Hazımsızlık (Dispepsi) Nedir?

Hazımsızlık veya dispepsi, üst karın bölgesinde ortaya çıkan bir ağrı ya da rahatsızlık olarak tanımlanan bir terimdir. Tek başına bir hastalık olarak ele alınmaz ve genellikle hızlı veya aşırı yemekten sonra oluşan ağrı veya farklı rahatsızlık belirtilerinin bir bütünüdür. Hemen hemen herkesin yaşayabileceği bu durumun semptomları genellikle hafif hissedilirken, bazı vakalarda yaşam kalitesini olumsuz yönde etkileyebilir.

Dispepsi, uzun süreli ve tekrar eden bir problem haline geldiğinde, genellikle altta yatan farklı bir durumun veya rahatsızlığın işareti olarak görülür. Sık sık hazımsızlık problemi yaşayan kişilerin bir uzmandan destek alması önerilir.

Hazımsızlık (Dispepsi) Neden Olur?

Hazımsızlığın birçok farklı nedeni olabilir. Yaygın olarak karşılaşılan nedenleri arasında ise kişinin yaşam tarzı ve beslenme alışkanlıkları yer alır. Hızlı ve aşırı tüketilen bir besin bu duruma hazımsızlığa neden olabilir.  Bunların yanı sıra yaygın olarak görülen hazımsızlık nedenleri şunlardır:

• Hızlı yemek ya da çok fazla yemek
• Aşırı yağlı besinlerin tüketilmesi
• Aşırı alkol, gazlı içecek, kafein ya da şekerli ürünlerin tüketimi
• Sigara ve benzeri tütün ürünlerinin kullanımı
• Stres, kaygı, anksiyete ve depresyon gibi duygusal ve psikolojik problemler
• Mideyi tahriş edebilecek ilaçların kullanımı
• Sindirim sistemi bozuklukları
• Gıda intoleransı
• Obezite

Kronik dispepsi ile ilgili olabilecek hastalıklar ve durumlar şunları içerir:

• Peptik ülser hastalığı
• Reflü hastalığı
• Gastrit (mide iltihabı)
• Safra kesesi iltihabı
• Çölyak hastalığı
• Mide kanseri
• Safra taşları
• Yeme bozuklukları
• Mide enfeksiyonları
• Huzursuz bağırsak sendromu

Hazımsızlık (Dispepsi) Belirtileri Nelerdir?

Hazımsızlık birkaç farklı semptom içerebilir. Ancak her zaman için bir miktar da olsa karın ağrısı veya rahatsızlık yaşanabilir. Hazımsızlık belirtileri genellikle yemekten sonra, midenin sindirme işlemi sırasında ortaya çıkar. Uzmanlar bu durumu yemek sonrası dönem olarak adlandırır.

Semptomlar arasında en yaygın olanı yemek esnasında meydana gelen erken doygunluk hissidir. Kişi yemeğinin çoğunu bitirmese dahi kendisini doymuş hisseder ve yemeği bitiremeyebilir. Yemek sonra rahatsız edici olabilen doygunluk, ağrı ve yanma hissi normalden daha uzun sürüyorsa farklı bir durumun belirtisi olabilir. 

Bunların yanı sıra hazımsızlık problemi yaşayan kişilerde gözlemlenebilen farklı semptomlar da şu şekildedir:

• Şişkinlik (doluluk hissi)
• Mide bulantısı ve kusma
• Geğirme ve gaz
• Regürjitasyon (yutulan yiyeceğin geri gelmesi)
• Karın ağrısı
• Midede ve üst kısımda yanma

Yaşanan bazı şikayetler özellikle stres dönemlerinde şiddetini artırabilir. Bazı kişiler bu durum ile birlikte mide ekşimesi sorunu da yaşayabilir. Ancak mide ekşimesi, başka bir soruna işaret edebilecek farklı bir semptomdur.

Hazımsızlık (Dispepsi) Nasıl Teşhis Edilir?

Hazımsızlık tanısı için uzman doktor ilk olarak hastaya fiziki muayene uygular ve kişinin tıbbi geçmişi hakkında detaylı bilgi almak için birtakım sorular yöneltir. Hasta gözlemlediği ve yaşadığı bütün semptomları bu süreçte doktor ile paylaşmalıdır. Yaşanan şikayetler hafif ve ani gelişme gösteren önemli bir sorun yoksa teşhis için yeterli olabilir. 

Ancak ani başlangıçlı, tekrar eden ve şiddetli seyreden durumlar olduğunda altta yatan farklı bir neden olabileceğinden birtakım tanı teknikleri uygulanabilir. Doktor bu durumla aynı semptomlara neden olabilecek farklı hastalıkları ekarte etmek için birtakım kan testi veya röntgen isteyebilir. Midenin içini yakından incelemek için bir üst endoskopi yapılmasını da önerebilir. Yapılan tetkiklerin sonucuna bağlı olarak tedavi planlaması yapılır.

Hazımsızlık (Dispepsi) Tedavisi

Hazımsızlık bir hastalıktan ziyade bir semptom olduğundan, tedavi genellikle hazımsızlığa neden olan altta yatan duruma bağlıdır. Vakaların çoğunda yaşam tarzı değişikliklerine giderek yaşanan şikayetlerin azaltılması sağlanır. Hazımsızlık tedavisi için alınması gereken önlemler şu şekildedir:

• Hazımsızlığı tetikleyen besinlerden kaçınmak
• Alkol tüketimini ortadan kaldırmak
• Kafein ve gazlı içecekleri sınırlandırarak tüketmek
• Hazımsızlığa neden olan ilaçların doktor önerisi üzerine değiştirilmesi
• Uyku düzeni oluşturmak ve yeterince uyumak
• Stresi yönetmek ve strese neden olabilecek durumlardan uzak durmak
• Egzersiz yapmak ve kilo vermek
• Yiyecekleri ölçülü ve aşırıya kaçmadan tüketmek
• Mideye baskı yapacak dar kıyafetlerden kaçınmak
• Besinlerin tüketimi sırasında ağız içinde uzun süre çiğnemek

Hazımsızlık Komplikasyonları

Hazımsızlık genellikle ciddi komplikasyonlara yol açmasa da kişinin kendisini rahatsız hissetmesine ve daha az yemesine neden olarak yaşam kalitesini olumsuz yönde etkileyebilir. Belirtilerin ortaya çıkması halinde kişi eğitiminden geri kalabilir veya işini aksatabilir. Ayrıca bu durum bir sağlık sorunundan veya hastalıktan kaynaklı ortaya çıktığında, altta yatan nedene bağlı olarak farklı komplikasyonlar görülebilir.