Mitomani Nedir? Mitomani Neden Olur?

Mitomani; patolojik yalancılık, psödoloji fantastika veya düşlemsel yalan olarak adlandırılan, kompulsif dürtüler sonucu ya da alışkanlık nedeniyle, kronik bir şekilde yalan söyleme durumudur. Bu hastalığa sahip olan bireyler mitoman veya patolojik yalancı olarak tanımlanmaktadır. Bazı kişiler karşısındaki kişinin duygularını incitmemek ve onu üzmemek için beyaz yalanlar söyleyebilir. Mitoman kişiler bu durumun aksine herhangi bir neden olmadan yalan söyleyebilir.

Bu durumun tam olarak nedeni bilinmese de bazı sebeplerden kaynaklı gelişme gösterdiği düşünülür. Günümüzde bu durumun tam olarak ifade edilmiş ve psikiyatri uzmanları tarafından kabul edilmiş bir açıklaması yoktur. Bazı psikiyatristler, kompulsif davranımları bu rahatsızlıktan ayırırken diğer uzmanlar ise ilişkili bulabilir. Ayrıca, farklı bir uzman grubu ise kompulsif yalancılık durumuna tamamen karşıdır ve bu durumu reddeder.

Mitomani Nedenleri Nelerdir?

Mitomani için pek çok muhtemel neden var gibi görünse de bu durumun gelişmesi bakımından altta yatan etmenler tam olarak bilinmemektedir. Mitoman kişilik özelliği taşıyan kişiler, kendilerini kahraman gibi göstermek ve çevresindeki kişiler tarafından kabul edilmek veya sempati kazanmak için yalan söyleyebilirlerken, farklı vakalarda söylenen yalanlardan kazanılan herhangi bir durum olmadı gözlemlenmektedir.
Yalan söyleme durumu, antisosyal kişilik bozukluğunda da görülebilen bazı kişilik bozuklukları özelliğinden biri olarak da bilinir. Yapılan araştırmalar, merkezi sinir sistemini baskılayan ve olumsuz yönde etkileyen bazı problemlerin kişileri bu duruma daha meyilli bir hale getirdiğini göstermektedir. Vücuttaki hormonal anormalliklerve bozuklukların yanında, travma ya da kafa yaralanmalarının da bu durumun gelişmesinde etkili olduğu söylenir.
Yalan söyleme sırasında beyin içerisinde ne gibi durumlar olduğu üzerine yapılan bir araştırmada; bir kişi ne kadar çok yalana başvurur ve yalan ifadelerde bulunursa, o kişi için yalan söylemlerde bulunan çok daha kolay olduğu ve sürekli tekrar ettiği gözlemlenmiştir. Araştırmalar sonucunda elde edilen verilere göre, bireysel çıkar ve menfaatlerin yalancılığa eğilimli olmayı desteklediği belirtilmiştir. Ancak bu çalışma doğrudan mitoman kişiler üzerine yapılmasa da patolojik yalancılık ile ilgili birtakım fikirler sunmaktadır.

Mitomani Belirtileri Nelerdir?

Mitomani belirtileri arasında yer alan en önemli semptom, kişinin sürekli yalan söyleme eğilimi sergilemesidir. Patolojik yalancılığın bilimsel yönden bilinen özellikleri arasında ilk sırada gelen, kişinin herhangi bir çıkarı veya yararı olmadan yalan söylemesi olarak düşünülür.

• Mitoman kişilerin sahip olduğu özellikler ve bu vakalarda gözlemlenen belirtiler şu şekilde sıralanabilir:
• Mitoman kişiler yalan söylediğinin farkında olmayabilir ve hayal gücüyle ürettikleri düşüncelerin gerçek olduğuna inanırlar.
• Mitomanlar yalan söyleme sırasında herhangi bir suçluluk veya utanç duygusu hissetmez.
• Genellikle etkileyici ve hayali yalanlar söylerler. Çoğu durumda karşısındaki kişi bu yalanlara inanır.
• Yalan söyledikleri sırada kendisini önemli bir kişi ya da kahraman gibi gösteren mitomanlar genellikle söyledikleri yalana kendileri de inanırlar.
• Eskiye dair söylenen yalanlara dayanak olması için yeni yalanlar söylerler.
• Yalan söylemek için nedene ihtiyaçları yoktur ve bu durumdan bir kazanç sağlamazlar.
• Bazı vakalar ise kendilerini suçlayabilir ve zarar verici olabilir.
• Üstün bir sözel zekaları vardır ve genellikle 15 yaş sonrası başlangıç gösterir, tedavi edilmediği durumlarda yetişkinlik dönemine kadar devam edebilir.
• Erkek ve kadınlarda eşit oranda görülür.
• Stresli durumlardan kaçmak için yalana başvurabilirler.
• Kendi gerçekliklerinden kopmuş ve aşırı kaygılı durumlarda çok daha fazla yalana başvururlar.
• Mitomanlar kendilerini olduğu gibi kabul edemez ve genellikle kendilerine olan güveni azdır.
• İfade ettikleri gerçek söylemleri çok fazla abartır, büyütür ve inanılmaz boyutlarda anlatır.
• Aile ilişkileri zaman içerisinde bozulur. Aile bireylerine ve kendilerine yalan söylemeyecekleri üzerine sürekli söz verirler, ancak bu sözleri tutamazlar.

Patolojik Yalanlar ile Beyaz Yalanlar Arasındaki Fark

Çoğu insan bazı durumlarda yalan söyleyebilir. Yalan söyleme üzerine yapılan araştırmalara göre bir insan günde ortalama 1 ila 2 aralığında yalan söyleyebilir. Bu yalanların birçoğu “beyaz yalan” olarak adlandırılan yalanlardır. 
Patolojik yalancılık ise kişide alışkanlığa dönerek sürekli bir yalan söyleme ve söylenen yalanlara kendisinin de inanmasıdır. Ayrıca hiçbir amaç ve neden olmadan söylenen yalanlardır.
Beyaz yalanlar ara sıra söylenirken, herhangi bir kötü niyet taşımaz ve genellikle farklı kişilerin duygularını kırmamak ve incitmemek için söylenen küçük olarak ifade edilen yalanladır. 
Patolojik yalanlar ise kişinin sürekli söylediği ve bu durumu bir dürtünün tetiklediği durumlardır. Söylenen yalanlar kişiyi kurban ya da kahraman olarak gösterirken, suçluluk hissi yaşamazlar veya yakalanma ihtimalinden korkmazlar. Bu kişilerin söylediği yalanları saptamak her zaman için kolay bir durum değildir. Çünkü bu kişilerin söylemiş olduğu yalanları her zaman için abartarak anlatmaz ve normal bireyler tarafından söylenebilen türden yalanları da söyleyebilirler.
Patolojik yalan söyleyen kişiler kendileri hakkında genellikle övündükleri, kahraman olarak hissettikleri deneyimleri ve başarıları anlatır. Anlatılan olayda genellikle kurban ya da sempati kazanmaya çalışan, ayrıntılı ve teferruatlı hikayeler söyleyen ve bu hikayeler üzerine sorulan sorulara çok hızlı ve detaylıca cevaplar veren ve aynı olayın değişik sürümlerini ifade eden kişilere mitomani tanısı konabilir.

Mitomani ile Psikolojik Rahatsızlıklar Arasındaki Farklar

Mitomani bazı durumlarda kişilik bozuklukları ile karıştırılmaktadır. Ancak mitomanlar kişilik bozukluklarının aksine yalandan bir çıkar elde etmezler ve bir beklentiye girmezler. Kişilik bozukluklarında gözlemlenen aşırı duygusallıklar mitomanlarda görülmez.
Bu tür bir rahatsızlık genellikle masal anlatma, kurgu ve spekülasyon olarak da adlandırılan konfabulasyon hastalığı ile karıştırılabilir. Bu gibi durumlarla birbirlerine benzerlik gösterirler. 
Konfabulasyonun mitomaniden farkı ise doğal yollarla zihinde ortaya çıkan boşlukların doldurulmaya çalışılmasıdır. İlk defa alkol bağımlısı hastalarda tanımı yapılmıştır. Beyin travması veya ön beyin damalarında oluşan yırtılması sonucunda gelişebilir. Daha organik nedenlerden meydana gelir.

Mitomani Tedavisi Nasıl Yapılır?

Mitomani tedavisi öncesinde, ilk olarak bu durumun altında yatan farklı bir neden veya psikolojik bir rahatsızlık olup olmadığı belirlenmelidir. Psikolojik rahatsızlıklar arasında yer alan kişilik bozukluğu, duygudurum bozukluğu, depresyon ya da anksiyete gibi bir durum saptanırsa, bu durumlara tedavi yöntemleri uygulanır. Uygulanan tedaviler arasında psikoterapi teknikleri önemli bir yer alır. 

• Mitomani teşhisi sonrasında hasta yakınlarına düşen görev de çok fazladır. Kişi psikolojik yönden desteklenmelidir. Hasta yakınlarına bu konu üzerinde nasıl bir yaklaşım göstermeleri uzmanlar tarafından aktarılır.
• Mitoman kişiler ile bağlantı kurulması durumunda dikkat edilmesi gerekenler şu şekildedir:
• Mitoman kişilerle kurulan ilişkilerde bilinçli ve sabırlı davranılmalı ve yargılayıcı sözler kullanılmamalıdır.
• Söylenen yalanların bilinçli değil psikolojik bir dürtü ile söylendiği kabul edilmeli, kızılmamalı ya da suçlama yapılmamalıdır.
• Yalan söyledikleri fark edildiğinde, iletişim durdurulabilir ve yalan söylemeyi sürdürmeye devam ettikleri zaman, kendisi ile iletişimin koparılacağı ifade edilebilir. Bu gibi yaklaşımlarla yalan söylemenin önüne geçilebilir.
• Mitoman kişiler ile yalan konusu üzerine konuşma yapılırken destekleyici yaklaşımlarda bulunmalı, farklı kişileri etkilemeleri gerekmediği hatırlatılmalıdır.
• Herhangi bir yargılayıcı söz veya cümle kullanmamalı, bu durum üzerine profesyonel tıbbi destek alınması özendirilmelidir.