Diz Hastalıkları

Diz hastalıkları, genetik faktörlerden kaynaklanabileceği gibi sonradan oluşan problemlere bağlı olarak da gelişen durumlardır.

1)Travmayla ilişkili olanlar

Diz yaralanması, diz ekleminizi çevreleyen bağların, tendonların veya sıvı dolu keselerin (bursa) yanı sıra eklemin kendisini oluşturan kemikler, kıkırdak ve ligamentleri etkileyebilir. Daha yaygın diz yaralanmalarından bazıları şunlardır:

Ön Çapraz Bağ(ÖÇB) yaralanması

 ÖÇB kaval kemiğinizi uyluk kemiğinize bağlayan dört bağdan biridir. ÖÇB yaralanması özellikle basketbol, futbol ya da yönünde ani hareketler ve mücadele gerektiren sporlarda oynayan kişilerde yaygındır. Daha çok dizin dönmesi ile beraber yırtılır. Yırtıkların çoğu ameliyat gerektirir.

Kırıklar

Diz kapağı (patella) dahil diz kemikleri, motorlu araç kazaları veya düşme gibi travmalar sırasında kırılabilir. Diz kapağının bazı basit kırık tiplerinde alçı ile tedavi mümkün olsa da çoğu diz çevresi kırık ameliyat gerektirir.

Yırtık menisküs

 Menisküs, sert, lastik kıvamlı kıkırdaktan oluşur ve kaval kemiği ile uyluk kemiği arasında bir amortisör görevi görür. Ağırlığı taşırken aniden dizinizi bükerseniz yırtılabilir. Toplumda özellikle 50 yaş civarında birçok kişide menisküs yırtığı görülmektedir. Yaşlanmaya bağlı oluşan menisküs yırtıklarının çok azı ameliyat gerektirse de özellikle dizinizde takılma ve kilitlenme varsa ameliyat gerekebilir.

Diz bursiti

Bazı basit travmalar sonrası eklem çevresindeki tendonların (kas kirişi) hareketlerini kolaylaştıran “Bursa” dediğimiz içleri sıvı dolu yastıkçıklar yaralanabilir. Bu durumda dizinizin ön kısmında geçmeyen içi su dolu şişlikler oluşur. Bu şişliklerin bir kısmı kendiliğinden geçebilse de bir kısmına müdehale etmek gerekir.

Patellar tendinit

Tendinit, bir veya daha fazla tendonun kronik iltihaplanmasıdır. Daha çok zorlanmalar ve tekrarlayan aşırı kullanımlar sonucunda oluşur. Koşucular, kayakçılar, bisikletçiler ve atlama sporları ve aktivitelerine katılanlar, uyluk önündeki kuadriseps kasını kaval kemiğine bağlayan patella tendonunda iltihaplanma meydana getirebilir. Genellikle ameliyatsız tedavi edilirler.

2)Mekanik problemler

Diz ağrısına neden olabilecek bazı mekanik problem örnekleri şunlardır:

Eklem içi serbest cisimler(Eklem faresi-Loose body)

Bazen kemik veya kıkırdak yaralanması veya dejenerasyonu bir parça kemik veya kıkırdağın kopması ve eklem boşluğuna düşerek serbest yüzmesine neden olabilir. Serbest cisim diz eklemi hareketine engel olmadığı sürece herhangi bir problem yaratmaz. Ancak eklem arasına girer ve sıkışırsa eklemde kilitlenme ve kıkırdak yaralanmasına sebep olabilir. Bu durumlarda ameliyatla serbest cismi içeriden çıkarmak gerekir.

İliotibial bant sendromu

İliotibial bant, kalçanızın dışından dizinizin dışına kadar uzanan sert bir doku bandıdır. Uyluğunuzun dış kısmına sürekli sürtünürse dizinizin dış kısmında hareketle artan bir ağrı meydana getirir. Tedavide genellikle ameliyata gerek yoktur. .Mesafe koşucuları ve bisikletçiler, iliotibial bant sendromuna özellikle duyarlıdır.

Diz Kapağı Kayması

Bu, dizinizin önünü kaplayan üçgen kemik (patella), genellikle dizinizin dışına doğru kaydığında meydana gelir. Bazı durumlarda, diz kapağı yerinden çıkmış kalabilir ve yer değiştirmeyi görebilirsiniz. Bayanlarda daha sık görülür. Genç yaşlarda herhangi bir sıkıntıya yol açmıyormuş gibi görünse de ileri yaşlarda ciddi ağrı sebebi olabilir.

Kalça veya ayak problemleri

Kalça veya ayak ağrınız varsa, bu ağrılı eklemleri korumak için farkında olmadan yürüme şekliniz değişebilir. Ancak bu değişmiş yürüyüş, diz ekleminize daha fazla stres uygulayabilir. Bazı durumlarda, kalça veya ayaktaki problemler diz ağrısına neden olabilir.

3) Artrit (kireçlenme) türleri

100'den fazla farklı artrit türü mevcuttur. Dizleri en çok etkileyebilecek çeşitleri şunlardır:

Osteoartrit

Bazen dejeneratif artrit (yaşlanmaya bağlı kireçlenme) olarak adlandırılan osteoartrit, en yaygın artrit türüdür. Dizinizdeki kıkırdağın aşırı ve kötü kullanımı kullanım ve yaşlanma ile birlikte hasarlanması ile oluşur.

Romatoid artrit (eklem romatizması)

Eklem romatizması dizleriniz dahil, vücudunuzdaki hemen hemen her eklemleri etkileyebilen bir durumdur. Eklem romatizması kronik bir hastalık olmasına rağmen, şiddeti değişkenlik gösterme eğilimindedir. 

Gut

 Bu artrit türü, protein ağırlıklı beslenen kişilerde daha sık görülür. Bir protein metabolizması bozukluğudur. Gut genellikle ayak başparmağını etkilerken, dizde de oluşabilir. Gut hastalarının mutlaka taki

Psödogut(Yalancı gut)

Genellikle gut ile karıştırılan bu hastalık guttan farklı olarak eklem sıvısında gelişen kalsiyum içeren kristallerden kaynaklanır. Dizler psödoguttan en çok etkilenen eklemdir.

Septik artrit

Septik artrit tüm eklemleri tutabilen eklemlerin bakteriyel enfeksiyonudur. Diz ekleminiz şişlik, ısı artışı ağrı ve kızarıklığa neden olabilir. Septik artrit sıklıkla ateş ile ortaya çıkar ve genellikle travma ile ilişkisi yoktur. Septik artrit hızlı bir şekilde diz kıkırdağına büyük zarar verebilir. Bu yüzden dizde kızarıklık, ısı artışı, şişlik ve ağrının beraber olduğu durumlarda acil olarak doktorunuza başvurmanız önerilir.

4) Diğer problemler

Patellofemoral ağrı sendromu

Dizkapağı (patella) ve altta yatan uyluk kemiği (femur) arasında ortaya çıkan ağrıyı ifade eden genel bir terimdir. Türk toplumunda çok yaygındır. Diz önünde özellikle merdiven inip-çıkarken ve yere çömelirken başlayan bıçak saplanması gibi olan bir ağrı karakteri vardır. Büyük kısmının tedavisi ameliyatsız yapılırken bir kısmını ameliyat ile tedavi etmek gerekmektedir.

Diz hastalıkları için risk faktörleri

Bazı durumlar diz problemleri riskini artırabilir:

Obezite

Aşırı kilolu olmak, yürüyüş veya merdiven çıkma gibi olağan aktiviteler sırasında bile diz eklemlerinizdeki stresi artırır. Aynı zamanda eklem kıkırdağının zedelenmesini hızlandırarak osteoartrit(kireçlenme) riskini arttırır.

Kas zayıflığı

Özellikle uyluk önündeki kasın(kuadriseps)zayıflığı diz yaralanması riskini artırabilir. Güçlü kaslar eklemlerinizin dengelenmesine ve korunmasına yardımcı olur ve kas esnekliği tam hareket açıklığını elde etmenize yardımcı olur.

Bazı spor veya meslekler

Bazı sporlar dizlerinize diğerlerinden daha fazla stres uygular. Özellikle futbol ve basketbol gibi mücadeleli sporlarda risk daha yüksektir. İnşaat veya çiftçilik gibi dizlerde tekrarlayan stres gerektiren işler de riskinizi artırabilir.

Eski yaralanma

Daha önce diz yaralanması olması, dizinizi tekrar yaralama riskinizi arttırır.

Diz yaralanmalarından korunabilir miyiz?

Diz ağrısını önlemek her zaman mümkün olmamakla birlikte, aşağıdaki öneriler yaralanmaların önlenmesine yardımcı olabilir:

Kilo kontrolü

Dizleriniz için yapabileceğiniz en iyi şeylerden biri kilo kontrolüdür. Her ekstra kilo, eklemlerinize ek bir baskı uygulayarak yaralanma ve osteoartrit(kireçlenme) riskini arttırır.

Formunu koru

Günlük düzenli yapılan aktivite sadece eklem sağlığınızı değil tüm bedensel ve ruhsal sağlığınızı da korumanıza yardımcı olur.

Güçlü ol, esnek kal.

Zayıf kaslar diz yaralanmalarının önde gelen bir nedeni olduğundan, dizlerinizi destekleyen uyluk ve baldır kaslarınızı güçlü tutmak diz sağlığı için çok önemlidir.. Denge ve stabilite eğitimi dizlerinizin etrafındaki kasların birlikte daha etkili çalışmasına yardımcı olur. Egzersizlerinize esneklik egzersizleri de dahil etmeye çalışın. Gerekirse profesyonel destek alın.