"Saç ve kaş yolma bozukluğu" olarak da bilinen trikotilomani, bir tür dürtü kontrol bozukluğudur. Trikotilomani hastalarında genellikle saç derisini, kirpikleri ve kaşları yolmaya karşı konulamaz bir dürtü vardır. Stresli oldukları zaman kendilerini yatıştırmaya çalışmanın bir yolu olarak saçlarını yolabilirler.
Trikotilomani, kişilerin yoğun stres altında olmalarına yol açan durumlarda, rahatlama amacı ile bedeninde bulunan tüyleri bilhassa da saçları yolma ve koparma durumudur. Bu eylemi gerçekleştiren kişiler bu durumdan keyif alırlar. Trikotilomaniye sahip bireyler, saç yolma davranışını, bir psikiyatrik rahatsızlık olması sebebiyle kontrol edemezler. Trikotilomani rahatsızlığı taşıyan kişilerin bazılarında yoldukları saçları yeme, yutma gibi davranışlarda görülebilir.
Trikotilomani Belirtileri Nelerdir?
Trikotillomani bir tür dürtü kontrol bozukluğudur. Bu rahatsızlıklara sahip kişiler, dürtülerine göre hareket ederler. Bu durumun zararlı olduğunu bilirler ancak kendilerini durduramazlar. Saç yolma hareketini stresli olduklarında kendilerini yatıştırmaya çalışmanın bir yolu olarak görürler. Tekrar eden saç yolma hareketi ile birlikte diğer belirtiler şu şekildedir;
- Saç çekme davranışından evvel ya da saç çekme dürtüsüne direnmeye çalışıldığı sırada gerginlik hissi
- Saç çekme dürtüsüne göre hareket edildikten sonra rahatlama hissi
- Saç yolma sebebiyle iş veya sosyal hayatta yaşanan sorunlar
- Saçın derisinde çıplak yamalar
- Kıl kökünü kontrol etmek, saçı kıvırmak, saçı dişlerin arasına çekmek, saçı çiğnemek, saçı yemek gibi davranışlar
- Belirli saç tipleri veya dokuları için bir tercih
Trikotillomani mevcutsa, onikofaji (tırnak yeme) veya deri yolma bozukluğu gibi genellikle beraberinde gelen başka rahatsızlıklar da olabilmektedir. Battaniyelerin üzerinden lifler veya oyuncak bebeklerden saç çekmek, trikotilomaniye sahip olunabileceğinin diğer işaretleridir. Trikotilomani hastası olan pek çok kişi, bu durumu reddedebilir ve şapka, eşarp, takma kirpik ve kaş takarak saç dökülmesini gizlemeye çalışabilir.
Trikotilomani Nedenleri Nelerdir?
Saç ve kaş yolma bozukluğunun kesin nedeni bilinmemektedir ancak en önemli nedenlerinden biri strestir. Bilhassa ergenlik zamanında trikotilomani rahatsızlığının gözlemlenmesinin en büyük sebeplerinden biri kişilerin yaşamış oldugu sınav stresi ve başarısızlık korkusudur. Kişiler şiddetli baskı altında ve stresli hissettikleri zaman bu stresten kurtulmak için bir dürtü olarak saçlarını veya tüylerini yolma davranışı gösterebilirler. Aşağıdakiler dahil bazı durumlar trikotilomani riskini artırabilir;
Yaş: Saç ve kaş yolma bozukluğu genellikle erken ergenlik döneminde, 10-13 yaşları arasında başlar. Semptomlar gelip gitse de yaşam boyu sürebilir.
Genler: Bazı ailelerde trikotilomani eğilimi aktarılabilir. Başka bir aile üyesinde olması olası bir durumdur.
Diğer ruh sağlığı bozuklukları: Kişide bu rahatsızlık görülüyorsa, anksiyete, depresyon veya obsesif-kompulsif bozukluk (OKB) gibi başka ruh sağlığı sorunları da olabilir.
Stres: Aşırı stres bazı insanlarda bu rahatsızlığı tetikleyebilir. Stres, aile çatışması, bir arkadaşın veya aile üyesinin ölümü gibi durumlar etkili olabilir.
Trikotilomani Nasıl Teşhis Edilir?
Trikotilomani gösterdiği belirtilere göre teşhis edilir. Bunun için özel bir test bulunmamaktadır. Bu hastalığın teşhisi psikiyatri uzmanı tarafından belirlenmektedir. Bu teşhisin konulabilmesi için kişilerde trikotillomaniye özgü bazı davranışların gözlemlenmesi gerekir;
- Saç ve tüy yolma hareketinin kendini tekrar etmesi
- Saç ve tüy yolma davranışının engellenememesi
- Rahatsızlığın kişilerin yaşamını kötü etkilemesi
Trikotilomani Nasıl Tedavi Edilir?
Trikotilomani tedavisinde ilk olarak amaçlanan; kişilerin gündelik yaşamlarında stres oluşturan duygu ve düşünceleri engellemek ve yaşanan olayların ardından stres düzeylerini kontrol altında tutmaktır. Psikologlar, stresin nasıl kontrol altında tutulabileceğini göstermek için bireysel davranışçı terapi yöntemine başvururlar.
Bu tedavide, saç yolma hareketine yol açan faktörler ve sonuçları üzerinde durulur, böylelikle hastalar farkındalık kazanır.
Bu hastalığın tedavisinde başvurulan diğer bir yöntem EMDR Terapisidir. EMDR Terapisi ile olumlu sonuçlar elde edilir. Çocukluk döneminde yaşanmış olan gelişim travmalarının negatif etkilerinin giderilmesi sayesinde EMDR Terapi etkili bir tedavi biçimidir.
Trikotilomani Hangi Komplikasyonlara Neden Olur?
Trikotilomani, kişilerde büyük sıkıntıya neden olabilir. Bu durum yaşayan kişilerin öz güveni düşüktür. Diğer komplikasyonlar şu şekildedir;
İş yerinde ve sosyal ortamlarda sorunlar: Bu rahatsızlığı taşıyan kişiler sosyal ortamlardan kendilerini soyutlayabilir. Bundan dolayı çevresi ile sağlıklı ilişki kuramaz.
Cilt ve saç hasarı: Sürekli saç çekme eylemi, kafa derisinde yara izi bırakabilir ve uzun vadede saçların uzamasını etkileyebilir.
Saç yumakları: Bunlar, GI kanalında oluşan trichobezoar adı verilen büyük, keçeleşmiş saç tomarlarıdır. Zamanla kilo kaybına ve tıkanıklıklara neden olabilirler.