Parosmi Nedir?

Parosmi, bozulmuş bir koku alma duyusuna sahip olma durumu olarak tanımlanır. Kişi aniden bir şeylerin kötü koktuğunu fark edebilir. Koku alma hücreleri burunda yer alan koku alma duyu nöronları olarak adlandırılmaktadır. Bu nöronlar kokuları algılamadığında ve beyne iletmediğinde parosmi meydana gelir. Örneğin, güzel kokusu olan bir parfümü kokladığınızda bu koku burnunuza kötü gelebilir. Parosmi, viral bir enfeksiyondan sonra yaygın olarak görülen bir rahatsızlıktır.

Duyular günlük yaşamda büyük bir rol oynar. Güzel kokular genel olarak kişinin ruh halini yükseltebilir ve mutlukuk getirebilir. Öte yandan, bozulmuş bir koku alma duyusu hayat kalitesi üzerinde büyük bir etkiye sahip olabilir. Aşağıda belirtilen sorunlara yol açabilir;

• İştah kaybı
• Kilo kaybı
• Depresyon

Koku alma duyusu bozulduğu zaman hemen hemen bütün yiyeceklerin bozulduğu zannedilebilir. Aşçılık, parfümeri ve itfaiye gibi koku alma duyusu önemli olan meslek guruplarında çalışıyorsanız parosmi bu çalışma alanlarını zorlaştırabilir.

Parosmi Nedenleri Nelerdir?

Bazen koronavirüse yakalanmanın tek belirtisi koku alma bozukluğu olabilmektedir. Yapılan çalışmalarda koronavirüse yakalanmış olan kişilerin yüzde 70’inde koku alma bozukluğu gözlemlenmiştir. Bazı durumlar parosmiye yol açabilir. Bu durumları şu şekilde sıralayabiliriz;

• Soğuk algınlığı gibi üst solunum yolu enfeksiyonları
• Kafa yaralanması
• sinüs enfeksiyonları
• Bazı toksinler ve ilaçlar
• Beynin şakak lobu denilen kısmındaki nöbetler
• Beyin tümörü
• COVID-19
• Sürekli ağız kuruluğu

COVID-19 ve Parosmi

Toplam koku ve tat kaybı, COVID-19'un ayırt edici belirtileridir. Yapılan çalışmalara göre, COVID-19'a neden olan koronavirüs SARS-CoV-2'ye yakalanan insanların en az %25'inin başına geldi belirtilmiştir. Bazı raporlar ayrıca COVID-19 enfeksiyonlarını parosmi ile ilişkilendirmiştir.
COVID-19'dan dolayı koku duyusunu tamamen kaybeden (anosmi) çoğu insan, zamanla duyularının normale döndüğünü fark eder. Ancak sorunlar birkaç kişide oyalanabilir veya enfeksiyondan haftalar veya aylar sonra tat ve koku alma duyularında değişiklik olabilir.
Bir çalışmaya katılan COVID-19'lu kişilerin yaklaşık yarısı, ilk enfeksiyonlarından yaklaşık 2,5 ay sonra parosmi durumuna yakalandıklarını bildirdi ve bu durumun e en az 6 ay devam ettiği gözlemlenmiştir.
Başka bir uluslararası araştırma, insanların %7'sinin COVID-19 enfeksiyonundan sonra bozulmuş bir koku alma duyusu bildirdiğini gözlemlemiştir. Ancak uzmanlar, hastalığın koku ve tadı nasıl etkileyebileceğini daha iyi anlamak için daha fazla bilgiye ve daha büyük çalışmalara ihtiyaç duyduklarını söylemektedir.

Parosmi Tanı ve Tedavisi

Parosmi durumundan şüpheleniliyorsa mutlaka bir uzmana danışılmalıdır. Bu durum için standart bir test yoktur.  Uzman kişi ayrıca fizik muayene yapıp, beyin tümörleri gibi altta yatan ciddi sorunları kontrol etmek için tıbbi geçmişinizi soracaktır.
Fantosmi adı verilen benzer bir durumu ekarte etmeye çalışabilirler. Burnunuzun hala bir şeyler koklayabildiği parosmiden farklı olarak fantosmi, koku alıcılarınızın halüsinasyon görmesi ve orada olmayan kokuları algılamasıdır.  Fantosmi sabit değildir; gelip gidebilir. Doktorunuz sinir hasarını veya kafa yaralanmalarını ekarte etmek için sizi alanında uzman farklı bir doktora yönlendirebilir;

• Kulak, burun ve boğaz koşullarında uzmanlaşmış kulak burun boğaz uzmanları
• Beyin ve sinir sistemi ile ilgili koşullara odaklanan nörologlar
• Alerjiler ve ilgili sorunlarla ilgilenen alerji uzmanları

Doktorunuz parosmiyi tedavi etmek için ilaç yazabilir. Çalışmalar, bu ilaçların semptomları hafifletebileceğini göstermiştir. İlaçlar işe yaramazsa, burun boşluğunuzdaki hasarlı duyu reseptörlerini (koku alma mukozası) çıkarmak için ameliyat olabilirsiniz. Ancak büyük riskleri olan karmaşık bir prosedür olduğu için doktorlar ameliyatı yalnızca gerekliyse önermektedir.
COVID-19 gibi viral bir enfeksiyon veya kafa travması nedeniyle oluşan parosmi için bir tedavi yoktur. Burnunuzdaki ve burun boşluğunuzdaki hasarlı sinirler yeniden büyüyebilir, bu nedenle tedavi olmaksızın koku alma duyunuz kısmen veya tamamen geri gelebilir.