Kontrolsüz ve alışılmadık davranışlar, düşüncelerde ve konuşmada bağlantısızlık, gerçek dışı düşünceler, halüsinasyonlar, şüphecilik ve öfke kontrolünde bozulma gibi kimi durumlar ergenlikte sık görülen belirtiler olarak karşımıza çıkıyor.
Ancak uzmanlar uyarıyor! Benzer belirtiler erken dönem şizofrenide de görülüyor. Şizofrenide erken teşhisin önemine dikkat çeken uzmanlar, ergenlik ile şizofreninin karıştırılmaması konusunda uyarıyor.
Üsküdar Üniversitesi NPİSTANBUL Hastanesi’nden Uzman Klinik Psikolog Melis Ergezen, erken dönem şizofrenide ortaya çıkan belirtilerin ergenlik döneminde yaşanan belirtilerle benzerlik gösterdiğini ifade ederek erken teşhisin önemine vurgu yaptı.
Çocukluk döneminin sona ermesiyle beraber kız ve erkek çocuklarda ergenlik döneminin başladığını belirten Ergezen, ergenlik dönemi ile ilgili şu bilgileri verdi:
“Ergenlik dönemi, yetişkinliğe atılan ilk adım olarak tanımlanabilir. Kız çocukları için 7-14 yaş, erkek çocukları için 10-16 yaş arası ergenlik dönemi olarak tanımlanır. Kişilerin hayata bakış açısı ergenlik döneminde gelişmeye başlar. Kız çocukları annelerini, erkek çocuklar ise babalarını rol model olarak alırlar. Bu dönemde her iki cinsiyette de çeşitli fiziksel ve ruhsal değişimler başlar.”
Çocuğun fiziksel anlamda yaşadığı değişiklikler sebebiyle çocukta çekingenlik, utanma ve bunlara bağlı olarak içe kapanma gözlenebileceğini belirten Melis Ergezen, “Ergen, çevresinde olup biten her şeye meraklı olduğundan öngörüsüz hareket edebilir. Gerçeklikten kopup, hayal dünyasında yaşayabilir. Bu hayaller kimi zaman hoşlandıkları veya âşık oldukları kişiler olabilirken kimi zaman gelecek planları olabilir. Bu dönemde, ergenin duygusal olarak da büyük çöküntüler yaşadığı görülebilir. Karşı cinse olan ilginin artmasıyla beraber okul derslerindeki başarı düşebilir” dedi.
ERGENLİK DÖNEMİ KAYGAN BİR ZEMİNDİR
Ergenlerin ailenin koyduğu kuralları umursamama veya çiğneme gibi tutumları olacağını kaydeden Ergezen, “Bazı ergenlerde aileye karşı sözel/fiziksel şiddet kullanma veya tehditkâr konuşma da görülebilir. Ergen, ailenin onaylamadığı bir arkadaş çevresi edinebilir. Ergenlik dönemi kaygan bir zemindir. Uyuşturucu veya uyarıcı maddeler ile yapılan deneyler ergenlik döneminde sıklıkla görülür. Bu davranış arkadaş ortamına uyum sağlamak, dışlanmamak adına yapılabilir. Arkadaş çevresine uyum sağlamak için yapılan uygunsuz davranışlara bağlı olarak kişi özgüven sorunları yaşamaya başlayabilir. Ergenlik döneminde yaşanan bu değişimlerle alakalı olarak aile ve çevre tarafından “ergenlik işte, üstüne varma”, “çok sıkmayın elbet bu dönem geçip gidecek, bizimki de ergenliğe girerken çok zorluklar yaşadık” tarzında yorumlar yapılabilir” diye konuştu.
ERKEN TEŞHİS TEDAVİ ŞANSINI ARTIRIYOR
Yukarıda sayılan belirtilerin ergenlik dönemine ait özellikler olabileceği gibi aynı zamanda psikiyatrik bir rahatsızlığın da şizofrenin de habercisi olabileceğini belirten Uzman Klinik Psikolog Melis Ergezen, erken teşhisin önemine işaret ederek şu tavsiyelerde bulundu:
“Erken dönem şizofrenide içe kapanma, az konuşma, kontrolsüz ve alışılmadık davranışlar, aşırı hareketlilik, düşüncelerde ve konuşmada bağlantısızlık, ders başarısında düşme, gerçek dışı düşünceler, halüsinasyonlar, şüphecilik, alınganlık, akran ilişkilerinde zorluklar, saldırganlık, öfke kontrolünde bozulma, donup kalma gibi belirtiler görülebilir. Bu bulgular ergenlik dönemi özellikleriyle karıştırılabilir. Gecikmiş müdahale veya yanlış tanının önlenmesi için iyi bir klinik değerlendirme yapılması gerekir. Ruhsal hastalıkların tanısı, kişiyle yapılan görüşmeler, gözlemler, aileden alınan bilgiler ve gerektiğinde uygulanan klinik testler yardımıyla konur. Şizofreninin erken dönemde saptanması şizofreninin tedavi şansını arttırır.”