Bilgisayar, günümüz teknolojilerinin en etkili araçlarından birisidir ve gün geçtikçe hayatımızın ayrılmaz bir parçası haline dönüşmektedir. Ancak bilgisayar kullanımı günlük yaşamı kolaylaştırdığı gibi çeşitli problemlere de zemin hazırlamaktadır. Bilgisayarda oyun oynama, online alışveriş veya internette zaman geçirme süresi ileri seviyelere ulaştığında, tıpkı sigara veya alkol bağımlılığı gibi zarar verecek seviyelere gelebilir. Bilgisayar ve oyun bağımlılığının potansiyeli; sanal dünyalarda oluşturulan gerçeklik, ödül sistemleri, kolay sosyalleşme ve bazı şeyleri hızlıca elde etme gibi birçok etkenden kaynaklanabilmektedir ve bu durum en fazla çocukları ve gençleri etkilemektedir. Bu yüzden doğru bilgisayar kullanımı ve bilgisayar bağımlılığı arasında bir tercih yapılması gerekir.
Bilgisayar bağımlılığı, davranışsal bir bağımlılık olarak adlandırılmaktadır ve uygun bulunmayan hareketlerle bağlantılı olan bir teknoloji bağımlılığıdır. Aynı esnada internet bağımlılığının alt başlığı olarak da değerlendirilmektedir. Bilgisayarda oynanan oyunlar son dönemlerde toplumların bir parçası haline gelmiştir. Oyunlar, izlenen videolar beyinde uyuşturucu ya da alkole benzer farklılıkları ortaya çıkarmaktadır, bu durumda ödül ve mutluluk hislerinin açığa çıkmasına neden olur. Bilgisayarda fazla vakit geçirmek, oyun oynamak bireyi kötü yönde etkileyen pek çok ruhsal ve fiziksel duruma davetiye çıkarır.
Bilgisayar ve Oyun Bağımlılığı Belirtileri Nelerdir?
İlgili birey gündelik hayatında çok fazla bilgisayar başında vakit geçiriyorsa, bu geçirilen vakit kişiyi sosyal hayatından, işinden ve çevresinden soyutluyorsa o kişiler bağımlı olarak adlandırılmaktadır. Bilgisayar oyunları, ilgili bireyin gündelik yaşamını üzerinde güçlü bir etkiye sahip olduğunda, insanlar bağımlı olarak kabul edilir. Bilgisayar bağımlılığı, oyunda ya da izlenen videolarda elde edinilen hazza bağlı olarak oyun oynama ve daha fazla bilgisayarda vakit geçirme isteği oluşturmaktadır ve bağımlılık büyümektedir. Bilgisayar bağımlılığının belirtilerini şu şekilde sıralayabiliriz;
- Okul ya da iş hayatında başarısız olma
- Sürekli uyku hali
- Aşırı yemek yeme
- Kişisel temizliğe özen göstermeme
- Sürekli kilo artışı
- Yeme bozuklukları
- Duygudurum bozukluğu
- Bilgisayar başından kalkmamak için bahaneler bulmak
- Bilgisayar kapandığında ruh halinde olumsuz değişim
Ayrıca sinirlilik hali ya da aşırı terleme gibi yoksunluk semptomları geçirmek de belirtiler arasındadır. Bununla birlikte; sanal dünyada arkadaş bulma, faaliyetler planlama, oyun oynama, sosyalleşme gibi imkanların olması kişileri cezbetmektedir. Ayrıca, okul döneminde olan gençlerin yoğun olarak bilgisayar başında vakit geçirmesi fiziki, kişisel ve sosyal gelişimlerini kötü yönde etkilemektedir. Bilgisayar bağımlılığı oluşturan diğer nedenlerini şu şekilde sıralayabiliriz;
- Bağımlı kişinin, gerçek hayatta oyun, aktivite gibi ihtiyaçlarını bilgisayar yoluyla elde etmesi
- Çocuk ya da ergenin kendini çevresinden soyutlaması
- İletişim kurmakta problem
- İçe kapanma
- Teknolojiyi uygun olarak kullanmayan kişilere özenmesi
- Sürekli onaylanma ihtiyacı
Çocuklar ya da ergenler bu dönemlerde kimlik arayışındadır. Bu yüzden bilgisayar bağımlılığı ergenlik çağında bir risk faktörü olarak karşımıza çıkmaktadır. Ayrıca çocukluk ve ergenlik çağında görülen uyum sorunları, bilgisayar bağımlılığının artmasına neden olabilir. Bilgisayar bağımlılığı üzerine pek çok araştırma yapılmıştır. Bu araştırmalara göre, çocuk ve ergenler risk gurubu olarak belirlenmiştir. Bu yüzden bu dönemlerde bilgisayar kullanımları daha kontrollü olmalıdır.
Bilgisayar ve Oyun Bağımlılığı Nasıl Bırakılır?
Çocukların ya da ergenlerin; bilgisayarda fazla vakit geçirmesi, günlük hayata uyum sağlayamaması, bilgisayar elinden alındığında aşırı tepkiler göstermesi ve bu yüzden beslenmesini gerçekleştirememesi gibi durumlarla karşı karşıya kalınıyorsa psikolog, pedagog ya da bir psikiyatri uzmanından destek alınması yararlı olabilir. Bilgisayar bağımlılığı tedavi yöntemlerini şu şekilde sıralayabiliriz;
- Bilişsel davranışçı terapi (BDT)
- Grup ya da aile terapisi
- Sanat terapisi
- Rekreasyon tedavisi
- Gerçeklik terapisi
Ayrıca ebeveynler de bu konuda çocuklara destek olmalıdır. Çocuğun veya ergenin bilgisayar kullanım zamanını ölçmek için bir takım takipsel notlar alınabilir. Ebeveyn çocuğa yol göstermeli ve internette harcadıkları zamanı iyi ayarlamalıdır, çocuğun ya da ergenin, aktif hayatta daha fazla rol almasını sağlamalıdır. Çocukların bu teknolojik aletleri hangi çağda kullanması gerektiğine ebeveyn karar vermelidir.
