Amfetamin, merkezi sinir sistemini (CNS) harekete geçiren sentetik ilaç türüne verilen isimdir. Amfetamin etkili bir psikotropik maddedir. Birey oldukça kolay ve hızlı bir biçimde bu maddeye bağımlılık geliştirir. Amfetamin bağımlılığı semptomları kişiden kişiye değişiklik göstermektedir. Kişi kendi kendine amfetamin tedavisi uygulayamaz. Bağımlılık gösteren bu ilaçtan uzman tarafından yardım almadan kurtulmak imkansızdır.
Amfetamin Nedir?
Amfetamin; günümüzde dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu adı verilen hastalıkta kullanılan en etkin ilaçlardan biridir. Bu etken madde, uyarıcı-keyif verici etkileri nedeniyle yetişkin bireyler tarafından kötüye kullanılabilir. Amfetamin türevi ilaçlar son yıllarda bağımlılık yapma potansiyelleri nedeniyle yakın takip edilmekte, Türkiye’de kırmızı reçeteye tabi olarak yazılmaktadırlar. Amfetaminler (amfetamin, metamfetamin), ekstazi (3,4-metilenedioksi-metamfetamin) ve türevi maddeler ve diğer sentetik uyarıcılar (metkatinon, fenetilin) amfetamin tipi uyarıcıları (ATU) oluşturmaktadır.
Amfetamin Bağımlılığı Nedir? Belirtileri Nelerdir?
Amfetamin bağımlılığı kişide fiziksel ve ruhsal olarak bağımlılık oluşturur. Bunların hepsi bağımlılığa işaret etmez. Kullanıcılar ilk olarak hiperaktivite ve duygu durum bozukluğu davranışları gösterirler. Odaklanma sorunları vardır. Amfetaminin performans arttırıcı etkisi bulunmaktadır. Kişide güç dalgalanması ve neşe hissine sebep olur. Zihninizde tüm hayatın güzel olduğu ve her şeyin yükü sırtınızdaymış gibi yanlış duygusal durum etkileri oluşturur.
Bu etkili madde duyuları harekete geçirir, kas tonusunu arttırır, ve yüksek oranda enerji üretir. Kişide güçte artış hissini tekrar yaşama isteği oluşur, bu nedenle amfetamine psikolojik olarak bağımlı hale gelir. Amfetamin metabolizmanın sabit bir parçası haline dönüştüğünde fiziksel bağımlılık geliştirir.
Amfetamin kullanımı kişiyi daha verimli hale dönüştürür, kişi yorgunluk hissetmez, ruh halini büyük oranda iyileştirir. Bu ilacın etkisi altında kalan kişinin vücudu ilaca reaksiyon gösterir. Kişi çok daha enerjik ve mutlu hisseder ve ruh halinde yaşanan değişim gözle görülür şekilde fark edilebilmektedir.
Kronik kullanımlarda psikolojik rahatsızlıklar daha belirgin olabilmektedir. Amfetamin kullanımına herkes aynı şekilde reaksiyon göstermez, fakat bağımlılığın belirtileri vardır;
- Kişinin amfetamin olmadığında veya azaldığında madde açlığı çekmesi
- Amfetamin kullanımı ile ilgili endişelenmek
- Kişinin maddeyi bırakmak isteyip bırakamaması
- Daha fazla etki oluşturması için maddenin sıklığını ve miktarını artırmak
- Yoksunluk belirtileriyle mücadele etmek için amfetamin almak
- Depresyona karşı amfetamin kullanmak
- Günlük işleri yerine getirmekte zorlanmak veya diğer keyifli aktivitelerden vazgeçip, madde kullanımına yeni olanaklar yaratmak
- Reçete ile verilen amfetaminlerde daha fazla madde sağlamak amacıyla sahte reçete kullanmak
Madde kullanımı kişilerin hayatlarını olumsuz yönde etkilemeye devam etmektedir. Bireyler sağlıklarını ve çevresini hiçe sayıp, madde temin etmek uğruna fedakarlıkta bulunarak açık hedef haline gelebilirler. Bağımlılar bu durumu kabul etmeyip problemleri inkar etmeye devam etse de, sorun başkalarını harekete geçirebilir. Bağımlının hareketlerinin normal olmadığı hızlıca fark edilir. Birçok insanın bu bağımlılıktan kurtulmak istemesinin nedeni ise madde kullanımının ciddi sonuçlar doğurabileceğini fark etmeleridir.
Amfetamin Bağımlılığının Zararları Nelerdir?
Amfetamin bağımlılığı kişinin hem fiziki yapısını hem psikolojik hem de sosyal çevresini olumsuz yönde etkilemektedir. Amfetamin bağımlılığının zararlarını şöyle sıralayabiliriz;
- Bireyde iştah eksikliği meydana gelir.
- Cinsel anlamda isteksizlik oluşur.
- Kişinin vücut sıcaklığında bir artış gözlemlenir.
- Kalıcı beyin hasarı oluşur.
- Hafıza kaybı, motivasyon kaybı, halüsinasyonlar görülebilir.
- Ağız içi ve dışı yaralar meydana gelir.
- Ağızda kötü koku ve deride iltihaplar gözlemlenir.
- Bireyde dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu görülür.
Amfetamin Bağımlılığı Nasıl Tedavi Edilir?
Amfetamin bağımlılığından üç adımlı bir tedavi programıyla kurtulmak mümkün olabilir. Bütün tedavi boyunca önemli olan ilk adım, bağımlı olan kişinin sorunun ne kadar kötüleştiğinin farkına varmasını sağlamaktır. Amfetamin kullanım bozukluğu için uygulanan tedavi yöntemlerini aşağıda belirtilen şekilde sıralayabiliriz;
Hastaneye yatırma: Amfetamin bağımlısı kişi güçlü ilaç istekleri yaşar, hastane ortamında amfetamin bağımlılığından kurtulmak daha kolay olabilir. Hastaneye yatış kişinin kendine zarar vermesi ve saldırganlık gibi olumsuz duygu durum davranışlarının kontrol altına alınmasına yardımcı olur.
Terapi: Bireysel danışmanlık, aile terapisi ve grup terapisi kişinin bağımlılıktan kurtulmasına yardımcı olabilir. Terapinin kişiye olumlu etkileri şu şekildedir;
- Amfetamin kullanımıyla ilişkili duyguları anlamlandırır.
- Farklı yöntemler ile mücadele etme mekanizmaları geliştirir.
- Kişinin ailesiyle olan ilişkilerini onarır.
- Amfetamin kullanımını önlemek için programlar geliştirir.
- Amfetamin kullanımı yerine kişinin ilgisini çeken faaliyetleri keşfetmesini sağlar.
İlaç tedavisi: Alanında uzman hekim, ciddi oranda gelişen amfetamini bırakma semptomlarını azaltmak için ilaç tedavisine başlayabilir. Uzman hekim ayrıca endişe, depresyon ve saldırganlık semptomlarını azaltmak için farklı ilaçlar da kullanılmasını isteyebilir.
Amfetamin Bağımlılığının Komplikasyonları Nelerdir?
Amfetaminin fazla kullanılması bireyde olumsuz etkilere yol açabilmektedir.
Tutarlı amfetamin bağımlılığı ve kullanım bozukluğu aşağıda belirtilen nedenlere sebep olabilmektedir;
- Aşırı dozda alınan amfetamin maddesi, Alzheimer hastalığı epilepsi yada inme benzeri semptomlar dahil beyin hasarına neden olabilir.
- Kişide yorgunluk, canlı ve kötü rüyalar, uykusuzluk ya da fazla uykuya neden olur.
- Kişinin yeme- içme durumu sıklaşır.
- Kişide psikomotor retardasyon ajitasyon gibi duygu durum bozuklukları gözlenir.
- Vücutta etkili olan amfetamin maddesi fazla kullanıldığında ölüme sebebiyet verir.
