Psikonevroz veya diğer bir adıyla nevroz, psikolojik rahatsızlıklar arasında yaygın görülen bir durumdur. Kişinin gerçeklik algısında bozulmalar olmadığı; endişe, anksiyete, hastalıklı korkular, saplantılı düşünceler, depresyon ya da takıntılı davranışlar gibi duygularla iç içe olduğu durumlardır. Kişide içsel çatışmaya yol açabilen psikolojik sorunları kapsar. Bireyin çevresine karşı olan uyumsuzluğu, yaşam tarzını değiştirememesi ve tatmin edici bir kişilik özelliği kazanamaması olarak da ele alınabilir.
Günümüzde hemen hemen her psikolojik rahatsızlık için tedavi yöntemi vardır. Bu rahatsızlıklar arasında psikonevrotik hastalıklar da yer alır. Uzman bir psikolog veya psikiyatrist tarafından uygulanan doğru tedavi yöntemleri ve terapiler, hastalığın iyileşmesine katkı sağlar.
Nevrotik Kişilik Nedir?
Olumsuzluklara karşı ortaya çıkan kaygı ve endişe gibi yoğun aşırı durum bozuklukları olarak da tanımlanabilir. Nevrotik kişiliğe sahip kişiler, diğer kişilere oranla çok yoğun duygu durumları yaşayabilir. Örneğin bir bireyin normal bir durum olarak gördüğü ufak bir rahatsızlığı, çok fazla duygu yükleyerek bir hayal kırıklığı olarak hissedebilir.
Nevrotik özellikler kişiye sadece olumsuz sonuçlar yaşatacağı anlamına gelmez. Kişi, iş ya da okul başarımı konusunda nevrotik olabilir ve sonuç olarak başarı sağlayabilir. Sağlık durumlarını sürekli düşünebilir ve bazı durumlarda aşırıya kaçabilir. Ancak yine de sağlıklı bir beslenme ve spor düzeni sürdürebilir.
Psikolojik sorunlar, iki başlık altında sınıflandırılabilir. Kişi tarafından gerçeklik algısında bozulma olup olmamasından kaynaklı durumlar psikoz ya da nevroz olarak iki başlıkta incelenir.
Psikotik hastalıklar; bireyin gerçeklik algısının bozulmasından kaynaklı, normalde olmayan sesleri duyma, hayal görme, sanrı ve halüsinasyon gibi ögelerle karşılaşılan hastalıklardır.
Ancak bu hastalıklarda, kişiler farklı nedenlerden kaynaklı bazı bireysel ve çevresel etkenlere karşı normal olmayan psikolojik tepki ve davranımlar sergilese de hastanın gerçeklik algısı korunur. Genellikle bu kişiler yaptıkları davranışların farkındadır.
Psikonevroz ve Nevrotik Davranışın Belirtileri
Çoğu durumda kişiler farkında nevrotik davranışlar sergileyebilirler. Ancak bu kişilerle sürekli iletişim halinde olan ve her zaman vakit geçiren diğer kişiler zamanla bu durumun belirtilerini görüp anlayabilirler.
Psikonevroz ve nevrotik davranış belirtileri şu şekilde sıralanabilir:
- Ortada bir sorun olmadığı halde fiziksel semptomlardan şikayette bulunma
- Takıntılı düşünce ve kaygı
- Mükemmeliyetçi davranışlar sergileme
- Kişilere ve insanlara aşırı muhtaçlık ya da bağımlılık
- Belli başlı gereksinimleri etkili biçimde yönetememe
- Her zaman dramatik tutumlarda bulunma
- Başka insanları aşırı kıskanma
- İlişiklerde zorluk yaşama
- Çocuklarının sağlıklarıyla ilgili ya da güvenliği ile ilgili obsesyon yani takıntılı davranışlar
Psikonevroz Nedenleri Nelerdir?
Nevrotik davranış biçimleri, normal olmayan psikolojik dürtü ve bunlardan kaynaklı görülen anormal davranış olarak açıklanabilir. Psikonevroz nedenleri arasında bazı davranışlar yer alabilir. Nevrotik davranışların gelişmesine neden olan faktörler şu şekildedir:
- Bedensel ya da ruhsal gereksinimlerin karşılanamaması
- Birtakım anormal davranışları sergilemeye zorlanma
- Aşırı duygusal stres
- Bireyin içsel çatışmalar yaşaması
- Yoğun kaygı durumlarına yol açan bazı travmatik olaylar
- Çocukluk dönemlerinden kaynaklı gelişim bozuklukları
- Birtakım kronik ya da kalıtımsal hastalıklar
Nevrozlar genellikle psikotik bozukluklarla karşılaştırma yapılarak değerlendirilir. Bu bağlamda bazı özellikleri bakımından bu durum içerisinde yer alan sorunların psikotik bozukluklardan ayırt edildiği alanlar da bulunmaktadır.
Çoğu zaman nevrozla sonuçlanan psikiyatrik problemler ise şu şekildedir:
- Nevrotik davranışlar sergileyen kişiler sosyal yaşama kolayca uyum sağlayabilir
- Nevroz, bireyde ileri derece kişilik bozukluğuna neden olmaz
- Vakaların çoğunda hastaneye yatışı gerektiren psikolojik durumlar görülmez
- Bozukluklar bireyin günlük yaşantısını kötü etkileyebilir, sosyal yaşantıda birtakım sorunlara ve zorluklara neden olabilir
Psikonevroz Tedavi Yöntemleri Nelerdir?
Nevrotik davranışlar bir problem haline geldiği durumlarda, uzman psikolog veya psikiyatristlerden destek alınabilir. Bu doğrultuda psikiyatrist kişinin tıbbi geçmişini detaylı olarak öğrenir ve psikolojik yönden muayene uygular. Ayrıca vakalar için bazı psikolojik tanı testleri de uygulanabilir.
Yapılan çalışmalardan elde edilen veri ve sonuçlara göre hastalığın tanısı konur.
Psikonevroz tedavisi bakımından uygulanan yöntemler genellikle şu şekildedir:
İlaç Tedavisi
Hastalığın altında yatan nedene bağlı olarak uzman tarafından kişiye reçete edilen antidepresan ya da sakinleştirici etkisi olan bazı ilaçlar verilebilir. İlaçlar kişinin yaşadığı duygu durumlarının iyileştirilmesi yönünde fayda sağlayabilir.
Psikoterapi
Bazı durumlarda verilen ilaçlar tek başına yeterli olmayabilir. Tedavi planlamasına çoğu durumlarda psikoterapi yöntemleri de eklenir. Bu bağlamda en fazla kullanılan uygulama olan bilişsel davranışçı terapi ile beraber, tedavi sırasında farklı psikoterapik uygulamalarda kullanılabilir.