Varikosel, erkek bireylerde testisleri korumakla görev alan skrotumda bulunan toplardamarların şişmesi, genişlemesi ve büyümesi durumuna denir. Bu durum bacaklarda da oluşabilen “variköz ven” diğer adı ile varisli damarlarla da benzerlik göstermektedir. Çoğunlukla sol testiste görülmek üzere, testislerin üst bölümünde de görülebilir. Kişi uzandığı sıralarda bu durumu anlamayabilir, fakat ayağa kalktığında veya el ile kontrol ettiğinde farkına varabilmektedir.
Sık görülen bir durumdur ve çoğunlukla genç erkek bireyleri etkilemektedir. Erkeklerin yaklaşık olarak yüzde 10 veya 15’inde bu sorun yaşanabilirken herhangi bir soruna yol açmayabilir. Fakat bir soruna neden olması ve rahatsızlık vermesi durumlarında kişilerin vakit kaybetmeden bir ürolog tarafından muayene edilmesi önerilmektedir.
Ayrıca bu durum sperm kalitesinin düşmesine ve kısırlığa neden olabilecek oranlara kadar azalmasına yol açabilir. Ancak tüm vakalarda sperm üretiminin etkilenmesi görülmez. Zaman içerisinde gelişebilen bu durumun teşhisi ve tanısının konulması kolaydır. Vakaların çoğunda tedaviye gerek duyulmaz. Bazı şikayetlerin oluşması ile birlikte tedavi uygulanabilirken genellikle cerrahi yöntem tercih edilmektedir.
Varikosel Neden Olur?
Tıbbi olarak bu problemin neden meydana geldiğine dair net bir açıklama ve sonuç bulunmamaktadır. Ayrıca testislere kan akışının sağlandığı spermatik kord ile ilgili bir sorundan kaynaklandığı düşünülmektedir.
Doktorlar spermatik kordda yer alan damarların içerisinde akışı sağlayan ve kontrol eden valflerin normal bir kan akışına engel olduğu zamanlarda kanın arkada toplandığı ve damarlarda genişlemeye yol açtığı düşünülmektedir. Bu toplanma durumu testislere zarar verebilirken üretkenliği de azaltmaya neden olabilir.
Bu sorun genellikle ergenlik dönemlerinde meydana gelir. Normal durumlarda sol testisin sağ testise göre daha aşağıda kalması nedeni ile sol testis toplardamarlarında yer aldığı görülmektedir. Vakaların yaklaşık yüzde 90’ının sol testis üzerinde yüzde 9 gibi oranın da her iki testiste görülebilirken kalan yüzde 1’lik kısım ise sağ testiste olduğu bildirilmektedir. Bu durumun gelişmesine neden olan herhangi bir risk faktörü bulunmamaktadır.
Varikosel Belirtileri Nelerdir?
Bu vakaların çoğunda belirti ya da semptomlar görülmezken bazı nadir vakalarda ağrıya yol açabilir. Bu ağrılar hafif bir sorundan şiddetli bir acıya kadar çıkabilmektedir. Özellikle uzun süreli ayakta durmalar ve fiziksel egzersizler bu durumun artmasına neden olabilir.
Ağrının yaşandığı durumlarda kişi, sırt üstü uzanarak ağrıyı hafifletebilirken üretkenliğin azalmasına yol açabilir. Bu durum ilerleyen zamanla birlikte çok daha fazla belirginleşebilir. Pek çok vakada sol testiste görülmekle birlikte şişlik durumuna yol açabilir.
Belirtilerin görülmemesi halinde ve herhangi bir şikayetin oluşmaması durumlarında fark edilmeyebilir. Birtakım fiziki muayenelerde de saptanmazsa tespit edilemeyebilir. Ancak, bu durum testis torbalarında bir ağrı, şişlik ve kitle hissedilmesi ile birlikte uzman bir doktora giderek kontrollerinin sağlanması gerekmektedir.
Ayrıca bu durumun gençlik dönemlerinde yaşanması ve sonrasında çocuk sahibi olmak isteyen bireylerde bu sorunun yaşanması durumlarında bir uzmana gidilmeli ve muayene sağlanmalıdır.
Skrotal kitlelere ya da testküler ağrıların oluşmasına yol açabilecek pek çok tıbbi durum olabileceği gibi bunlardan bazılarının acil müdahale ve tedavisinin yapılması önemlidir.
Varikosel Komplikasyonları Nelerdir?
Problemi yaşayan kişilerde genellikle görülebilecek durum ağrıdır. Bunun yanı sıra oluşabilecek testis büzülmesi (atrofisi) ve kısırlık gibi 2 komplikasyon bulunmaktadır.
Testis Büzülmesi (Atrofisi)
Erkeklerin doğal yapısında testislerin büyük olan kısmı sperm üreyen tübüllerden oluşmaktadır. Testislerde bu durumun yaşanması ile birlikte bir hasar oluşursa küçülme ve yumuşuma durumu görülebilir. Bu büzülme durumunun altında yatan neden tam olarak bilinmemektedir. Sorun oluşturabilen valflar sebebiyle kanın akışının yapılamaması ve damarlarda birikmesi çevre dokulara hasara yol açabilmektedir.
Kısırlık
Bu durum bazı zamanlarda testis içinde ya da çevresinde bulunan ısıyı yüksek seviyelerde tutarak sperm üretimini ve hareketliliği olumsuz yönde etkileyerek fonksiyonlarını yerine getirmesinde engel olabilmektedir.
Varikosel Ameliyatı Nasıl Olur?
Vakalarda yaşanabilecek birtakım semptomlar ve bulgular zaman içerisinde kişilerde şikayetlere ve yakınmalara neden olabilmektedir. Bu vakalarda yapılan cerrahi müdahalede öncelik, kan akışını normale döndürmektir.
Kan akışının yapılamaması durumlarında ortaya çıkan yeni damarlar sıkıştırılarak kapatılır ve normal damarlardan akış sağlanır. Bu ameliyatın çok fazla riski bulunmamakla birlikte bazı riskleri de vardır. Bu riskler ise şu şekilde sıralanabilir:
- Testis çevresinde sıvı birikimi (hidrosel)
- Bu problemin tekrar etmesi
- Birtakım enfeksiyonların oluşması
- Toplardamarda hasar oluşması
Varikosel Ağrısı Nasıl Geçer?
Yayın olarak görülen bilen bu problem çoğunlukla ergenlik döneminde yer alan genç erkekleri etkilemektedir. Bu vakalarda yaşanılan bazı küçük rahatsızlıklar üretkenliği etkilememesi halinde oluşabilen ağrıları hafifletmek adına yararlanabilecek farklı yöntemler ve uygulamalar bulunmaktadır.
Uzman doktor tarafından önerilen ve eczanelerden temin edilebilen ağrı kesicilerin kullanılması oluşan ağrıların hafiflemesi bakımından fayda sağlamaktadır.
Oluşabilen kan basıncını düşürmek ve damarların genişlemesinin önüne geçebilmek için, sıkı bir iç giyim tercihi ve bölgeyi sıkı ve yukarıda tutabilecek varis çorabı benzeri ürünlerin tercih edilmesi gerekmektedir. Bu durumlar ağrıların ve rahatsızlığın hafiflemesine ve ortadan kalkması konusunda yardımcı olabilir.
Kişinin beslenme alışkanlığının bu durumun gelişmesi ile veya tedavisi ile bir bağlantısı bulunmamaktadır.
Varikoselde Sperm Tahlili (Spermiogram) Nedir?
Kısırlık gibi ciddi problemlere neden olabilen bu durumun belirlenmesi ve kişiye tanı konulmasının ardından kişilere sperm tahlili (spermiogram) yapılabilmektedir. Çoğunlukla iki tür zaman içerisinde yapılır ve iki test arası süre en az 1 ve 3 hafta olmalıdır. Bu test ile sperm sayısını, şeklini ve hareketlerinin tespiti sağlanabilir.
Sperm sayısının 5 ve 10 milyon arasında olması halinde kişinin ek olarak kan tahlili yaptırması gerekebilir. Kan tahlili ile birlikte sperm üretiminde etki sağlayan FSH ve testosteron hormonlarının seviyeleri ölçülür. Sperm sayısının 5 milyon gibi bir seviyeden az olması halinde birtakım genetik testlere gidilir ve kromozomlar inceleme altına alınır.