Beden algısı bozukluğu veya bilinen diğer adıyla vücut dismorfik bozukluğu, kişilerin vücutlarında herhangi bir kusur olmaması ya da çok az bir kusur bulunmasına rağmen, bu sorunu kendi içlerinde büyütüp dış görünüşlerinin kötü olduklarını düşünmelerine ve bu durumu sürekli olarak yaşamaları halinde takıntı gibi bazı psikolojik sorunlara neden olan bir rahatsızlıktır.
Kişiler bu sorunları günlük hayatlarına da yansıttıkları için iş ve sosyal ilişkilerinde kötü sonuçlar ve olumsuz etkilere neden olabilir. Bu durum takıntılı bir hal aldığı için bazı uzmanlar tarafından obsesif kompulsif bozukluk içerisinde incelenmektedir.
Beden Algısı Bozukluğu Nedenleri Nelerdir?
Kişilerin bedenleri ile ilgili algılama sorunlarının olması olarak görülen bu durum, benlik saygısının bulunmaması, yeme problemleri, obezite, depresyon gibi sorunlar nedeniyle meydana gelebileceği gibi genetik faktörlerden dolayı da görülebilir. Beden algısı bozukluğu nedenleri ya da diğer bilinen adıyla vücut dismorfik bozukluğu nedenleri şu şekildedir:
Genetik Faktörler
Genetik faktörler, birçok psikolojik sorunların ortaya çıkmasında görülen en etkili nedenlerden biridir. Bu sorunu yaşayan kişilerde ya da farklı psikolojik sorunlara sahip ebeveyn veya yakın akrabası olan kişilerde de psikolojik problemlerin yaşanma riski yüksektir.
Çevresel Faktörler
Toplumda güzel kadın ya da yakışıklı erkek algısının sürekli mükemmeliyetçi tavırlara neden olması, kişiyi zayıf olmaya, orantılara takılmaya, çocukluktan itibaren kişilerin dış görünüşleri ile ilgili problemler yaşamasına ve kendini güzel görmemesine neden olabilir. Kişilerin yakınları, çocukluk dönemlerinden yetişkinlik dönemlerine kadar kişi ile alay etmesi ve küçük düşürücü sözler kullanması bu durumu etkilemektedir.
Özgüven Eksikliği
Bireylerde düşük özgüven olması da kendilerini yeterli görmemelerine ve dış görünüşleri bakımından bu durumu takıntı haline getirmelerine neden olan sorunlardan biridir.
Psikolojik Problemler
Kişilerde depresyon, yeme sorunları, obezite, kaygı, anksiyete gibi birtakım psikolojik problemlerin olması da bu hastalığın meydana gelmesinde etkilidir.
Beden Algısı Bozukluğu Belirtileri Nelerdir?
Belirtiler kişiden kişiye değişiklik gösterebilirken çoğu kişide benzer semptomlar görülmektedir. Beden algısı bozukluğu belirtileri konusunda kişinin takıntılı hali ve kusurlara olan tepkisi farklılık gösterebilir.
Hastalığı bulunan kişilerin kendilerinde kusur olarak gördükleri bir yeri ile sürekli olarak ilgilenmeleri ve bu durumu ayna karşısında günde yaklaşık 10 saate kadar çıkararak yapmalarına neden olabilecek bir sorundur.
Kişiler genellikle sürekli olarak bakım, makyaj, kıyafet ve saçlarında olan kusurları kapatmak için uğraşırlar. Bu kişilerin dış görünüşleri sık sık değişebilir.
Bozukluğu bulunan bireylerde görülen belirtilerden biri de çevresinde bulunan kişilere devamlı aynı soruları sorarak nasıl göründükleri ve kusurlu bölgenin nasıl durduğunu sormaktadırlar.
Bu kişiler, dış görünüşleri konusunda takıntılı oldukları için sosyal çevre edinmemeye ve yalnız kalmaya çalışırlar. Dışarı çıkıp arkadaşları ile görüşmek istemezler ve eve kapanırlar.
Genellikle bu kişilerin kendilerinde gördükleri kusurlar, diğer kişiler tarafından bir sorun olarak görülmezken bu durumu yaşayan kişiye bu düşünceler inandırıcı gelmez.
Başkalarının kusur olarak görmediği bu durumlar ufak ve basit sorunlardır. Ancak hastalığı taşıyan kişi ona yalan söylendiğini düşünerek bu sorunları büyütebilir ve kendini dışarıya kapatabilir.
Vücut Dismorfik Bozukluğu Tanı ve Tedavisi
Vücut dismorfik bozukluğu tanısı bakımından kişinin yaşadığı ve gösterdiği bazı davranış ve hareketlere dikkat edilir. Yeme bozuklukları bulunan bu kişilerde, çoğunlukla kilo verme durumu söz konusudur. Kişi normal kilosunun altında bile olsa kendini beğenmez ve sürekli kilo vermeye çabalar. Bu sorun, beden algısı bozukluğu tanısı bakımından önemli bir etkendir
Yoğun ve güçlü bir takıntı durumudur. Kişilerin çoğunlukla dış görünüşleri ile ilgili problemleri bu durumun bir psikolojik problem olduğunu anlamalarını engeller. Dış görünüşlerini iyileştirmeye çalışan kişiler psikolojik destek almak yerine, estetik cerrahi, dermatoloji doktorları ve diyetisyenlere yönelirler.
Beden algısı bozukluğu tedavisi için kişinin psikolojik yönden destek alması gerekmektedir.
Genellikle istenilen görüntü elde edilemez ve kişi bu durumu çok daha fazla takıntı haline getirebilir. Görülen örnekler arasında ise bazı bireylerin psikolojik tedavi yerine birden fazla ameliyat geçirdiği ve fiziksel olarak tamamen değiştiği bilinmektedir.
Vücut dismorfik bozukluğu tedavisi için kullanılan yöntemler arasında uygulanan yöntemlerden biri bilişsel davranışçı terapidir. Bu uygulamada, hastalığı yaşayan kişilerin vücutlarında kusurlu gördükleri yerler ile ilgili düşüncelerin düzeltilmesi üzerine çalışılır.
Bu sorunun farklı bir psikolojik problemden kaynaklandığı anlaşıldığında, o sorunun üzerine bir tedavi uygulaması yapılır. Ayrıca bireyin özgüveni ve benlik saygısını yeniden kazanması için belirli çalışmalar yapılmaktadır. Terapilerin ne kadar süreceği psikiyatrın görüşüne ve hastalığın duruma bağlı olarak farklılık göstermektedir.
Hastalığın tedavisinde uygulanan farklı bir yöntem de ilaçla tedavidir. Psikoterapi yöntemlerine katkı sağlayan ve destekleyen ilaçlar önerilir. Genellikle antidepresanlar önerilmektedir. Kaygı problemi yaşayan ve intihar düşüncesi bulunan kişilere kaygı sorununu gideren ilaçlar önerilebilir. Bu ilaçlara psikoterapi uygulamaları ile birlikte devam edildiğinde iyileşme büyük oranda sağlanır.
Unutulmaması gereken bir konu da ilaçlar konusudur. Yalnızca uzman doktor tarafından önerilen ilaçlar kullanılmalıdır. Kişi kendi kendine veya çevresinde bu sorunu daha önce yaşayan kişilerin önerisi üzerine tavsiye edilen bir ilacı kullanmamalıdır. Tedavi kişiye özel olarak belirlendiği için hastalığın durumuna bağlı olarak ilaçlar değişmektedir.