciddi ve önemli derecelerde etkileyebilir. Bu nedenle hastalar öncelikle bir uzman doktora ya da bir ruh sağlığı uzmanına görünmelidir.
Bulimia Nervoza Neden Olur?
Bulimia nervoza nedenleri kesin olarak bilinmemektedir. Farklı bozukluklarda da görüldüğü gibi, yeme bozuklukların ortaya çıkmasında bazı kalıtımsal, fizyolojik, biyolojik, duygusal sağlık ve farklı faktörler yer alabilir. Bu bozukluklar kişiden kişiye farklılık gösterebilir.
Erkeklere oranla kadınlarda Bulimia hastalığı riski daha fazladır. Ayrıca genellikle ergenlik dönemi sonunda veya yetişkinliği geçiş dönemlerinde görülebilir. Risk faktörleri arasında biyolojik ve genetik faktörler ilk sırada gelebilir.
Ailesinde bu tür yeme bozukluğu olan kişilerde ortaya çıkma ihtimali daha yüksektir. Bunun yanında çocukluk ya da gençlik dönemlerinde fazla kilolu olan bireylerin ileride yeme bozukluğu yaşama ihtimali daha fazladır.
Kişinin herhangi bir psikolojik ve duygusal problem yaşaması da yeme bozukluğuna neden olur. Depresyon ve anksiyete gibi rahatsızlıklardan kaynaklı bozukluklar yeme bozuklukları ile bağlantılı olabilir. Bazı travmatik olaylardan kaynaklı strese maruz kalan kişilerde de yeme bozuklukları görülebilir.
Ayrıca diyet yapan kişilerde beslenme bozukluğu gibi durumların görülme ihtimali de fazladır. Bulimia hastalarının çoğunda görülen aşırı yeme sonrasında kilo alımını önlemek için yapılan sıkı diyetler, kişide kilo konusunu takıntı haline getirebilir.
Bulimia Nervoza Komplikasyonları
Bulimia çok sayıda ciddi ve hatta yaşamı tehdit eden komplikasyonlara neden olabilir. Bulimia nervoza komplikasyonları şu şekildedir:
- Benlik saygısı yani özsaygı eksikliği
- Şiddetli diş çürüğü ve diş eti hastalıkları
- Kadınlarda adet olamama ya da düzensiz olması
- Sindirim problemleri
- Sıvı kaybına bağlı olarak böbrek yetmezliği gibi önemli tıbbi sorunlar
- Anksiyete, depresyon, kişilik bozuklukları veya bipolar bozukluk
- Alkol ya da uyuşturucu madde kullanımı
- Kendine zarar verme düşüncesi
- Aritmi ya da kalp yetmezliği gibi kalp problemleri
Bulimia Nervoza Tanısı
Bulimia nervoza tanısı için doktor tarafından kişiye fiziki muayene yapılır. Uzman, hastanın tıbbi öyküsünü ve yaşadığı belirtileri detaylı olarak öğrenmek için bazı sorular sorabilir. Muayene ve soruların ardından doktorun gerekli görmesi durumunda kişiden bazı kan ve idrar testleri istenebilir.
Doktor, kişide ortaya çıkabilecek kalp sorunlarının belirlemek için elektrokardiyogram testi isteyebilir. Ayrıca kilo ile ilgili farklılıkların tıbbi yönden nedenlerini tespit etmek ve komplikasyonları kontrol etmek adına farklı terslere de gerek duyabilir.
Yukarıdaki test ve tetkikler sonucunda herhangi bir sağlık problemiyle karşılaşılmadığında durumu psikolojik yönden değerlendirmek için kişi ruh sağlığı uzmanlarına yönlendirilebilir.
Bulimia Nervoza Tedavisi
Bulimia nervoza tedavisi hastalığın şiddetine ve vakanın durumuna bağlı olarak farklı yöntemlerle yapılabilir. Öncelikle hastanın bu durumu kabul edip tedaviye açık olması gerekir. Tedaviyi kabul eden ve problemin farkında olan hastaların iyileşme oranı daha yüksektir. Tedavide pek çok teknik ve yöntem vardır. Bu yöntemler arasında psikolojik, beslenme, ilaç ve aile desteği gibi çeşitli teknikler bulunabilir.
Bunlar şu şekilde sıralanabilir:
Psikoterapi
Kişinin yeme bozukluğu ile ilgili durumlarını ve bu durumlara bağlı olarak ortaya çıkan sorunları bir ruh sağlıyı uzmanıyla konuşmasıdır. Psikoterapi teknikleri ile bu tür belirtilerin iyileştirildiği ve kişinin farklı sorunlarının da ortadan kalktığı bilinmektedir.
Bilişsel davranışçı terapi, kişinin yeme bozukluklarını iyileştirmenin yanı sıra olumsuz düşüncelerinin yerine de olumlu düşünceler getirmesine olanak sağlar.
Aile temelli terapilerde ise hastalığın kişinin gelişiminde ve ailesi üzerinde neden olduğu sorunlar konuşulur ve bu durumların çözüme kavuşturulması sağlanır.
Kişilerarası psikoterapide hastanın yakın ilişkilerindeki zorluklar ele alınır. Kişiler arası iletişim geliştirilmeye çalışılır. Ayrıca farklı insanlarla yaşanabilecek herhangi bir probleme karşı da çözüm becerileri geliştirilir.
Tüm bunların yanı sıra kişinin hastalığı ile ilgili uzmana aktaracağı bilgiler ve kendisinde fark ettiği sorunlara fayda sağlayacak psikoterapi yöntemini önermesi tedavinin etkili bir şekilde yapılmasını sağlar.
İlaçlar
Psikoterapi ile beraber ve doktor tavsiyesi üzerine kullanıldığı zaman antidepresanlar pek çok vakada bulimia belirtilerini azaltmaya fayda sağlayabilir. Yeme bozukluğunu tedavi etmek için çoğunlukla seçici serotonin geri alım inhibitörü tarzı ilaçlar doktor önerisi ve hastalığın durumuna bağlı olarak kullanılabilir.
Beslenme Eğitimi
Uzman bir diyetisyen tarafından kişiye sağlıklı bir beslenme planı hazırlanır. Hastaların bu planlamaya uygun beslenmesi iyileşme bakımından önemlidir.