Bütün dünyayı etkileyen Covid 19’un MERS ve SARS gibi rahatsızlıklarla olan ilişkisi merak edilen konulardan biri haline geldi. İlk defa Eylül 2012 yılında Suudi Arabistan’da görülen Mers virüsü, ağır solunum yolu enfeksiyonuna yol açan hastalık olarak tanımlanmaktadır. Fakat hastalık detaylı olarak araştırıldığında insanlara nasıl geçtiği henüz netlik kazanmış değildir.
Mers Virüsü Nedir?
Mers virüsü, ilk olarak Eylül 2012 yılında Suudi Arabistan’da görülmüştür. MERS-CoV; yeni bir coronavirüsün sebep olduğu bulaşıcı solunum yolu rahatsızlığı olarak da tanımlanabilir. Covid 19 ise, basit bir soğuk algınlığı şikayetinden şiddetli rahatsızlığa kadar ilerleyen, SARS hastalığı kadar değişik semptomlara sebep olan, kapsamlı bir virüs ailesi olarak tanımlanabilir.
Mers virüsü hastalığının ilk vakası 2012 senesinin Nisan ayında Ürdün’de tespit edilmiştir.
Mers Virüsü Nasıl Bulaşır?
Virüslerin insanlara, genellikle diğer canlı hayvanlardan geçtiği düşünülmektedir. MERS-CoV’ un ise develerden bulaştığı değerlendirilmektedir.
Enfekte bireyle aynı havayı solumak bakımını üstlenmek, yakınlık kurmak gibi yakın temas yoluyla geçmektedir. Bakteri üreten kirlenen yüzey eşyalara dokunduktan sonra gerekli hijyeni sağlamadan eşyayla temas sağlayan ellerle; ağız, burun ve gözlere dokunmak tehlikelidir. Ayrıca korunmadan öksürmek ve konuşmak, havaya giden partiküllerin solunum aracılığı ile geri alınmasına neden olur bu durum da virüsün insanlara bulaşma süresini hızlandırmaktadır. Yapılan çalışmalara göre hastalık, diğer virüslerde olduğu gibi kişiden kişiye yakın temas yoluyla geçmektedir. Hızlı bir şekilde yayılmayan mers virüsü, sağlık kuruluşlarında çalışan personellerle hastalar arasında bulaş olabilir.
Mers Virüsü Belirtileri Nelerdir?
Yapılan araştırmalara göre bireyin kişinin MERS-CoV’a yakalanmasından, belirtilerin kendini göstermesine kadar geçen süre dilimi başlamasına kadar olan süre 2 ile 14 gün arasında değişiklik göstermektedir. MERS-CoV virüsü belirtileri gözlemlenen pek çok kişide; ateşlenme, öksürme, nefes almada zorluk belirtileriyle önemli akut solunum rahatsızlığının oluşmasına neden olmuştur. Bazı kişilerde ishal, mide bulantısı, istifra etme gibi sindirim sistemi bozuklukları da bu duruma eşlik eder. Birçok kişide ciddi soğuk algınlığı ve böbrek yetmezliği gibi önemli problemler oluşur ve yaklaşık % 30’u hayatını kaybeder. Hayatını kaybedenlerin genellikle farklı sağlık sorunları vardır. Bulaş kişilerin bazılarında belirtiler, soğuk algınlığı semptomlarına benzer hafif gözükür ya da herhangi bir semptom görülmez bu durumda olan kişiler genellikle iyileşme gösterirler.
Mers Virüsü Nasıl Tedavi Edilir?
Hasta olan kişinin hikayesi, uzman kontrolünün yanı sıra balgamlı öksürük ve akciğer incelemelerinin laboratuvar testleriyle değerlendirilmesinden sonra tanı belirlenir. Kişi yalnız kalmalıdır, sağlıklı olan diğer insanlardan ayrışmalıdır. MERS-CoV virüsü için önerilen özel bir tedavi yöntemi mevcut değildir. Belirtileri azaltmaya yönelik tedavi uygulanır. Hastalığı ağır geçiren kişilere uygulanan tedavi yöntemi kişinin organ işlevlerini destekler.
Mers Virüsünden Nasıl Korunulur?
MERS-CoV virüsü için geliştirilen bir aşı mevcut değildir. Bunun için gerekli çalışmalar sürmektedir. Genel olarak solunum yolunu kötü etkileyen rahatsızlıklardan korunabilmenin yöntemleri şu şekildedir;
- Eller sık, sık 20 saniye süre ile sabun yardımıyla yıkanmalıdır, su ve sabun mevcut değilse alkol bazlı bir el dezenfektan ile temizlik sağlanır.
- Öksürme ya da hapşırma durumunda ağız ve burun kağıt mendille koruma altına alınmalıdır, kullanılan mendil direkt çöpe atılmalıdır.
- Temiz olmayan eller yüze sürülmemelidir.
- Hasta olan kişilerin kullandığı eşyalar kullanılmamalıdır.
- Hasta olan kişilerle yakın temastan kaçınılmalıdır.
Dünya Sağlık Örgütü risk taşıyan kesimlere seyahat edilmesi durumunda kişileri, genel temizlik kurallarına uymaları, hayvanlara temas edilmesi durumunda ellerini hemen yıkamaları, hasta kişilerle temastan uzak durmaları, güzel pişmeyen hayvan besinlerini yememeleri konusunda bilgilendirmektedir.
Buna ek olarak DSÖ, MERS için yüksek risk taşıyan diyabet hastalarına, böbrek yetmezliği bulunan kişilere ve kronik hastalığı olanlara bazı ek tavsiyelerde bulunmuştur. Bu önemli tavsiyeler aşağıda belirtilmiştir;
- Develerle temas kurmayın.
- Pişmemiş deve sütü tüketmeyin.
- İyi pişmeyen et ve deve eti tüketmeyin.