Astım, bazı etkenler nedeniyle solunum yollarının daralması ve tıkanması sonucu nefes almayı zorlaştıran kronik bir hastalıktır. Genetik ve çevresel faktörlerden kaynaklı gelişme gösterdiği düşünülür. Çocukluk çağı astımında, polen, soğuk algınlığı veya başka bir solunum yolu enfeksiyonu gibi belirli tetikleyicilere maruz kalınması halinde akciğerler ve hava yolları kolayca iltihaplanır. Çocuklarda astım gelişmesi sonucunda günlük yaşantı olumsuz yönde etkilenebilir ve rahatsız edici belirtilere neden olabilir. Tedavisi çocuğun tıbbi öyküsüne ve astımın şiddetine bağlı olarak planlanır.
Çocuklarda astım, yetişkinlerde gelişme gösteren astımdan farklı bir rahatsızlık değildir. Ancak çocukları daha fazla etkileyebilir ve ciddi komplikasyonlara neden olabilir. Çocukluk dönemlerindeki astımın risk faktörleri arasında; aile bireylerinde astım öyküsü, gıda alerjisi, erkek cinsiyet, sigara dumanına maruz kalma ve egzama (atopik dermatit) olarak sıralanabilir.
Çocukluk Çağı Astımı Nedir?
Çocukluk çağı astımı, çocukların eğitim başarılarını, spor ve oyun aktivitelerini, uyku kalitesini ve günlük yaşantılarını olumsuz yönde etkileyebilen birtakım belirtiler gösterebilir. Tedavi planlaması yapılmadığı ve tedaviye başlanmadığı durumlarda astım atakları şiddetlenebilir ve uzun süre devam edebilir.
Astım belirtileri her çocukta farklılık gösterebilir. Astımı olan bir çocukta çok az belirti görülebilir veya herhangi bir semptom görülmeden geçirilen dönemler olabilir. Ayrıca şiddetli belirtilerin yaşandığı alevlenme dönemi olarak adlandırılan durumlarda yaşanabilir.
Gündüz, gece ya da her iki durumda da gelişen öksürük nefes alırken duyulan hırıltı veya ıslık sesine benzer belirtiler yaşanabilir. Spor veya farklı bir aktivite esnasında nefes almada güçlük ya da nefes darlığı, göğüste sıkışma gibi belirtiler olabilir.
Bunların yanı sıra solunum yolu enfeksiyonları yaşanması halinde, iyileşmenin yavaş ve zor olması gözlemlenebilir. Ayrıca, bronşit, uyku bozukluğu, yorgunluk ve halsizlik te bu durumdan kaynaklanabilir. Tam olarak nedeni bilinmeyen astımın bazı çevresel ve genetik faktörlerden etkilendiği düşünülmektedir.
Çocuklarda Astım Belirtileri Nelerdir?
Çocuklarda astım belirtileri arasında sıklıkla görülen durum, çocuğun oyun oynadığı sırada, geceleri ya da gülme esnasında meydana gelebilen sık öksürük ataklarıdır. Öksürük tek belirtisi olabildiği gibi astım durumlarda görülebilecek semptomlar şunlardır:
- Nefes darlığı
- Nefes alma sırasında ıslık veya hırıltı sesi
- Göğüste sıkışma ya da ağrı gibi şikayetler
- Yetersiz uyku ve yorgunluk
- Oyun oynamayı veya egzersizi engelleyen nefes güçlüğü
Her çocukta farklı bulgular görülebileceği gibi, yaşanan her hırıltı veya öksürük de bu durumdan kaynaklı olmayabilir. Bu nedenle herhangi bir rahatsızlık durumunda öncelikle doktora gidilmeli ve durumun altında yatan neden öğrenilmelidir.
Çocuklarda Astım Teşhisi
Astım hastalığının belirlenmesi ve tanı konulması genellikle zordur. Teşhisi için genellikle çocuğun tıbbi öyküsü ve gelişen şikayetler değerlendirilir. Sonrasında fiziki muayene yapılır ve tespit edilmeye çalışılır.
Doktor, çocuğun hastalık öyküsüne hakim olurken, aile bireylerinde de bu durumun yaşanıp yaşanmadığı ve genetik bir durum olup olmadığına bakar. Alerji durumları, egzama benzeri cilt rahatsızlıkları ya da akciğer hastalıklarının mevcut durumunu kontrol eder ve bu durumlar üzerine birtakım sorular sorar.
Çocukta gelişme gösteren öksürük ve farklı belirtilerin hangi zamanlarda ve ne sıklıkla görüldüğü ayrıntılı olarak dinlenir. Bunun yanı sıra çocuklarda astım teşhisi ve tanı sırasında yapılan yöntemler şu şekildedir:
Fizik Muayene
Uzman doktorlar tarafından yapılan fiziki muayenede çocuğun kalbi ve akciğerleri dinlenir. Herhangi bir problem gözlemlendiğinde bazı testler istenebilir.
Testler
Astım hastalığının teşhisi için sık kullanılan testler akciğerlerdeki hava miktarını ve hava hacmini ölçen akciğer (pulmoner) fonksiyon testleri ile birlikte bazı hastalara göğüs röntgeni de kullanılabilir.
Uzmanlar, 5 yaş ve altında olan çocuklara solunum fonksiyon testlerinin yapılmasını önermeyebilir. Bu nedenle doktor, tanı sırasında tıbbi geçmişe, semptomlara ve fiziki muayene bulgularına dikkat eder. Astım tetikleyicileri belirlemek için farklı testlerden de fayda sağlanabilir.
Çocuklarda Astım Nasıl Tedavi Edilir?
Çocuklarda astım tedavisi, çocuğun hastalık öyküsüne, astımın ve belirtilerin şiddetine bağlı olarak uzmanlar tarafından en uygun tedavi planı değerlendirilir ve uygulanır. Kesin bir tedavisi olmasa da hastanın yaşadığı astım ataklarının kontrol edilmesi ve yaşam kalitesini artırmak için bazı uygulamalar yapılabilir.
Tedavi planlaması ile birlikte hekim tarafından reçetelendirilen ilaçların ne zaman ve hangi sıklıkla kullanılacağı aktarılır. Ayrıca astım atakları sırasında ne yapılacağı da anlatılır. Bunların yanı sıra astım hastalığı olan çocukların aile bireyleri, okul ve yakın çevresi de bu konu hakkında bilgilendirilmelidir. Farkındalık ne kadar artarsa yaşanabilecek olumsuzluklar da bir o kadar düşer.
Tedavi planı uygulaması ve takibinin yanı sıra tetikleyici faktörlerin tespit edilmesi ve bu durumlarda kaçınmak da tedavinin temel hedefleri arasındadır. Tedavide kullanılan ilaçlar belirtilerin hızlıca ortadan kalkmasını sağlamak amacıyla tercih edilir.