Kurdeşen veya tıptaki ismi ile ürtiker cilt üzerinde birden meydana gelen ve orta kısmı soluk kırmızı döküntüye neden olan bir hastalıktır. Halk arasında kurdeşen dökmek şeklinde de ifade edilen bu rahatsızlık, bedende genel olarak belirli bir kısımda meydana gelir, ancak bazı zamanlarda bütün bedeni saran döküntüler de bulunabilmektedir. Döküntülerin boyu birkaç milimetre ve birkaç santimetre aralığında farklılık gösterir ve birleşip daha büyük çapta döküntülerin oluşmasına neden olabilir.
Kurdeşen (ürtiker); bedende çok sayıda kaşıntı, şişlik ve kızaran döküntü ile bağlantılı bir cilt hastalığı olarak ifade edilir. Bazı hasta bireylerde ciltte meydana gelen döküntülere; dudak kısmında, ağızda ve yüz bölgesinde şişlik de eşlik edebilir. Bu hastalık genel olarak bedende tek bir bölgede görülmektedir.
Kurdeşen (Ürtiker) Neden Olur?
Kurdeşen, beden içerisinden veya dışarıdan gelebilecek türlü uyarıcılar ile tetiklenme durumudur. Bu uyarıcıların bir bölümü alerjik fonksiyonlar yolu ile, bazıları iltihap enfeksiyonlar esnasında ya da ardından, ötekileri ise soğuk, yoğun sıcaklık, basınç ve kuvvet gibi fiziki etkiler yolu ile kurdeşeni tetiklemektedir. Bununla beraber birçok durumda tetikleyen etkenlere rastlanmamaktadır. Ancak tetikleyici durumlardan bağımsız bir biçimde kurdeşene neden olan düzenekler her hastada büyük oranda aynıdır;
- Beden türlü sebepler ile tetiklendikten sonra bağışıklık sisteminin savunma hücrelerinden biri olarak bilinen mast hücrelerinden trombosit aktive eden etken şeklinde isimlendirilen ajanlar salınmaktadır.
- Salınmış olan bu ajanlar tende olan kan damarlarında genişler ve damarları plazma olarak adlandırılan kan sıvısı için geçirgen duruma getirir.
- Sonuç itibari ile kan plazması damarın dış kısmına taşarak deriye dağılır, bölgesel şekilde birikme olur ve kurdeşen olarak adlandırılan döküntülere yol açar.
Kurdeşen (Ürtiker) İçin Tetikleyen Ajanlar Hangileridir?
Kurdeşen rahatsızlığı için tetikleyen fazla oranda olası ajanlar bulunmaktadır. Bu da genellikle hasta kişideki tetikleyen etkenin olmasını oldukça zor hale getirir. Ürtikere yol açabilecek tetikleyicilerden bazıları şu şekildedir;
- Alerjen ürünler, bilhassa fındık ve kabuklu deniz besinleri
- Virüsler, bakteriler veya parazitlerin yol açtığı enfeksiyonlar
- Tiroid rahatsızlıkları, romatizmal rahatsızlıklar
- Arı ve sivrisinek ısırması
- Soğuklar, sıcak havalar, güneş ışınları, ter, basınç gibi fiziki etkenler
- Bazı antibiyotik ilaçlar, tansiyon veya ağrı kesici ilaçlar
Kurdeşen (Ürtiker) Belirtileri Nelerdir?
Ürtiker geliştiği zaman her kişide karakteristik bazı semptomlar meydana gelir. Bu belirtileri şu şekilde sıralayabiliriz;
- Tende çevresi kızarmış şişlikler görülebilir. Bu şişlikler milimetrik ufak kısımlar biçimde olan daha büyük oranlarda da olabilmektedir.
- Şişmiş olan ciltte kaşınma ve yanma hissedilir.
- Lezyonlar en çok 24 saatte belirli bir iz ya da hasar oluşturmadan kaybolmaktadır. Ancak bu daha sonraki evrelerde tekrar olmayacağı anlamı taşımamaktadır.
Kurdeşen (Ürtiker) Nasıl Teşhis Edilir?
Kurdeşenin oluşturduğu döküntüler tipik olarak görülür ve bundan dolayı uzmanlar genellikle hasta yakınmaları ve fizik kontrol bulguları ile basit bir şekilde ürtiker teşhisi koyarlar. Kesin teşhis için bazı testler istenebilir ve böylelikle teşhis doğrulanmış olur.
Aniden gelişmekte olan ürtiker vakalarında ürtiker teşhisi uzman tarafından hızlıca konulabilmektedir. Hasta olan kişinin doktor randevusu esnasında ürtiker döküntülerine rastlanılmaması durumunda da tipik tablonun hasta olan kişi tarafından tarifinin yapılması teşhis için yeterli olabilir. Burada önemli olan kurdeşen döküntülerinin 1 gün içerisinde tamamı ile kaybolup kaybolmadığının sorgulanmasıdır. Çünkü kurdeşene benzemekte olan döküntüler ile ilerleyen daha değişik rahatsızlıklarda mevcuttur.
Bunun ile birlikte, yakınmaların zamanı uzman tarafından tüm hali ile sorgulanmaktadır; böylece rahatsızlığın akut veya kronik olup olmadığı belirlenebilir. Ayrıca, hasta kişinin kurdeşeni tetiklediği zaman endişe duyulan ajanlar sorgulanabilir.
Kurdeşen (Ürtiker) Tedavisi Nasıl Uygulanır?
Kurdeşen tedavisi ilk olarak ihtimali olan tetikleyicileri bulup ve mümkün olduğu sürece bu tetikleyenlerden uzak durmak şeklinde ele alınmaktadır. Hasta kişinin tükettiği bir gıda kurdeşene yol açıyorsa, bu gıda hasta olan kişi tarafından tüketilmemelidir. Eğer ürtikere bir ilaç kullanımı neden olmuşsa, bu ilaç uzman tarafından kesilebilir ve uyan farklı ilaçlar ile değiştirilebilir. Arı sokması, böcek ısırması sonucu kurdeşen meydana gelmişse, alerjik rahatsızlıklarda kür sağlayabilen tedavi uygulanabilir.