Boğmaca Hastalığı Nedir? Belirtileri Nelerdir?

Boğmaca, hızlı ilerleyebilen ve kişiden kişiye hava yoluyla bulaşabilen solunum yolu enfeksiyonu hastalığıdır. Her yaşta ve cinsiyette görülebilirken, bebeklerde ve çocuklarda önemli sağlık problemlerine neden olabilir. Aşı ile bu hastalıktan korunma mümkünken, yaygın görülen belirtileri öksürük ve nefes darlığı yaşanmasıdır. Zatürre riskine ve beyin iltihabına yol açabilen hastalığın, erken teşhis edilmesi halinde ilaçla tedavisi mümkündür.

Boğmaca hastalığı, başlarda üst solunum yolu enfeksiyonu olarak ortaya çıkabilir. Çoğunlukla ateş, öksürük ve titremeler görülürken, şiddetli öksürükle ilerleyebilir. Enfekte olan kişinin öksürmesi, hapşırması gibi durumlarda farklı kişilere bulaşma riski yüksektir. Bebeklerde ve çocuklarda yaşa bağlı olarak ciddi sonuçlara ve hayati riske neden olabilen bir hastalıktır. Bebekleri ve çocukları aşılama ile birlikte bu hastalıktan korumak mümkünken, hastalığı bulunan kişilere karşı herhangi bir temas durumundan da kaçınmak gerekmektedir.

Boğmaca Nasıl Bulaşır?

Hızla yayılabilen enfeksiyon hastalığının etkeni bordetella pertussi isminde olan bakteridir. Enfekte olan bir hastanın öksürmesi ve hapşırması sonucunda taşınan mikroplar havaya yayılır. Farklı bir kişinin bu ortamlarda havayı soluması durumunda hasta olmasına neden olur. 
Ayrıca enfekte olan hastayla yakın temas kurma, konuşma veya öpüşme gibi eylemler de hastalığın bulaşmasına neden olabilir.

Boğmaca Belirtileri Nelerdir?

Hastalık ilk olarak üst solunum yolu rahatsızlıklarında ortaya çıkan şikayet ve semptomlarla kendini gösterebilir. Kişinin burnunda akıntı, gözlerinde kızarıklık, boğazında ağrı ve ateşin hafif artması gibi soğuk algınlığı benzeri şikayetler yaşayabilir.
Ancak ilerleyen dönemlerde yaşanan şikayetler şiddetlenerek artabilir. Vakalarda sıklıkla görülen boğmaca belirtileri şu şekilde sıralanabilir:

• Ani gelişebilen öksürük nöbetleri ve yoğun balgam
• Öksürük nöbetleri sırasında yaşanan nefes darlığı
• Nefes alma sırasında zorlanma ve hırıltılı ses
• Tırnaklarda ve dudaklarda morarmalar
• Bebeklerde solunumun durması
• Yüzün kızarması
• Cilt altında kanamalar
• Aşırı yorgunluk ve halsizlik
• Mide problemleri ve ishal
• Bulantı ve kusma

Hastalığın genç bireylerde ve yetişkinlerde, özellikle aşı olan kişilerde hafif semptomlarla seyredebilir. Hastalığın tam olarak iyileşmesi zaman alabilir. İlerleyen süreçlerde şikayetlerin yaşanma sıklığı ve şiddeti hafifler.

Bebeklerde Boğmaca Hastalığı

Bebeklerde boğmaca hastalığı görülmesi durumunda yaşanan belirtilerin, nöbetlerin ve şikayetlerin şiddeti ağır seyredebilir. Bu nedenle bebeklerin ve çocukların daha fazla korunması ve hastalıklı ortamlardan uzak tutulması ve enfekte kişilerle temas durumu yaşanmaması gerekir.
Bebeklerde farklı semptomların görülmesi ve ani değişen vücut fonksiyonları ciddi komplikasyonlara neden olabileceğinden, tedavilerinin hastane ortamında yakın takip edilerek yapılması önemlidir. 
Bebeklerde riskin ve tehlikenin arttığını gösteren durumlar ise şu şekildedir:

• Solunum yetersizliği
• Vücut işlev bozukluğu sonucu çok fazla sıvı kaybedilmesi
• İştahsızlık ve zayıflama
• Zatürre
• Öksürük nöbetleri
• Böbrek problemleri
• Beyin hasarı

Ne Zaman Doktora Görünmeli?

Gençlerde ve yetişkinlerde hastalığın şikayetleri hafif ilerleyebileceği gibi öksürük nöbetlerinin uzun süreli devam etme ihtimali de vardır. Ayrıca farklı şikayetlerin uzun süreli devam etmesi durumunda da kişi doktora görünmeli ve tedavi görmelidir.
Kişide kusma, dudaklarda morarma, solunumda zorlanma, nefes alma sırasında kesilmelerin yaşanmasında ve nefes alırken hırıltı gibi farklı seslerin yaşanması durumunda vakit kaybetmeden doktora başvurmalıdır.

Boğmaca Tanısı Nasıl Konur?

Boğmaca tanısı, uzman doktorlar ve çocuk sağlığı ve hastalıkları uzmanı tarafından yapılmaktadır. Hastaya, sorulan bazı sorularla ve kişinin yaşadığı şikayetleri detaylı anlatmasıyla birlikte boğazdan alınan kültürlere yapılan test sonucu belirlenir. 
Boğazdan alınan sürüntülerle yapılan testler hastalığın teşhis edilmesini sağlar. Hastalığın erken teşhis edilmesi yaşanacak şikayet ve belirtileri azaltacağı gibi bulaşma riskini de azaltır.

Boğmaca Tedavisi Nasıl Yapılır?

Boğmaca tedavisi, erken teşhis edildiği durumlarda doktor tarafından reçete edilen antibiyotik ile iyileşme sağlanabilir. Kişinin yaşadığı belirtiler ve şikayetler kullanılan ilaçla birlikte azalma gösterir. 
Erken teşhis ve tedaviyle birlikte hastalığın bulaşma riski de azalmaktadır. Yaklaşık 3 hafta içinde şikayetler ve semptomlar kontrol altına alınabilir. Hastalığın tanısı erken belirlenmediği durumlarda antibiyotik tedavisi iyileşme sağlamaz. 
Tedavi kişinin yaşına ve hastalığın durumuna bağlı olarak farklılık gösterir. Semptomlar 2 ila 3 hafta öncesinde ortaya çıktığında kişiye yalnızca destek tedavisi verilmektedir. Kişinin dinlenmesi, bol sıvı tüketmesi ve ateş düşürücü ilaçlar kullanması önerilir. 
Ayrıca sadece doktorunuzun önerdiği ilaçlar ve tedavi yöntemleri kullanılmalıdır. Öksürük ilaçları ve farklı ilaçlar doktor reçetesi ve önerisi olmadan alınmamalıdır. 

Boğmacadan Korunmak İçin Neler Yapmalı?

Hastalıktan korunmanın en iyi yolu aşı yaptırmaktır. Aşı ömür boyu korumadığından, enfekte olan hastalarla temastan kaçınmak da hastalığa yakalanma ihtimalini azaltır. 
Ayrıca risk grubu olarak bilinen, hamileler, sağlık personelleri, bebekler, bağışıklık sistemi zayıf olanlar ve astım hastalığı gibi solunum problemi olan kişilere doktor önerisi üzerine kullanmaları ve hastalıktan korunmaları için antibiyotik önerilebilir.
Özellikle bağışıklığı düşük kişiler bağışıklık sistemini güçlendirmek için doktor tavsiyesi üzerine birtakım ilaçlar ve takviyeler alarak ve bazı besinleri tüketerek daha güçlü bir bağışıklık sistemine sahip olabilirler. 
Bebeklerde bu durum daha ciddi sonuçlara yol açabileceğinden, hasta kişilerle aynı ortamda bulunmamaları sağlanmalı. Anne ya da baba bu hastalığa yakalandığında iyileşme tamamlanana kadar temastan kaçınmalıdır. 

Boğmaca Aşısı

Boğmaca aşısı ile hastalıktan korunmak en iyi yöntemdir. Özellikle bebekleri ve çocukları daha fazla etkileyen ve önemli sağlık sorunlarına yol açabilen bu hastalıktan aşı yaptırarak korunmak mümkündür. Ancak bu aşılama bebekleri ve çocukları bir ömür korumadığı için hastalığa karşı önlem alınmalıdır.
Ülkemizde yapılan aşılama takvimine göre hamilelere, bebeklere ve çocuklara yapılan dozlar ve aşılar farklılık gösterebilir. 
Hamilelik döneminde genellikle 20. Haftanın sonunda aşılama yapılması önerilir. Bu aşılama ile bebeğin doğumdan sonra birkaç hafta korunmasını sağlar.
Beşli karma aşı uygulaması bebeklerde iki, dört ve altıncı aylarda yapılır. 18. ayda ise tekrarlanır. (Boğmaca, Tetanoz, Difteri, Çocuk felci (poliomyelit) ve Hib) aşısıdır.
İlkokulda dönemlerinde 1. sınıf çocuklarına uygulanan dörtlü karma aşı ise aynı şekilde uygulanırken sadece (Hib) aşısı olmadan yapılır.