HCT (Hematokrit) Nedir?

Hematokrit ya da HCT, kandaki kırmızı kan hücrelerinin oranını ölçen kan testidir. Kandaki eritrosit (kırmızı kan hücreleri, alyuvarlar) değerini ölçerek tam kan sayım testi yapar ve hacim yüzdesini belirler. Çok az ya da çok fazla kırmızı kan hücresine sahip olan kişilerde birtakım hastalıklar ve bu hastalıkların belirtileri görülebilir. Sağlıklı bir bireyde olması gereken değer ise yüzde 35 ve 45 aralığıdır.

Kırmızı kan hücreleri diğer bir adıyla eritrositler vücuttaki dokulara ve organlara oksijenin taşınmasını ve iletilmesini sağlar. Vücuttaki oksijen ve karbondioksit döngüsünü kontrol eder. Bu nedenle kandaki değeri oldukça önemlidir. Ayrıca doktorların herhangi bir hastalığa tanı koymasında ortaya çıkan test sonuçları fayda sağlar.

HCT (Hematokrit) Değer Aralıkları Ne Olmalı?

HCT değer aralıkları, kişiden kişiye farklılık gösterirken yaşa ve cinsiyete bağlı olarak da farklılık gösterir. 
Erkeklerde olması gereken ve normal olarak karşılanan seviye genellikle yüzde 40 ila 50 arasıdır. Kadınlarda ise bu değer genellikle yüzde 36 ila 45 arasındadır. 
Bebeklerdeki değer aralıkları ise yüzde 32-42, yenidoğanlarda 45-60 arası normal olarak bildirilir.

HCT (Hematokrit) Nasıl Ölçülür?

Hematokrit ölçümü, günümüz teknolojisinde kan sayımı ölçüm cihazları ile yapılmaktadır. Öncelikle bireyden kan örneği alınır. Sağlık çalışanları tarafından bireyin parmak ucundan ya da kolundan alınabilir. 
Tam kan sayımı değerlendirmesi HCT değerini belirlemek için yapılırken, bunun yanında bakılan pek çok farklı parametre de bulunmaktadır.
Bunlar arasında, lökosit yani beyaz kan hücreleri değeri ve alt türleri, trombosit yani pıhtılaşma hücrelerinin sayıları ve ortalama boyutları olarak da değerlendirme yapılabilir.

Hematokrit Değerinin Değiştiği Durumlar Neler?

HCT değerinde farklılaşmalara ve bu değerlerin artmasına ya da azalmasına neden olan durumlar vardır.
Bu değeri artıran nedenler arasında; kişinin yüksek rakımı olan yerlerde yaşaması, sigara kullanması, az sıvı tüketmesi, uyku apnesi, KOAH, kemik iliği ve kalp hastalığı gibi hastalıklara sahip olması yer almaktadır.
Azaltan nedenler arasında bulunanlar ise; kansızlık yani anemi, hamilelik, aşırı sıvı tüketimi, böbrek hastalıkları (genellikle kronik olanlar), tiroid ve kemik iliği hastalıklarıdır.

HCT (Hematokrit) Düşüklüğü Neden Olur?

Hematokrit düşüklüğü nedenleri arasında en çok bilinen neden kişide kansızlık yani anemi hastalığı olmasıdır. 
Özellikle adet döngüsü yaşayan kadınlarda sıklıkla rastlanan ve demir eksikliği ile bağlantılı ortaya çıkan kan hücrelerinin yetersizliği ile ilgilidir.
Bu durumda yapım ve yıkım aralığında bir denge sorunu bulunmaktadır. Alyuvarlarda büyük oranlarda bulunması gereken demir eksikliği durumu sonucunda düşüklüğe neden olur. 
Kişinin demir seviyesini artıracak gıdaları tüketmemesi ya da bağırsaklarda konuyla ilgili bir rahatsızlık yaşanması durumunda alyuvarlar gerekli oranda ortaya çıkamaz ve HCT düşüklüğü yaşanır.

HCT (Hematokrit) Düşüklüğü Belirtileri Nelerdir?

HCT düşüklüğü fark edilmediği durumlarda farklı rahatsızlıklar ve hastalıklar tetiklenebilir. Kişilerin bu durumu fark edebilmesi için kan testi yaptırmaları gerekmektedir. 
Düşüklüğün ortaya çıktığı durumlarda kişilerin vücutlarında farklı semptomlar ve şikayetler meydana gelebilir. Bunlarda en çok görüleni kişinin uzun süreli halsizliği ve yorgunluğudur.
Bunun yanında sıklıkla karşılaşılan ve yaygın olarak görülen hematokrit düşüklüğü belirtileri şu şekildedir:

• Uzun süreli yorgunluk ve halsizlik
• Göğüste ağrı ve çarpıntılar
• Tansiyon düşmesi
• Egzersiz yapamama ve çok çabuk yorulma
• Nefes almada zorlanma ve nefes darlığı
• Cildin solgun görünümü
• El ve ayakların soğuk olması
• Baş ağrıları ve baş dönmesi
• Saç dökülmesi
• Kalp ritminde farklılaşmalar

Bu tür belirtilerden herhangi birinin yaşanması durumunda kişinin doktora gitmesi önemlidir. Doktora gidilerek kan testi yapılmalı ve doktorun tavsiyeleri üzerine hareket edilmelidir.

HCT (Hematokrit) Yüksekliği Neden Olur?

Hematokrit yüksekliği nedenleri birçok duruma bağlı olarak ortaya çıkabilir. Kişinin sigara içmesi ve testosteron kullanması gibi bazı etkenler de bu duruma neden olabilir. Kırmızı kan hücrelerinin çok fazla artması HCT değerinin yükselmesine neden olur. 
Yüksek rakımlı bölgelerde uzun süreli bir yaşantı sürdüren kişilerin vücudunda bölgedeki oksijen hacminin azalmasına bağlı olarak alyuvar üretimi artar ve bu durum HCT yüksekliğine neden olabilir.
Ayrıca KOAH hastalarında ve sigara içen kişilerde de alyuvarlarda aşırı bir artış görülerek bu durum ortaya çıkabilir. 
Patolojik nedenlere bağlı olarak da görülebilen yükseklik, önemli bir hastalığın meydana gelmesine de neden olabilir. Ayrıca bazı hastalıkları da tetikleyebileceği gibi nadir görülse de bu durumdan kemik iliği hastaları da etkilenebilir.

HCT (Hematokrit) Yüksekliği Belirtileri Nelerdir?

Belirtiler kişiden kişiye farklılık gösterebilirken, ortaya çıkardığı farklı hastalıkların şikayetlerine oranla da değişebilir. Ayrıca belirtilerin uzun süreli devam etmesi ve tedavinin geciktirilmesi halinde ciddi sorunlara yol açabilir. 
Kanın pıhtılaşmasına yol açabilen bu durum kişilerde kalp krizine ve felç riskine neden olabilir. Hematokrit yüksekliği belirtileri şu şekilde sıralanabilir:

• El ve yüzde kızarıklık
• Baş ağrısı
• Duş sonrası yaşanabilen kaşıntı ve kulak çınlaması
• Görme problemleri ve bulanık görme
• Eklem ve kas ağrıları
• Uyku problemleri
• Göğüste ağrı

Bu şikayetlerin uzun süreli yaşanması bireyin farklı rahatsızlıklar ve ciddi hastalık durumlarının yaşamasına neden olabileceğinden, vakit kaybetmeden en yakın sağlık kuruluşlarına gidilmesi önerilir.

Hangi Hastalıklar HCT (Hematokrit) Yüksekliğine Neden Olur?

HCT seviyelerinde yüksekliği neden olan hastalıklar arasında, kalp ve damar hastalıkları, kronik böbrek rahatsızlıkları, akciğerlerde yara izi ya da kalınlaşma gibi hastalık durumları yer alabilir.
Ayrıca polisitemi vera gibi durumlara da neden olabilir. Polisitemi vera, kemik iliğinde çok fazla kırmızı kan hücresi üretilmesi durumunda HCT seviyesi artmasına neden olur.