Kabakulak, genellikle kış aylarında ve ilkbaharda ortaya çıkan, çoğunlukla 2 ila 12 yaşları arasındaki çocukları etkileyen bulaşıcı bir hastalıktır. Paramiksovirüs ailesinden bir virüsün yol açtığı bu hastalık, tükürük bezi, beyin, böbrek, pankreas ve sinirlerde iltihap oluşumuna neden olabilmektedir. Baş ağrısı, ateş ve halsizlik gibi hafif belirtilerle başlayan hastalığın tedavisi semptomları hafifletmeye yönelik yapılır.
Çocukluk dönemi hastalığı olarak bilinse de bulaşıcı olan ve hızla yayılabilen bu hastalık yetişkinler için daha fazla risk taşır. Hastalığın hafif semptomlarından sonra yanaklarda ve çenede şişkinlik durumu ortaya çıkabilir. Kızamık, kabakulak ve kızamıkçık (MMR) aşısı bu hastalığı önleyebilir.
Kabakulak Neden Olur? Nasıl Bulaşır?
Hastalık, paramiksovirüsler olarak bilinen bir virüs ailesine ait olan kabakulak virüsünden kaynaklanır. Bu virüsler, özellikle çocuklarda yaygın bir enfeksiyon kaynağıdır.
Viral bir enfeksiyon olan bu hastalık, damlacık yoluyla (öksürme, hapşırma, konuşma) hızlıca bulaşabilir. Hastalığı bulunan kişiyle yakın temasta buluna veya bu kişinin kullandığı eşyalara temas etme sonucu bulaş olabilmektedir.
Kabakulak Belirtileri Nelerdir?
Kabakulak belirtileri virüse maruz kaldıktan yaklaşık 2 ila 3 hafta sonra ortaya çıkar. Bazı kişilerde semptom görülmeyebilir veya çok hafif semptomlar olabilir. Bu hastalık gribal hastalıklara benzer belirtilerle kendini gösterebilirken, vakalarda gözlemlenen sık belirtiler şu şekilde sıralanabilir:
- Ateş
- Baş ağrısı
- Kas ağrıları
- İştahsızlık
- Yorgunluk ve halsizlik
- Lenf bezlerinin şişmesi
- Yanak ve çenede şişkinlik
Kabakulak Aşısı Ne Zaman Yapılmalıdır?
Çocuklarda 12 ila 15 aylıkken ilk doz, 4 ila 6 yaş arasında ise ikinci doz olarak iki doz MMR aşırı yapılmalıdır. Kabakulak aşısı, kızamık ve kızamıkçık aşısı ile beraber karma aşı olarak yapılmaktadır.
Kabakulak Kimlerde Görülür?
Vakaların büyük bir bölümü çocuklardır. Yetişkinlerde de görülebilen bu hastalığın, çocukluk dönemlerinde geçirilmesi daha çok tercih edilir. Bunun nedeni ise erişkinlik döneminde bu hastalığın yaşanması birtakım ciddi komplikasyonlara yol açabilir.
Hastalık en çok kabakulak aşısı olmayan 2 ila 12 yaş arasındaki çocukları etkiler. Bununla birlikte, ergenler ve yetişkinler, aşılanmış olmalarına rağmen bu hastalığı tekrar geçirebilirler. Bunun nedeni ise aşının belirli bir süre sonra bağışıklığının azalmasıdır.
Kabakulak Tanısı Nasıl Konur?
Kabakulak teşhisi, uzman doktor tarafından semptomlar hakkında sorular sorularak ve fiziki muayene uygulanarak konur. Uzman doktor, bazı vakalarda kesin tanı için birtakım testlerden faydalanabilir. Hastalık durumunda bademcikleri yana doğru itilmiş olabileceğinden, muayene sırasında hastanın boğazı kontrol edilir.
Hastanın vücut sıcaklığına bakılarak, kan idrar ya da tükürük örneği testleri yapılabilir. Belirtilerin ortaya çıkması halinde vakit kaybetmeden bir uzmana görünmeli ve ortaya çıkan şikayetlerin neden olduğu belirlenmelidir.
Kabakulak Tedavisi Nasıl Yapılır?
Kabakulak için özel bir tedavi yoktur. Hastalık genellikle birkaç hafta içinde kendi kendine iyileşme gösterir. Kabakulak tedavisi, ortaya çıkan semptomların hafifletilmesine yönelik yapılır. Vücut sıcaklığının yüksek olduğu durumlarda ateş düşürücü verilebilir.
Hastanın bol miktarda sıvı tüketmesi, düzenli ve sağlıklı beslenmesi bu süreçte önemlidir. Doktorun gerekli görmesi halinde virüslere karşı etkili olan antiviral ilaçlar verilebilirken, genellikle vücudun kendi direnci ile bu hastalığın geçmesi beklenir.
Bu aşamada yakından takip edilmesi gereken hastanın, kulaklarında bir hasar oluşmaması için kortizon tedavisi uygulanabilir. Ancak, bu yöntemin faydası olduğu kadar bazı zararları da olabileceği için uzman doktor kontrolünde dikkatli kullanılmasın çok önemlidir.
Kulaklarda iltihabın artmaması için antiviral ilaçlarda doz artışına gidilebilir. Bunların yanı sıra tedavi aşamasında hastanın durumuna ve yaşadığı şikayetlere bağlı olacak pek çok farklı yöntem uygulanabilir. Hastalığın 7 ila 10 gün içerisinde iyileşmesi beklenir.
Kabakulak Komplikasyonları Nelerdir?
Kabakulak tipik olarak hafif bir hastalık olarak görülse de önemli komplikasyonlara neden olabilir. Ortaya çıkan en ciddi komplikasyon ise sağırlık durumudur. Sağırlığın düzeyleri değişiklik gösterebilirken, tam sağırlığa kadar ilerleyebilir. Ayrıca bu durum kan dolaşımı ile tüm vücuda yayılması ve üreme hücrelerine ulaşması halinde kısırlık tehlikesine yol açabilir.
Nadir görülen komplikasyonlar arasında menenjit yer alır. Beyin ve omuriliği kaplayan dokunun iltihaplanması halinde görülür. Hayati riske yol açabilecek kadar ilerleyebilecek problemler ortaya çıkabilir.