Ağız içerisindeki tükürüğün azalması ile oluşan ağız kuruluğu, pek çok sebebe bağlı olarak gelişebilmektedir. Kserostomi şeklinde de bilinmekte olan bu kuruluk, diş çürükleri ve ağız içerisindeki enfeksiyonlara neden olabilir. Bazı ciddi rahatsızlıkların semptomu da olan ağız kuruluğundan kurtulmak için altta yatan sebebin belirlenmesi gerekir. Ağız kuruluğu neden olur, nasıl tedavi edilir? Bu gibi soruların cevabı oldukça önemlidir.
Ağız kuruluğu, tükürük bezlerinin ağız içerisini ıslak tutmak amacıyla yeteri kadar tükürük üretemediği bir hali belirtmektedir. Tükürük, bakterilerce üretilmekte olan asitleri etkisiz kılarak, bakteri üretimini kısıtlar ve diş çürümesini engellemeye katkı sağlar. Bunun ile birlikte tat alma becerisini geliştirerek çiğnemeyle yutmayı kolay hale getirir. Bunun ile beraber tükürük üzerindeki enzimler sindirim sistemine destek olur. Azalan tükürük ve sonuç olarak meydana gelen ağız kuruluğunun, diş ve diş eti sağlığı üzerinde, iştah ve yemekten alınan haza büyük etkisi olacaktır. Ağız kuruluğu genel olarak belirli ilaçların yan etkilerinden, yaşlanmadan kaynaklı problemler ya da kanser tedavisinin neticesi şeklinde kendini gösterir.
Ağız Kuruluğunun Belirtileri Nelerdir?
Ağız içerisinde yeteri miktarda tükürük üretilemiyorsa, aşağıdaki semptomlara yol açabilir;
- Ağız içerisinde kuruluk ya da yapışkanlık hissetme
- Sürekli susuzluk çekme
- Dil üzerinde karıncalanma
- Tükürük bezleri üzerinde büyüme
- Kalın ve lifli görüntüsü olan tükürük
- Ağızın kokması
- Çiğnerken, konuşurken ve yutarken güçlük çekme
- Boğazda ağrı ve sesin kısılması
- Kuru ya da oluklu dil
- Farklılaşan bir tat alma duyusu
- Protez takma problemleri
Ağız Kuruluğu Neden Olur?
Ağız kuruluğu genellikle yaşanan bir problemdir ve ağız kuruluğuna yol açan olan pek çok durum bulunmaktadır. Bu kuruluğa yol açan nedenler şu şekildedir;
İlaçlar: Depresyon, hipertansiyon ve anksiyete tedavisi için kullanılmakta olan bazı ilaçlar ile birlikte antihistaminikler, dekonjestanlar, kas gevşetici ilaçlarla ağrı kesici olarak kullanılan ilaçlar ağız kuruluğuna neden olabilir.
Yaşlanma: Pek çok birey yaş ilerledikçe ağız kuruluğu çeker. Bu duruma katkıda bulunmakta olan etkenler içerisinde belirli ilaçları kullanma, bedenin ilaçları işleme becerisindeki farklılıklar, yeterli beslenmeme ve uzun zamanlı sağlık problemleri bulunur.
Kanser tedavisi: Kemoterapi ilaçları tükürüğün dokusunu ve üretilmekte olan oranı değiştirir. Baş ve boyun bölgesine yapılan radyasyon veya ışın tedavisi tükürük bezini zarara uğratarak tükürüğün üretilmesinde belirgin bir azalmaya yol açabilir.
Sinir yıpranması: Baş ve boyun kısmındaki sinir yıpranmasına yol açan bir yaralanma ya da ameliyat, ağız kuruluğu oluşmasına sebep olabilmektedir.
Diğer sağlık şartları: Diyabet rahatsızlığı, felç, ağız içerisindeki mantar enfeksiyonu ya da Alzheimer rahatsızlığı, HIV/AIDS gibi otoimmün rahatsızlıklar ağız kuruluğuna yol açabilir.
Burun tıkanıklığı: Ağızdan nefes alımı, horlamak ve oda içerisindeki havanın kuruluğu da ağız kuruluğu yaşanmasına neden olabilir.
Tütün ve alkol kullanımı: Alkol ve sigara kullanmak ya da tütün çiğnemek ağız kuruluğu yakınmalarını çoğaltabilir.
Madde kullanımı: Metamfetamin kullanmak yoğun ağız kuruluğu ve "meth ağzı" şeklinde de ifade edilir, dişler üzerinde zararlı bir hale yol açar. Esrar da ağız kuruluğuna sebep olabilmektedir.
Ağız Kuruluğu Nasıl Teşhis Edilir?
Ağız kuruluğuna neden olan durumları tespit etmek için tıbbi geçmiş ve reçetesiz satılmakta olan ilaçlar ile birlikte kullanılan bütün ilaçları gözden geçirilmelidir. Bunun ile birlikte detaylı bir ağız kontrolü faydalı olur.
Bazı zamanlarda ağız kuruluğunun sebebini tespit etmek amacıyla kan testlerine, tükürük bezlerini görüntülemek için bazı taramalara ya da tükürüğün ne kadar üretildiğini ölçümleyen testlere gerek duyulabilir. Tanısı yeni konulan diyabet hastalığı ağız kuruluğuyla devamlı tuvalete çıkmaya ve bol su tüketmeye yol açabileceğinden dolayı kesinlikle kan şekerine bakılması gerekir. Bunun ile birlikte tiroid hastalıkları ve kalsiyum eksiklikleri ağız kuruluğu yapabilir. Kan düzeylerine bakılmalıdır.
Ağız Kuruluğu Nasıl Tedavi Edilir?
Tedavinin belirlenebilmesi ağız kuruluğunun sebebine bağlı şekilde uygulanmalıdır. Uzman kişi veya diş hekimi aşağıdaki durumları uygulayabilir;
- Ağzın kurumasına yol açan ilaçların değiştirilmesi gerekir. İlaçlar değiştirilemiyorsa belki doz miktarı düşürülebilir.
- Ağızı nemlendirmekte olan ürünler tercih edilebilir. (ağız gargarası, yapay tükürük ya da nemlendiren ürünler)
- Tükürüğü uyarmakta olan ilaçlar tercih edilebilir.
- Dişleri korumak ve çürükleri engellemek için florür içeriğe sahip olan ilaçlar ya da haftalık klorheksidin kullanılabilir.
Ağız Kuruluğuna Ne İyi Gelir?
Ağzı nemlendirmek için bol su tüketmek, içerisinde şeker bulunmayan içecekleri aralıklarla içmek, çiğneme ve yutma durumuna katkı sağlaması için yemek esnasında su tüketilebilir. Bunun ile birlikte ağız kuruluğuna iyi gelenler şu şekildedir;
- Şeker katkısı bulunmayan sakız çiğnemek yararlı olabilir.
- Ksilitol içeriği olan ürünler de çürükleri engellemeye katkı sağlar. Fakat bazı bireylerde şekersiz sakızlardaki ksilitol, fazla oranda tüketildiği zaman gaz ya da ishale yol açabilir.
- Ağızdan değil burundan nefes alınması gerekir. Horlama, bütün gece ağızdan nefes almaya yol açıyorsa kişinin tedavi görmesi gerekir.
- Geceleri uyunan odanın nemlendirilmesi gerekir.
- E-vitamini açısından zengin olan kremler, dudak kuruluğu için tercih edilebilir.
- Baharatlı besinlerden uzak durulmalı ve besinlerin çok sıcak tüketilmemesi gerekir.
- Kuru veya çatlayan kısımları hafifletmek için dudakların nemlendirilmesi gerekir.
