“İki uçlu bozukluk” (Bipolar Bozukluk), duygudurumda belirgin dalgalanmalarla seyreden bir ruh sağlığı durumudur ve ergenlik döneminde de görülebilir. Ergenlikteki belirtiler bazen Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB) veya davranım bozukluğu ile karışabilir. Bazı olgularda atakların belirli mevsimlerde sıklaştığı gözlenir. Ailelerin erken farkındalığı ve profesyonel destek, tedavi başarısını artırır.
İçindekiler
Bipolar bozukluk çocuk ve ergenlerde erişkinlerden farklı seyreder. Erken tanı ve tedaviyle atakların önüne geçilebilir.
Bipolar bozuklukta manik/hipomanik ve depresif dönemler yaşanır:
- Manik/hipomanik dönem: Uyku ihtiyacında azalma, enerji ve konuşma artışı, taşkın/irritabl duygu durum, düşünmeden hareket etme ve kendine aşırı güven.
- Depresif dönem: Enerji ve motivasyonda azalma, aşırı uyku veya uyku bozukluğu, huzursuzluk, konsantrasyon güçlüğü, keyifsizlik ve karamsarlık.
Ataklar dışında kişi genellikle işlevselliğine dönebilir.
Ergenlikte Neden Ayırt Etmek Zor?
Ergenlik döneminde belirtiler; DEHB (dikkat dağınıklığı, dürtüsellik, hareketlilik) ve davranım bozukluğu (kurallara uymama, öfke patlamaları, riskli davranışlar) ile benzerlik gösterebilir. Bu nedenle değerlendirmenin çocuk ve ergen ruh sağlığı alanında deneyimli uzmanlar tarafından yapılması önemlidir.
Ergenlik ve Erişkinlik Arasındaki Farklar
Ergenlerde bipolar bozukluk:
- Daha hızlı döngülü seyredebilir.
- Karışık (mixt) özellikler daha sık görülebilir (mani ve depresyon belirtileri birlikte).
- İrritabilite/öfkelenme önde gelebilir; “nedensiz neşe (öfori)” her zaman belirgin olmayabilir.
- Dikkat sorunları ve karşı gelme davranışları eşlik edebilir.
Yaş ilerledikçe klinik görünüm erişkin paternine yaklaşabilir.
Mevsimsel Özellikler
Bazı bireylerde atakların ilkbahar-yaz aylarında daha sık görülebildiği bildirilmektedir. Düzenli takip, uyku-uyanıklık ritmine özen ve stres yönetimi bu dönemde ayrı önem taşır.
Tanı ve Tedavi Yaklaşımı
- Kapsamlı değerlendirme: Psikiyatrik görüşme, gerekirse laboratuvar testleri ve eşlik eden tıbbi durumların incelenmesi.
- İlaç tedavisi: Duygudurum düzenleyiciler ve/veya uygun görülen diğer ilaçlar klinik tabloya göre planlanır. Antidepresan gereksinimi ve kullanımı dikkatle değerlendirilir.
- Psikoterapi ve aile eğitimi: Bilişsel-davranışçı yaklaşımlar, bireysel terapi, aile terapisi ve psiko-eğitim tedaviye eklenebilir.
- Nüksleri önleme: Atak başlangıç belirtilerini tanımak, düzenli takip randevularını aksatmamak ve ilaç uyumunu sürdürmek esastır.
Acil tablo ya da belirgin işlev kaybı varsa hastane yatışı gerekebilir.
Aileler ve Yakınlar İçin Öneriler
- Bilgi edinin: Güvenilir kaynaklardan ve uzmanlardan destek alın.
- Uyku ve ritim: Düzenli uyku; kafein/uyarıcı maddeler ve riskli davranışlardan kaçınma.
- Stres yönetimi: Günlük yaşamda stres etkenlerini azaltmaya çalışın.
- Gerçekçi hedefler: Mükemmeliyete değil, kademeli iyileşmeye odaklanın.
- Kendinize de bakın: Bakım verenlerin ruhsal-fiziksel iyilik hali tedavinin parçasıdır.
- Tedavi uyumu: Randevuları ve ilaç düzenini aksatmayın; olası yan etkileri not alın.
- Acil plan: Ani belirtiler veya yan etkiler için başvurulacak yer ve süreçleri önceden belirleyin.
Ne Zaman Destek Almalı?
İştahta-uykuda belirgin değişim, taşkınlık veya çökkünlük dönemleri, dürtüsel-riskli davranışlar, okul/arkadaş ilişkilerinde belirgin bozulma, kendine zarar düşünceleri gibi durumlarda gecikmeden profesyonel yardım alın.
📞 Çocuk, ergen ve erişkin ruh sağlığı değerlendirmesi için hastanemizden randevu alabilirsiniz.
Oluşturan: NP İstanbul Hastanesi Yayın Kurulu
Güncellenme Tarihi:
Oluşturulma Tarihi: