DEHB (Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu), bireylerin dikkatlerini odaklama, dürtü kontrolü ve hareketlerini düzenleme konularında yaşadığı sorunlarla karakterize edilen bir nörogelişimsel bozukluktur. Bu durum, çocukluk çağında başlar ve bazen yetişkinlikte de devam eder; yalnızca öğrenim ve iş hayatında değil, aynı zamanda sosyal ilişkilerde de zorluklar yaşanmasına neden olabilir.
Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu bulunan bireyler, görevleri sürdürebilme konusunda zorluk yaşarken bazen aşırı hareketlilik sergileyebilirler. Bu hareketlilik, hiperaktivite olarak tanımlanır ve özellikle küçük yaşlarda enerjinin sınır tanımaz şekilde ortaya çıkmasıyla kendini gösterir. Birey bu durumdan dolayı çevresindekilerle iletişim kurarken ve görevlerini tamamlamak için gerekli dikkati toplarken sıkıntılar yaşar. Yetişkinlerde bu belirtiler farklı şekillerde kendini gösterse de temelde dikkat eksikliği, hiperaktivite ve dürtüsellik gibi belirtiler devam eder.
DEHB, bireylerin günlük yaşamını doğrudan etkileyebilir. Örneğin; bir çocuk, okuldaki derslerinde ya da ev ödevlerini yaparken odaklanmakta zorluk çekebilir. Yetişkinler ise iş yerinde görevleri planlama, organize olma ve dikkati sürdürebilme gibi alanlarda güçlük yaşayabilirler. Bu bozukluğa sahip bireyler, sıkça unutkanlık, görevlerin sonuna kadar sürdürülememesi ve beklenmedik durumlar karşısında tepki verme gibi zorluklarla karşılaşabilir.
Bu durum, yaşam kalitesini ciddi oranda etkileyebilir. Günlük işlerden sosyal ilişkilere, bireyler bu bozukluğun belirtileri nedeniyle zorlayıcı bir yaşam sürmek durumunda kalabilirler. Örneğin; okul çağındaki bir çocuk, öğrenme güçlüğü ve dikkat eksikliği nedeniyle sınıf arkadaşlarından geri kalabilir ve özgüven sorunları yaşayabilir. Yetişkinler de iş yerinde veya sosyal ortamlarda benzer problemlerle yüzleşebilir. Bu nedenle DEHB tanısı konulan bireyler için uygun tedavi ve destekleyici yöntemlerin sağlanması önem taşır.
ADHD Nedir?
Türkçe karşılığı Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB) olan bu terim, dünyada yaygın olarak kullanılan bir nörogelişimsel bozukluk tanımıdır. ADHD, bireyin dikkatini sürdürebilme, davranışlarını kontrol etme ve hareketlerini düzenleyebilme yetilerini etkiler.
Eğitim hayatından iş yaşamına kadar bireyin farklı alanlarda zorluklar yaşamasına neden olabilecek bu durum, hem çocuklarda hem de yetişkinlerde gözlemlenebilir. ADHD’nin etkileri bireyin yaşı, yaşam koşulları ve bireysel özelliklerine göre farklılık gösterebilir ve bu yüzden uluslararası alanda geniş çaplı araştırmalara konu olmuştur.
DEHB Neden Olur?
DEHB nedenleri tam olarak açıklanamamış olsa da yapılan araştırmalar bu bozukluğun oluşumunda genetik, çevresel ve biyolojik faktörlerin bir arada rol oynadığını göstermektedir. DEHB gelişiminde belirli faktörlerin ağırlıklı olarak etkili olduğu düşünülmektedir:
Genetik Yatkınlık: Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğunun, genetik temelli bir bozukluk olarak kabul edilir. Bu bozukluğa sahip aile üyelerinin bulunduğu ailelerde DEHB’nin daha yüksek oranda görülmesi, genetik faktörlerin etkili olduğunu ortaya koymaktadır. Aileden geçen genetik özellikler, bireylerin bu bozukluğa yatkınlık gösterme olasılığını artırabilir.
Beyin Yapısı ve Kimyasal Dengesizlikler: Bu bozukluğun nörobiyolojik temelleri, beynin bazı bölümlerindeki yapısal farklılıklar ve kimyasal dengesizliklerle ilişkilidir. Özellikle dikkat, davranış kontrolü ve dürtüsellikle ilişkili olan beyin bölgelerinde (örneğin prefrontal korteks) görülen farklılıklar, belirtilerinin ortaya çıkmasında etkili olabilir. Bu bölgelerdeki dopamin gibi nörotransmitterlerin düzensizliği de, dikkat eksikliği ve dürtüsellik gibi belirtilerin ortaya çıkmasına katkıda bulunur.
Çevresel Faktörler: Bu durumun gelişiminde çevresel etkenlerin de önemli rol oynadığı bilinmektedir. Özellikle gebelik sürecinde annenin sigara veya alkol kullanımı, uyuşturucu madde maruziyeti ve yetersiz beslenme gibi durumlar, çocuğun beyninin sağlıklı gelişimini olumsuz etkileyerek bu durumun riskini artırabilir. Ayrıca, doğum komplikasyonları veya doğum sonrası maruz kalınan bazı kimyasal maddeler de risk faktörleri arasında sayılmaktadır.
Doğum Öncesi ve Doğum Sırası Etkiler: Doğum öncesi ve doğum sırasındaki bazı durumlar, bu bozukluğun oluşum riskini artırabilir. Örneğin, düşük doğum ağırlığı, erken doğum, doğum sırasında yaşanan oksijen yetersizliği gibi durumlar beyin gelişimini olumsuz etkileyebilir. Bu gibi durumlar, çocuğun ilerleyen yaşlarda belirtileri göstermesine neden olabilir.
Bu nedenlerden dolayı, bu durum tek bir sebebe dayalı olarak açıklanması mümkün değildir. Aksine, genetik yatkınlıkla birlikte çevresel ve biyolojik faktörlerin bir araya gelmesi sonucunda bu durumun belirtileri ortaya çıkabilir.
Çocuklarda ve Yetişkinlerde DEHB (ADHD) Farklılıkları
Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu, yaşa bağlı olarak farklı belirtiler gösteren bir bozukluktur. Çocuklar ve yetişkinler arasındaki DEHB belirtileri, yaşadıkları ortamın ve sorumluluklarının farklı olmasından dolayı değişkenlik gösterir. Bu farklılıkları anlamak, bu durumun çocuklukta ve yetişkinlikte nasıl yönetilmesi gerektiği konusunda rehberlik eder.
Çocuklarda DEHB
Çocukluk çağındaki belirtileri genellikle öğrenim hayatında ve sosyal ilişkilerde kendini gösterir. Çocuklarda DEHB, aşağıdaki şekilde belirgin hale gelebilir:
- Okul Başarısında Düşüş: Dikkat eksikliği yaşayan çocuklar, derslere odaklanmada zorlanır ve ödevlerini tamamlama konusunda sıkıntı yaşarlar. Bu durum akademik performanslarının düşmesine neden olabilir.
- Arkadaş İlişkilerinde Zorluk: DEHB’li çocuklar dürtüsellik nedeniyle arkadaşlarıyla uyum sağlamakta zorlanabilirler. Sıra beklemek, konuşma sırasında diğerlerine fırsat tanımak gibi sosyal becerilerde eksiklikler görülebilir.
- Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite: Çocuklarda sıkça gözlemlenen hiperaktivite, yerinde duramama, sınıf ortamında sürekli hareket etme isteği gibi davranışlarla kendini gösterir. Bu hareketlilik, hem derslerine odaklanmayı hem de çevresiyle sağlıklı ilişkiler kurmayı zorlaştırır.
Yetişkinlerde DEHB
Bu durum yalnızca çocukluk dönemine özgü değildir; belirtiler yetişkinlikte de devam edebilir. Ancak yetişkinlerde DEHB, çocuklara göre farklı alanlarda sorunlara yol açabilir:
- İş Hayatında Odaklanma Sorunları: Yetişkinlerde, iş yerinde görevleri tamamlama, toplantılarda dikkatini toplama ve uzun süreli projelere odaklanma konusunda sıkıntılara neden olabilir. Bu durum iş performansını olumsuz etkileyebilir.
- Organizasyon ve Planlama Zorlukları: Yetişkinler, günlük işlerini organize etmekte, plan yapmakta ve görevleri sıralamakta zorlanabilir. Örneğin; randevuları unutmak, dosyaları düzenleyememek gibi sorunlar yaşanabilir.
- Dürtü Kontrol Sorunları: Dürtü kontrolündeki yetersizlik, yetişkinlikte finansal zorluklar veya sosyal ilişki problemleri gibi daha büyük riskler doğurabilir. Ani kararlar almak, alışverişte aşırıya kaçmak gibi davranışlar bu durumun yetişkinlikteki sonuçlarından biridir.
Çocuklar ve yetişkinler arasındaki bu farklılıklar, yaşa ve sorumluluklara bağlı olarak farklılaştığını göstermektedir. Çocukluk döneminde okul ve arkadaş ilişkilerinde ortaya çıkan sorunlar, yetişkinlikte iş hayatı ve sosyal ilişkilerde benzer güçlüklerle devam edebilir. Bu nedenle bu bozukluğun yönetimi, yaşa ve bireysel ihtiyaçlara göre farklı tedavi ve destek stratejilerini gerektirebilir.
DEHB Belirtileri Nelerdir?
Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu belirtileri, üç ana başlık altında toplanabilir: dikkat eksikliği, hiperaktivite ve dürtüsellik. Bu belirtiler, bireyin yaşına, yaşam koşullarına ve kişisel özelliklerine göre farklı derecelerde görülebilir. DEHB, bu üç alandaki semptomların bir araya gelmesiyle bireyin günlük yaşamını, sosyal ilişkilerini ve işlevselliğini etkileyebilir.
Dikkat Eksikliği
Dikkat eksikliği, bireyin dikkatini bir göreve veya aktiviteye yeterince odaklayamaması durumudur. Bu, özellikle uzun süreli odaklanma gerektiren işlerde veya detaylara önem verilmesi gereken görevlerde zorluk yaratır. Dikkat eksikliği belirtileri şunlardır:
- Konsantrasyon Güçlüğü: Birey, görevine odaklanmakta zorlanır ve kolayca dikkatini dağıtabilir.
- Unutkanlık: Günlük işlerde ve görevlerde unutkanlık yaşanabilir; randevular, eşyalar veya yapılacak işler sık sık unutulur.
- Dikkatsizlik: İş veya görevlerde yapılan hatalar, detaylara yeterince dikkat edilmemesinden kaynaklanabilir. Özellikle okul veya iş yerinde bu dikkatsizlikler belirgin hale gelir.
Hiperaktivite
Hiperaktivite, bireyin sürekli hareket etme ihtiyacı hissetmesi ve yerinde duramaması durumudur. Hiperaktif bireyler, enerjilerini kontrol etmekte zorlanır ve bu durum çevrelerindekiler için dikkat çekici hale gelebilir. Hiperaktivite belirtileri şunlardır:
- Aşırı Hareketlilik: Birey, bulunduğu ortama göre fazla hareketli olabilir, yerinde duramaz ve sürekli kıpırdanma eğiliminde olabilir.
- Yerinde Duramama: Özellikle çocuklarda sıkça görülen bu durum, bireyin otururken bile hareket etme isteğiyle kendini gösterir.
- Sürekli Bir Şeylerle Uğraşma İhtiyacı: Hiperaktif bireyler, ellerinde bir şeylerle uğraşma veya sürekli yeni bir aktiviteye başlama ihtiyacı duyar.
Dürtüsellik
Dürtüsellik, bireyin düşünmeden hareket etmesi, ani kararlar alması ve sabırsızlık göstermesi şeklinde ortaya çıkar. Bu durum, sosyal ilişkilerde sorunlara yol açabileceği gibi, bireyin ani kararlar almasıyla riskli durumlara da sebep olabilir. Dürtüsellik belirtileri şunlardır:
- Söz Kesme: Konuşma sırasında başkalarının sözünü kesme, düşünmeden konuşma eğilimi gösterilebilir.
- Düşünmeden Hareket Etme: Karar almadan önce düşünme sürecinin kısa olması, bireyin ani hareketlerde bulunmasına neden olabilir.
- Sabırsızlık: Birey, bir şeyler için beklemekte zorlanır ve genellikle aceleci bir tavır sergiler.
Bu durumun belirtilerinin yoğunluğu bireyden bireye farklılık gösterir. Bu belirtiler, bireyin günlük yaşamını zorlaştırabilir ve tedavi edilmediği durumlarda akademik, sosyal ve mesleki alanlarda olumsuz sonuçlar doğurabilir.
DEHB Türleri Nelerdir?
Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu, belirtilerin baskın olduğu alanlara göre üç ana türe ayrılmaktadır. Bu sınıflandırma, her bireyde belirtilerinin farklılık gösterebilmesi ve bazı semptomların diğerlerine göre daha baskın olabilmesi nedeniyle yapılmıştır. Bu durumun türlerini tanımak, birey için uygun tedavi ve destek yöntemlerinin belirlenmesinde önemlidir.
Dikkat Eksikliği Baskın Tür
Bu türde dikkat sorunları ön planda olup, hiperaktivite belirtileri daha az görülür veya belirgin değildir. Genellikle "sessiz" DEHB olarak da anılabilir, çünkü bireyler çok fazla hareketlilik sergilemez, ancak dikkatsizlikten kaynaklanan sorunlar yaşarlar. Bu tür, çoğunlukla aşağıdaki özelliklerle kendini gösterir:
- Görevleri tamamlamada zorluk çekme ve sıkça unutkanlık
- Detaylara dikkat etmede sorun yaşama
- Dikkat gerektiren işlerde çabuk yorulma ve odak kaybı yaşama
Hiperaktivite ve Dürtüsellik Baskın Tür
Bu türde aşırı hareketlilik ve dürtüsellik belirtileri yoğundur, ancak dikkat sorunları daha az belirgin olabilir. Hiperaktivite ve dürtüselliğin öne çıktığı bu bozukluk türünde birey, sosyal ilişkilerinde ve günlük işlerinde zorluklar yaşayabilir. Hiperaktivite ve dürtüsellik baskın türdeki bazı özellikler şunlardır:
- Sürekli hareket etme isteği, yerinde duramama
- Düşünmeden hareket etme ve ani tepkiler verme
- Sabırsızlık ve başkalarının sözünü kesme gibi sosyal uyum sorunları
Kombine Tür
Kombine tür, hem dikkat eksikliği hem de hiperaktivite-dürtüsellik belirtilerinin bir arada bulunduğu türüdür. Bu türde birey, dikkat sorunlarıyla birlikte hareketlilik ve dürtüsellik problemlerini de yaşar. Kombine tür, en yaygın görülen türlerinden biridir ve genellikle çocukluk çağında ortaya çıkar. Bu türde birey, aşağıdaki belirtileri bir arada gösterebilir:
- Görevleri bitirmekte zorlanma, odaklanmada güçlük
- Hiperaktif davranışlar, kıpırdanma ve aşırı enerji
- Sosyal ilişkilerde dürtü kontrolü sorunları ve sabırsızlık
Bu bozukluk türleri, belirtilerin çeşitliliğini ve bireylerin farklı semptomlarla karşı karşıya olabileceğini göstermektedir. Tanı sürecinde hangi türün baskın olduğunu anlamak, birey için en uygun tedavi yaklaşımını belirlemede yardımcı olabilir.
DEHB Tanısı Nasıl Konur?
Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu tanısı, uzman bir psikiyatrist veya psikolog tarafından yapılan detaylı bir değerlendirme sonucunda konur. DEHB tanısı, yalnızca bireyin kendi gözlemlerine veya yakın çevresinin bildirimlerine dayanarak değil, kapsamlı bir değerlendirme süreciyle ortaya çıkar. Bu süreçte çeşitli bilgi kaynakları ve testler kullanılarak, bireyin dikkat eksikliği ve hiperaktivite belirtilerinin bu durumun tanısı için uygun olup olmadığı belirlenir.
Tanı için kullanılan başlıca yöntemler şunlardır:
- Aile Geçmişi ve Gelişim Öyküsü: Bireyin çocukluk döneminden itibaren yaşadığı dikkat ve davranış sorunları, ailede DEHB geçmişinin olup olmadığı gibi bilgiler, tanı sürecinde önemli rol oynar.
- Davranış Gözlemleri: Uzman, bireyin sosyal ve akademik yaşantısında gözlemlenen davranışlarını değerlendirir. Çocuklarda bu gözlemler okul ve ev ortamındaki davranışlarla ilgili bilgilerle desteklenir; yetişkinlerde ise iş ve sosyal çevreyle ilişkili veriler dikkate alınır.
- Psikometrik Testler ve Dikkat/Odaklanma Testleri: DEHB belirtilerinin daha net anlaşılabilmesi için bazı psikometrik testler ve dikkat testi uygulamaları yapılabilir. Bu testler, bireyin dikkat süresi, dürtüsellik ve hiperaktivite seviyelerini ölçmek için kullanılır.
Tanı süreci, bu durumun birey üzerindeki etkilerini anlamak ve tedavi sürecini planlamak için önemlidir. Bu nedenle tanısı, yalnızca belirtileri belirlemekten ziyade, bireyin genel yaşam kalitesini etkileyen faktörlerin kapsamlı bir şekilde ele alınmasını içerir.
DEHB Tedavi Yöntemleri
Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu tedavisinde, bireyin belirtilerini yönetmesine ve günlük yaşamda daha işlevsel hale gelmesine yardımcı olmak amacıyla çeşitli yöntemler kullanılmaktadır. DEHB tedavisi, belirtilerin şiddeti, bireyin yaşı ve yaşam koşulları gibi faktörlere bağlı olarak şekillendirilir. DEHB için uygulanan başlıca tedavi yöntemleri şunlardır:
İlaç Tedavisi
DEHB tedavisinde en yaygın kullanılan yöntemlerden biri ilaç tedavisidir. İlaçlar, dikkat eksikliği, dürtüsellik ve hiperaktivite gibi belirtileri kontrol altına almada etkili olabilir. Genellikle iki ana tür ilaç kullanılır: uyarıcı ve uyarıcı olmayan ilaçlar. Uyarıcı ilaçlar, dopamin gibi nörotransmitterlerin dengesini düzenleyerek bireyin odaklanmasını artırabilir. Uyarıcı olmayan ilaçlar ise daha uzun sürede etki gösterir, ancak belirtileri yönetmede yardımcı olabilir. İlaç tedavisi, bireyin ihtiyacına göre doktor tarafından dikkatle seçilmeli ve düzenli kontrollerle izlenmelidir.
Davranış Terapileri
Davranış terapileri, DEHB tedavisinde önemli bir yere sahiptir. Bu terapiler, bireyin sosyal ilişkilerinde sağlıklı iletişim kurmasına, dürtülerini kontrol etmesine ve kendini düzenleme becerilerini geliştirmesine yardımcı olur. Davranış terapilerinde, bireye günlük yaşam becerileri kazandırılır ve olumsuz davranışların yerine olumlu davranışlar yerleştirilir. Özellikle çocuklarda, davranış terapisinin etkili bir yöntem olduğu görülmüştür. Ailelerin de sürece dahil edilmesi, terapinin etkinliğini artırabilir.
Eğitim ve Psikososyal Destek
Eğitim desteği, DEHB’li çocuklar ve yetişkinler için çok önemlidir. Çocuklarda eğitim desteği, okul ortamında sağlanabilir ve bireyin dikkat eksikliği nedeniyle yaşayabileceği akademik güçlüklerin önüne geçebilir. Okullarda yapılan bireysel eğitim planları, DEHB'li öğrencilerin ihtiyaçlarına uygun eğitim almasını sağlar. Yetişkinlerde ise psikososyal destek, iş yerinde dikkat yönetimi ve sosyal ilişkilerde dürtü kontrolü gibi konularda bireyin güçlenmesine katkı sağlar.
Yaşam Tarzı Değişiklikleri ve Destekleyici Stratejiler
DEHB yönetiminde düzenli egzersiz, sağlıklı beslenme ve uyku düzeni gibi yaşam tarzı değişiklikleri de önemlidir. Egzersiz, stresin azaltılmasına ve enerjinin dengelenmesine yardımcı olabilirken, sağlıklı beslenme ve uyku düzeni de dikkati toplamada katkı sağlar. Ayrıca bireyin günlük planlamalar yapması, zaman yönetimi stratejileri geliştirmesi gibi destekleyici yöntemler de DEHB belirtilerinin daha yönetilebilir hale gelmesine katkıda bulunur.
DEHB tedavisi, bireyin yaşam kalitesini artırmayı ve belirtileri kontrol altına almayı hedefleyen çok yönlü bir süreçtir. İlaç tedavisi, davranış terapileri ve eğitim desteği, DEHB’li bireyin hem günlük yaşamında hem de sosyal ilişkilerinde daha işlevsel bir yaşam sürmesini sağlar.
DEHB Testi Var mıdır?
Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB) tanısına yönelik bazı testler bulunsa da, bu testler tek başına DEHB tanısı koymak için yeterli değildir. DEHB, çok yönlü bir bozukluk olduğu için tanı sürecinde uzman bir psikiyatrist veya psikologun kapsamlı bir değerlendirme yapması gereklidir. DEHB tanısı koyulurken test sonuçlarının yanı sıra bireyin yaşam öyküsü, sosyal ilişkileri ve ailesel geçmişi gibi faktörler de göz önünde bulundurulur.
DEHB Tanısında Kullanılan Testler
DEHB tanısında kullanılan testler, bireyin dikkat süresi, odaklanma becerisi, dürtüsellik ve hareketliliğini ölçen çeşitli değerlendirme araçlarından oluşur. Bu testler, bireyin DEHB belirtilerini daha net bir şekilde anlamak ve tanıyı desteklemek amacıyla yapılır. Testler, genellikle çocuklarda öğretmenlerin, yetişkinlerde ise bireyin kendisinin veya iş arkadaşlarının gözlemlerine dayanarak düzenlenmiş anketler ve dikkat testleri şeklinde uygulanır.
Kapsamlı Değerlendirme Süreci
DEHB tanısı için yapılan testlerin yanı sıra, tanının doğruluğunu artırmak amacıyla aile ve öğretmen gözlemleri, bireyin günlük yaşamdaki işlevselliği ve gelişimsel öyküsü de değerlendirilir. Özellikle çocuklarda, okul performansı ve sosyal ilişkilerde gözlemlenen sorunlar tanı sürecini destekleyebilir. Yetişkinlerde ise iş hayatında yaşanan zorluklar ve kişisel ilişkilerdeki sorunlar, DEHB belirtilerinin değerlendirilmesine yardımcı olabilir.
Testler DEHB tanısına katkı sağlasa da, tanıyı doğrulamak ve uygun tedavi sürecini başlatmak için uzman değerlendirmesi esastır. DEHB, kapsamlı bir yaklaşım gerektiren bir bozukluk olduğundan, bireyin tüm yaşam alanlarındaki etkileri göz önüne alınarak tanı süreci tamamlanır.
Online DEHB Testimiz ile Kendinizi Değerlendirin
DEHB belirtileri taşıdığınızı düşünüyorsanız, web sitemizde yer alan Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB) Testi ile ön bilgi edinebilirsiniz. Bu test, yalnızca bilgilendirme amaçlı olup, kesin tanı için uzman bir psikiyatrist veya psikologdan görüş almanız önemlidir.
DEHB Tanısı Konulan Birine Nasıl Davranılmalı?
Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB) tanısı konulan bireylere, destekleyici ve sabırlı bir yaklaşım gösterilmesi son derece önemlidir. Bu bireylerin yaşadığı zorlukları anlamak ve onların yanında olmak, hem çocukların hem de yetişkinlerin daha sağlıklı bir yaşam sürmelerine katkıda bulunur. DEHB tanısı almış bireylerin çevresi tarafından dikkat edilmesi gereken bazı davranışlar şunlardır:
Çocuklara Yönelik Destekleyici Davranışlar
DEHB tanısı konulmuş çocukların çevresinde, onlara yardımcı olacak bir ortamın sağlanması oldukça faydalıdır. Çocuklara yönelik destekleyici davranışlar şu şekilde olabilir:
- Günlük Rutinler Oluşturmak: Çocuklar, düzenli bir günlük plan ile kendilerini daha rahat hissederler. Ödev yapma saatleri, oyun ve uyku zamanları gibi rutinler oluşturmak, çocuğun yapması gereken işleri daha iyi organize etmesine yardımcı olur.
- Olumlu Davranışları Övmek: DEHB’li çocuklar genellikle olumlu geri bildirime ihtiyaç duyar. Onlara, başarılı oldukları veya olumlu davranışlar sergiledikleri durumlarda övgüde bulunmak, özgüvenlerinin artmasına katkı sağlar.
- Sınırlar ve Kurallar Koymak: DEHB tanısı konulmuş çocuklar, bazı kuralları anlamakta zorlanabilir. Ancak sınırları belirgin ve anlaşılır şekilde koymak, çocukların kendilerini güvende hissetmelerini sağlar.
- Uzman Yardımı Almak: Çocuğun ihtiyaç duyduğu durumlarda bir uzmandan profesyonel destek almak, sosyal ve akademik gelişimini destekler.
Yetişkinlere Yönelik Destekleyici Davranışlar
DEHB sadece çocuklarda değil, yetişkinlerde de görülür. DEHB tanısı almış yetişkinlere yönelik destekleyici davranışlar, onların günlük yaşamda daha işlevsel olmalarına yardımcı olabilir:
- Destekleyici Bir Ortam Sağlamak: İş yerinde ve sosyal ortamlarda, DEHB’li bireylere karşı anlayışlı bir yaklaşım sergilemek onların daha rahat hissetmelerini sağlar. Özellikle iş yerinde açık iletişim ve esnek bir yapı sunmak, yetişkin bireylerin başarılı olmalarına katkı sağlar.
- Organizasyon Yardımı Sunmak: Yetişkin DEHB’li bireyler için işleri organize etme konusunda destek sağlamak faydalıdır. Günlük görevlerin sıralanması, planlama becerilerini geliştirme gibi konularda yardımcı olmak, bireylerin odaklanmalarına destek sağlar.
- Sabırlı ve Anlayışlı Olmak: DEHB, bireylerin kendilerini ifade etmelerinde ve dürtü kontrolü sağlamalarında zorluk yaratabilir. Bu durumlarda sabırlı olmak ve bireyin ihtiyaçlarına duyarlılık göstermek önemlidir.
DEHB tanısı konulmuş bireylere yönelik sabırlı, yapıcı ve destekleyici bir yaklaşım benimsemek, hem çocukların hem de yetişkinlerin yaşam kalitesini artırır.
