Kâbuslar, uyku terörü, uyurgezerlik gibi uyku bozuklukları çocukların bedensel ve ruhsal gelişimlerini olumsuz yönde etkiliyor.
Büyüme çağındaki çocuklarda görülen uyku bozukluklarının beyin gelişimini ve öğrenme süreci üzerinde etkiler oluşturduğuna dikkat çeken uzmanlar, erken teşhisin önemine işaret ediyor.
Üsküdar Üniversitesi NPİSTANBUL Hastanesi'nden Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Yrd. Doç. Dr. Başak Ayık, bebeklik döneminden itibaren büyüme çağında çocukların da pek çok uyku sorunu yaşadıklarını belirterek erken teşhisin önemli olduğunu söyledi.
UYKU SORUNU OLAN ÇOCUK ÖĞRENME VE DİKKATTE PROBLEM YAŞIYOR!
Çocuklardaki gündüz uykularının 3 yaşa kadar normal olduğunu belirten Yrd. Doç. Dr. Başak Ayık, 3 yaştan sonra gündüz uyku ihtiyacının azaldığını söyledi. Çocuklardaki uyku sorunlarının temelinde uyku alışkanlıklarını düzenleme sorunu olabileceğini ifade eden Ayık, “Bebek ve çocuklarda düzenli bir uyku alışkanlığı gelişmesi için ebeveynin kural koyması ve düzenleme yapması gerekiyor. Bazı ruhsal hastalıklarda uyku bozukluklarını görüyoruz ama ruhsal bir hastalık olmasa da çocuklarda en çok strese bağlı uyku bozukluğu sorunu görüyoruz. Stresli bir yaşam olayı sonrasında çocuklarda ve bebeklerde en sık görülen tepkilerden biri uykuda bozulmadır. Uyku bozukluklarının temelinde bedensel hastalıklar (reflü, solunum yolu tıkanıklıkları, astım ve alerji gibi) da olabilir. Çocuklarda uyku sorunu önemlidir çünkü bu dönem hem beyin gelişimi ve büyümenin en hızlı olduğu dönemdir hem de çocuk yeterli ve kaliteli uyuyamazsa öğrenme ve dikkat süreçlerinde problemler yaşanabilir.” dedi.
STRESLİ DÖNEMLERDE KÂBUS GÖRÜLEBİLİR
Yrd. Doç. Dr. Başak Ayık, çocuklarda görülen uyku sorunlarını şöyle sıraladı:
KÂBUSLAR:
Çocuklarda sık görülen uyku bozukluklarından biri kâbuslardır. Kâbuslar en sık 3-5 yaş arası görülüyor ama tüm yaş gruplarında görülebilir. Kâbuslar kaygı verici ve korkutucu içerikli rüyalardır. Uykunun aslında iki dönemi var, biri rüya gördüğümüz ve beyin gelişiminin daha hızlı olduğu dönem, diğeri ise ağır ve dinlendirici bir uyku dönemi olarak tanımlanabilir. Kâbusları rüya gördüğümüz dönemde görüyoruz burada önemli noktalar var. Bir çocuk kâbus gördükten sonra tamamen uyanır ve hemen uyandıktan sonra özellikle ayrıntıları hatırlayabilir. Bazen gece uykusunda gördüğümüz kâbusları sabah net olarak hatırlamayabiliriz ama kâbustan sonra hemen uyanıldığında hatırlanma vardır. Stresli ve kaygılı dönemlerde kâbuslarda artış olabilir. Bu durumun tek başına görüldüğü ve başka bir psikiyatrik hastalığa eşlik ettiği (anksiyete bozuklukları gibi) koşullarda tedavi yaklaşımı değişkenlik gösterir.
Ancak genel önerilerimiz içinde uyaranların kontrolü önemlidir, mesela çocuklar uygunsuz (korku ve şiddet içeren) çizgi filmler veya videolar seyrettiklerinde, yine aynı tarzda bilgisayar oyunları oynadıklarında veya korku hikâyeleri sonrasında kâbuslar sık görülebiliyor. Bu nedenle bu uygunsuz uyaranları ortadan kaldırmak önemlidir.
GÖZLERİ AÇIK UYUYOR / GECE TERÖRÜ-UYKU TERÖRÜ
Kâbuslardan sonra sık gördüğümüz bir uyku bozukluğu gece terörü ya da uyku terörü diye adlandırdığımız durumdur. Burada çocuk uyuduktan yaklaşık iki üç saat sonra ağlayarak ve bağırarak korku içerisinde gözlerini açar ve yatağın içinde oturur. Burada aslında çocuk uykudadır ve özellikle ağır uyku döneminde meydana gelir. Çocuğun gözleri açık olduğu için ebeveynler onları uyanık zanneder. Ancak çocuk o sırada ağır uykudadır, bu nedenle bakışlar boş ve hareketsizdir. Çocuk bu sırada uyandırılmaz ve tekrar yatırılırsa ağır uykuda olduğu için sabah bu durumu hatırlamaz. Bu durum 30 saniyeden 3 dakikaya kadar sürebilir. Bu sırada çocuğu uyandırmamak önemlidir. Yorgunluk ile bu uyku bozukluğunun sıklığında artış olabilir bu nedenle ek yaklaşım olarak gündüz uykuları önerilebilir.
UYURGEZERLİKTE EV İÇİ GÜVENLİK ÖNLEMLERİ ÖNLEMİ!
Uyurgezerlik:
Çocuklarda görülen uyku bozuklukları arasında uyurgezerlik de önemli sorunlardan biri olarak karşımıza çıkıyor, çocuklarda genellikle oranında görüyoruz. Uyurgezerliğin sıklığı önemli, genellikle 4-8 yaşlar civarında başlayıp ergenliğe doğru azalmasını bekliyoruz. Uyurgezerlikte de gene gözler açıktır, bakışlar donuk ve hareketsizdir ve yine ağır uyku döneminde olduğu için eğer uyandırılmazsa kişi sabah uyandığında bunları hatırlamaz. Emniyet tedbirleri çok önemlidir çünkü uyku sırasında yaptığı eyleme devam edebilir mesela sokak kapısını açıp gidebilir veya camı sokak kapısı sanıp çamdan düşebilir. Maalesef böyle olaylar görebiliyoruz, çocuk tuvalete gittiğini düşünüp evin başka bir yerine idrarını yapabilir. Burada pencere kollarını çıkartmak, kapıları kilitleyip anahtarları gizli bir yere kaldırmak, eğer basamaklı odalar varsa bunların kapılarını kilitli tutmak önemlidir. Yine gece teröründeki gibi uyurgezerlikte de aşırı yorgunlukla artış görülebildiğinden gündüz uykusu önerebiliyoruz.
Uyurgezerlik sık tekrarlıyorsa ayrıntılı değerlendirme önemlidir. Uyurgezerlik ve uyku terörü sorunu yaşayan çocuklarda gündüz uykusu dışında programlı uyandırma da yapılabilir. Eğer çocuk her gece belli saatlerde bu durumları yaşıyorsa, sorunun görüldüğü zamandan 15 dakika veya yarım saat önce çocuğu uyandırıp tekrar uyumasını sağlarsanız bu atakları azaltabilirsiniz.
ALT ISLATMANIN NEDENİ APNE Mİ?
Tıkayıcı uyku apnesi:
Apne, solunumun geçici olarak tamamen durması olayıdır. Çocuğun solunum yolunu tıkayan herhangi bir hastalık veya beyinden kaynaklanan bir durum varsa, uyku sırasında apne görülebilir. Bu sırada solunum tamamen durduğundan apnenin süresi ve sıklığı kritik öneme sahiptir. Genellikle çocuklarda en sık bademcik ve geniz eti büyümelerinde görülür ve bu durumda ameliyat sonrası bu sorun ortadan kalkar. Yine çok sık görülen nedenlerinden biri obezitedir. Solunumun durması bütün vücudun ve özellikle beynin dolaşım ve metabolizmasını olumsuz yönde etkilediğinden, bu hastalığın tanısı ve tedavisi büyük önem taşır. Uyku apnesi olan çocukların bazılarında gece idrar kaçırma problemi de tabloya eşlik edebilir.
ÇOCUKLARDA DA GÖRÜLÜYOR
Huzursuz bacak sendromu:
Uyku sırasında yaşanan sorunlardan bir diğeri de huzursuz bacak sendromudur. Bu durum gündüz genellikle fazla sıkıntı yaratmazken gece uykuda veya istirahat halinde ortaya çıkar. Bacaklarda ağrı, karıncalanma gibi bir huzursuzluk hissidir, hafif olanlarda bacağı hareket ettirdiğinde bu sıkıntı ortadan kalkar ama ağır ve şiddetli olan vakalarda hareketle sıkıntı geçmez. Genellikle uyku sırasında bacak hareketleri de sık olarak görülür. Huzursuz bacak sendromunda alta yatan tıbbi durumlar olabilir. Mesela çocuklarda demir eksikliğinde 5 kat daha sık görüyoruz, yine B12 eksikliğinde böbrek hastalarında, aşırı kahve ve sigara tüketiminde de huzursuz bacak sendromu görülebilir. Kişiyi çok rahatsız eden bu durumun tanı ve tedavisi yaşam kalitesini önemli oranda etkilemektedir.
GÜNDÜZ UYKU ATAKLARI HASARA NEDEN OLABİLİR!
Narkolepsi:
Önemli bir uyku bozukluğu da tıp dilinde narkolepsi dediğimiz durumdur. Bu hastalıkta gündüz uyanıkken ani gelen uyku atakları vardır. Kişi konuşurken veya yemek yerken aniden uykuya dalar. Buna bazen ‘katapleksi’ dediğimiz, yoğun duygu hissine eşlik eden kas tonusu kaybı da eklenebilir. Kataplekside kişi çok sevindiğinde, heyecanlandığında, kahkaha atarken veya üzüldüğünde aniden yere düşebilir. Narkolepsinin tanısı ve tedavisi önemlidir çünkü gündüz olan bu uyku ataklarının sıklığı kişinin günlük yaşam kalitesini olumsuz yönde etkiler. Katapleksi eşlik ediyorsa tabloya fiziksel yaralanmalar da eklenir.
UYKU LABORATUVARINDA TEŞHİS YAPILIYOR
Uyku bozukluklarına ruhsal hastalıkların da eşlik ettiğini belirten Yrd. Doç. Dr. Başak Ayık, depresyon, kaygı bozuklukları ve dikkat dağınıklığında uyku problemlerinin sık görüldüğüne dikkat çekti. Dr. Ayık,
NPİSTANBUL Hastanesi’nde bulunan uyku laboratuvarında uyku ile ilgili sorun ve hastalıkların teşhis edilebildiğini sözlerine ekledi.
UYKU LABORATUVARIMIZ İLE İLGİLİ BİLGİ ALIN...
UYKU BOZUKLUKLARINA DAİR HER ŞEY...