Öksürüğe Ne İyi Gelir? Öksürük Nasıl Geçer?

İnsan vücudunun solunum sisteminde bulunan savunma mekanizmalarının en önemlilerinden olan öksürük, akciğerleri dış etkilere karşı korur ve bir refleks ile gerçekleşir. Çoğunlukla virüslerden kaynaklanan öksürüğün birçok nedeni vardır, en doğru cevabı bulmak için öksürük ile birlikte olan ateş gibi başka belirtiler de dikkate alınmalı ve doktor muayenesine başvurulmalıdır. Öksürüğü geçirmek için ilaç tedavisinin yanı sıra doğal yöntemler de bulunmaktadır. Bunların en yaygını ve en etkilisi bal ve zencefil karışımıdır. Aynı zamanda karabiber ve bal karışımı, ballı süt, birçok bitki çayı ve bol su tüketimi de öksürüğü geçirme konusunda etkili yöntemlerdendir.

Öksürük Nedir?

Öksürük, insan vücudunun solunum sisteminde bulunan savunma mekanizmalarının en önemlisidir. Akciğerleri her türlü etkilere karşı korur ve refleks olarak gerçekleşir. Öksürük ile dıştan gelen istenmeyen maddelerin insan vücudu solunum yoluna girmesi engellenir ve solunum yolunda bulunan her türlü salgı maddesi dışarı atılır. Aynı zamanda boğazda bulunan balgamın da temizlenmesini sağlar.

Öksürük Nasıl Gerçekleşir?

Boğazı kaşındıracak her türlü pis, toz ve kişide alerji yapabilecek etkenler insan vücudunun hava yollarına girdiğinde beyindeki sinirler uyarılır. Beyin, aldığı bu uyarı ile vücuda zarar veren bu maddenin dışarı atılması komutunu yollar. Bu komut ile birlikte karın kasları gerilir ve ciğerlerde bulunan hava öksürük ile birlikte hızlıca dışarı çıkar.

Öksürük Neden Olur?

Çoğu zaman virüslerden kaynaklanan öksürüğün sebebini doğru bir şekilde anlayabilmek için öksürüğün ne kadar zaman devam ettiğine, öksürük ile birlikte kan gibi başka maddelerin de olup olmadığına ve vücutta başka belirtilerin de başlayıp başlamadığına dikkat etmek gerekir.
Öksürük kısa süreli olduğunda çoğunlukla doğal ve zararsızdır fakat uzun süreli ve azalmayan öksürük vücutta bir rahatsızlığın olduğunun habercisidir. 

Öksürük Çeşitleri

Akut Öksürük

3-4 haftadan daha az sürede devam eden öksürüklerdir. Dönemsel ortaya çıkan rahatsızlıklarla gerçekleşir. Genellikle solunum yolu enfeksiyonları sebebiyle oluşur. Solunum yolunu etkileyen ve öksürük oluşmasına neden olan durumlar;

• Grip
• Faranjit
• Bahar Alerjisi
• Bronşit
• Zatürre
• Boğmaca 
• Boğazı tahriş edecek maddenin solunması
• Akut Sinüzit

Kronik Öksürük

8-9 hafta ve daha fazla sürede devam eden öksürüklerdir. Boğazın önce kuruyarak acımaya başlamasıyla kronik öksürüğün belirtileri başlamış olur. Kronik öksürükler çoğunlukla geniz akıntısı, astım ve reflüden dolayı gerçekleşirler. Bu hastalıkların yanında akciğer kanseri, bronş genişlemesi, akciğer hastalıkları sebebiyle de gerçekleşebilir. Bu yüzden bu kadar uzun süren öksürüklerde muayene alıp doğru tanıyı almak çok mühimdir. Kronik öksürüğe tanı koymak için balgam testi, metakolin testi, akciğer röntgeni ve bilgisayarlı tomografi taraması uygulanabilir. Kronik öksürüğü tedavi etmek için öksürük, alerji ve astım ilaçları kullanılabileceği gibi oluşabilecek tümör ve tıkanmalar için ameliyat yapılabilir. Bunların yanında su tüketimini arttırmak, bulunan ortamın havasının daha da nemlendirmek ve sigarayı hayattan tamamen çıkartmak da kronik öksürüğün tedavisine yardımcı olur. Kronik öksürüğe sebep olan diğer şeyler;

• Yoğun Sigara Kullanımı
• Geniz akıntısı
• Alt ve Üst Solunum Yollarını Döşeyen Mukoza Tabakasında Kuruluk
• Reflü
• Astım
• Alt ve Üst Solunum Yolu Alerjisi
• KOAH
• Verem (Tüberküloz)
• Akciğer Mantar Enfeksiyonları

Kuru Öksürük

Beraberinde balgam olmayan öksürükler, kuru öksürük olarak adlandırılır. Fazla toz bulunan ve yeterince havalandırılmayan ortamlar ile sigara dumanı kuru öksürüğe sebep olurlar. Virüsler yüzünden solunum yolunda meydana gelen enfeksiyon sebebiyle de kuru öksürük olur. Tüm bunların yanında bazı ilaçlar dolayısıyla da kuru öksürük gerçekleşebilir. Çoğunlukla kış mevsiminde ve soğuk arttığı zaman gerçekleşir.

Alerjik Öksürük

İnsan vücudunun alerjisi olan herhangi bir şeye karşı tepki göstermesiyle oluşan öksürükler alerjik öksürük olarak adlandırılır. Öksürüğe neden olan alerjiye yönelik tedavi almak öksürüğü de kesecektir.

Balgamlı Öksürük

Yaş öksürük olarak da bilinen balgamlı öksürük, öksürük sırasında boğazdan sarı ve yeşil renklerde olan yoğun bir sıvının gelmesiyle oluşur. Sümüksü kıvama sahiptir. Çoğunlukla kış ve sonbahar aylarında oluşur. Eğer balgamlı öksürük soğuk algınlığı sebebiyle oluşuyorsa ilaç tedavisi ve istirahat balgamlı öksürüğün geçmesi için yeterlidir. Eğer balgamlar kötü bir kokuya sahipse kişi akciğer apsesine sahip olabilir. Akciğer apsesi, ağızda ve boğazda bulunan mikroorganizmaların solunup akciğere gitmesi ile oluşur.

Bebeklerde ve Çocuklarda Öksürük

Bebek ve çocuklarda öksürük, çocuğun hem uykusunu hem de uyku dışı hayatını fazlaca etkiler ve bozar. Öksürük çocukların hastaneye götürülme sebeplerinin başında yer almaktadır. Kimi zaman bu ciddi bir sorunun habercisi olacağı gibi bazen de basit bir durumdur. Bunu anlayabilmek için çocuk mutlaka doktor muayenesine götürülmelidir.

Bebek ve çocuklarda öksürük görülmesinin en yaygın sebepleri şunlardır;

• Grip
• Tonsillit (Bademcik iltihabı)
• Sinüzit
• Bronşit
• Astım
• Alerjik Öksürük
• Zatürre 
• Yabancı bir cismin girmesi

Bunların yanında virüsler en sık görülen öksürük sebebidir. Başka çocuklarla fazlaca etkileşime giren çocuklar başta olmak üzere bir çocuk yılda ortalama 12 virüs enfeksiyonu ile karşılaşabilir. Virüsler yüzünden çocuklar gün içerisinde birkaç sefer olmak üzere birkaç hafta boyunca öksürebilirler. Eğer bu öksürükler 4 haftaya yaklaştıysa ve geçtiyse çocuk kesinlikle bir doktora gösterilmelidir.

Öksüren Çocukları Ne Zaman Muayene Ettirmek Gerekir?

• Öksürük 4 hafta veya daha uzun sürdüyse
• Her zaman daha çok artıyorsa
• Çocuğun hayatını olumsuz yönde etkiliyorsa
• Öksürük ile beraber kanlı balgam da geliyorsa
• 3 aydan daha küçük bebeklerde öksürük görülmüşse
• Çocuk öksürük sırasında morarıyorsa
• Öksürük çocuğu boğacak kadar oluyorsa
• Öksürük sonrasında çocuk kusuyorsa

Kuru Öksürük Neyin Habercisidir?

Kuru öksürüğün en yaygın sebepleri astım, reflü, akciğer hastalıkları, sinüzit, alerjiler, tiroit bezi iltihabı, gırtlak kanseri, hipertansiyon ilaçları, nem eksikliği ve psikolojik sebeplerdir.

• Astım: Kuru öksürük eğer astım sebepli gerçekleşiyorsa öksürüğün yanında nefes darlığı, göğüste hırıltı ve sıkışma gibi belirtiler de yer alır. Geceleri daha sık gerçekleşir ve kroniğe dönüşür.
• Reflü: Kişi sırt üstü yattığı zaman 
• Akciğer Hastalıkları: Verem, amfizem, zatürre, sarkoidoz, nonastmatik eozinofilik bronşit gibi hastalıklardan dolayı öksürük yaşanıyor olabilir. Kuru öksürüğün bu hastalıklara sebep olduğunu söyleyebilmek için öksürüğün yanında ateş, nefes darlığı, terleme, devamlı yorgunluk hissi ve hızlı kilo kaybı gibi belirtilerin de olması gerekir.
• Sinüzit: Kuru öksürüğün sebeplerinden biri de sinüzittir ve geniz akıntısıyla birlikte gerçekleşir.
• Alerjiler: Hapşırma, burun kaşınması ve tıkanıklığına sebep olabilir. Alerji testi aracılığıyla alerjinin temel sebebi öğrenilerek uygun tedavi sayesinde öksürük kesilebilir.
• Tiroit Bezi İltihabı: Eğer öksürük tiroit bezi iltihabı sebebiyle oluşuyorsa hırıltılı bir biçimde gerçekleşir.
• Gırtlak Kanseri: Fazla sigara tüketen kişilerde öksürükle beraber balgam da varsa bu yüksek ihtimalle gırtlak kanserinin belirtisidir.
• Hipertansiyon İlaçları: Hipertansiyon ilaçlarının kullanımında en çok karşılaşılan yan etki kuru öksürüktür. Bu durumun önüne geçmek için doktor kontrolünde öksürüğü kesebilecek ayrı bir ilaç kullanımına başlanabilir.
• Nem Eksikliği: Kış aylarında evlerde ve iş yerlerinde kullanılan kalorifer, soba ve elektrikli ısıtıcı gibi aletler oda içerisindeki havayı kuruturlar. Odada nemin azalması da boğazın kurumasına sebep olur ve öksürük oluşmaya başlar. Odadaki nem oranını arttırmak için nem cihazı kullanılabilir ya da kalorifer peteğinin üzerine yarım kase su konulabilir.

Yatarken Neden Öksürük Tutar?

Geceleri yatıldığında veya yemek yendikten sonra fazlalaşan öksürük genellikle reflünün habercisidir. Bununla birlikte gece öksürüğü kalp yetmezliği için de bir işaret olabilir. Öksürüğü geçirip sağlıklı bir hayata erişmek için doktor muayenesine başvurulmalı, doğru tanı ve doğru tedaviler alınmalıdır. Bu öksürüğü azaltmak için damla ve nemlendiriciler de etkilidir. Aynı zamanda sıvı tüketimi de öksürüğün azalmasında etkilidir.

Öksürük Ne Zaman Tehlikeli Olur?

• Öksürük 2 haftadan daha uzun sürüyor ve tıbbi tedaviler ile geçmiyorsa
• Öksürüğün yanında yüksek ateş ve nefes darlığı yaşanmaya başlanmışsa
• Öksürükle beraber kanlı balgam geliyorsa

Bu durumlar gerçekleşince kişi mutlaka bir doktor kontrolüne gitmeli ve öksürüğe sebep olan şeyin tespiti gerçekleşmelidir.

Metalik Öksürük ve Kusturucu Öksürük Nedir?

Metalik Öksürük: Soluk borusu ile büyük bronşlarla alakalı hastalıklarda gerçekleşir. Bu öksürük yüksek tonludur ve metalik bir sese sahiptir.
Kusturucu Öksürük: Öksürüğün şiddetli bir şekilde nöbetler halinde gerçekleşmesiyle kusma gerçekleşir. Bu öksürük genellikle daha çok çocuklarda görülür.

Reflü Öksürüğü Nedir?

Reflü sebebiyle ortaya çıkan öksürük insan vücudunun alt ve üst solunum yollarında kronik enfeksiyonların gerçekleşmesine sebep olur. Reflünün geç olmadan teşhis edilip tedavisine başlanmasıyla reflü öksürüğü de hastalıkla beraber iyileşir. Eğer reflü zamanında teşhis edilmezse öksürüğün yanında ses kısılması, ses tellerinde polip ve nodül oluşumu, faranjit, boğazda dolgunluk hissi, iyileşmeyen astım, sık tekrar eden zatürre ve uykuda nefes kesilmeleri de reflü semptomlarındandır. 

Psikojenik Öksürük Nedir?

Halk arasında psikolojik olarak da adlandırılan bu öksürük esasında kuru öksürüğe benzer.  Psikojenik öksürük insanların hayatının günlük işleyişini etkiler ve kişinin mutlu olduğu anlarda yok olmaya başlar. Olumsuz durumlar karşısında ise kişi tetiklenir ve psikojenik öksürük başlar ya da artar. Çoğunlukla uyku esnasında görülmese de uyku anında olduğu durumlar da bulunmaktadır. Çocuklarda psikojenik öksürüğün ebeveyn ya da doktor yanındayken daha sık olduğu bilinmektedir. Bunun yanında çocuklar okula gitmeyi reddettikleri zaman veya anne babasının dikkatini kendi üzerinde olmasını istediği zamanlar psikojenik öksürüğün arttığı görülmüştür. Psikojenik öksürüğü olan insanlar sık şekilde boğazlarını temizlemeye ihtiyaç duyarlar.

Eğer psikojenik öksürük tedavi edilmezse kişi neredeyse hayatı boyunca bu öksürük ile uğraşmak durumunda kalacaktır. Diğer öksürüklere iyi gelen ilaçlar psikojenik öksürük karşısında etkisiz bir durumdadır. Psikojenik öksürüğe sahip olan kişi dinlendiği zaman çoğunlukla kişinin başından geçen olumsuz bir olay ortaya çıkmaktadır. Psikojenik öksürüğü tedavi etmek için bazı yollar vardır;

Telkin Terapisi: Telkin gücü ile kişileri sağlık sorunlarından iyileştirmeyi amaçlayan tedavi yöntemidir.
Hipnoz Yöntemi: Hipnoterapi de denen bu yöntem ile telkin kullanılarak tedavi uygulama amacına sahip olan bilimsel bir tekniktir.

Sigara ve Öksürük

Öksürüğün en büyük sebeplerinden birisi sigara kullanımıdır. Sigara kullanımı arttıkça bronşlardaki balgam üretimi de gittikçe daha çok artmaya başlar.  Bu artışın sürekli devam etmesi ve bir rutin haline gelmesi de öksürüğü daha çok arttırır ve kronik öksürüğe sebep olur. Sigara kullanan kişiler öksürüklerini sigaraya bağlayarak genelde ciddiye almazlar ancak öksürük sigara bağlı oluşsa bile akciğer kanseri ve KOAH’ın tetikleyicisi olabilir. Bu yüzden öksürüğe sahip olan kişiler aksatmadan en kısa zaman içerisinde bir doktora gitmeli, teşhis almalı ve aldığı teşhise göre doktor kontrolünde tedaviye başlamalıdır. 

Öksürüğün Tanı Yöntemleri Nelerdir?

• Balgam Testi: Balgamda bulunan mikroplar incelenerek yapılır.
• Burun/Boğaz Sürüntüsü:
• Solunum Fonksiyon Testleri (Spirometri): Kişinin aldığı nefes sayısını ve aldığı nefesler arasındaki zamanı çıkarabilen testlerdir. Astım şüphesinde ve tedavisinde kullanılır.
• Zirve Akım Ölçer (Peak Flow Metre): Kişinin ciğerinden havanın çıkış şeklini ölçen bir cihazdır.
• Metakolin Testi: Kişinin solunum yollarının duyarlılığını ölçmek için yapılan testtir. 
• Akciğer Röntgeni: Akciğerleri önden ve yandan çekerek yapılan bu röntgen ile akciğer rahatsızlıklarının teşhisi yapılır.
• Bilgisayarlı Tomografi Taraması: Yunanca anlamı kesim olan tomografi, insan vücudunun içindeki bazı alanların detaylı resimlerini çıkartmak için özel bir ışın kullanan görüntüleme tekniğidir.
• Bronkoskopi: Kişinin soluk borusu ile bronşlarını inceleyen cihazdır.

Hırıltılı Nefes Almaya Ne İyi Gelir?

• Buhar Tedavisi: Nem oranı bakımından yüksek değerlere sahip olan, sıcak havanın yapılan solunum sonucunda ciğerlere ulaşması aracılığıyla sinüsleri temizlemekte ve hava yollarının açılmasına yardımcı olmaktadır. Buhar tedavisinin uygulamasında ılık su içerisinde nane yağı eklenebilmektedir. Bu sayede anti-enflamatuar niteliğine sahip nane yağı solunum bölgesinde bulunan ağrılar için ağrı kesici etki gösterir.
• Sıcak İçecekler: Sağlıklı düzeyde sıcaklığa sahip içeceklerin tüketimi sayesinde solunum yollarının yumuşamasını sağlamak mümkün olmaktadır. Bununla birlikte sıcak içeceklerin tüketimi ile solunum yollarındaki tıkanıklığın azaltılması sağlanabilmektedir.
• Solunum Egzersizleri: Belirli sıklıklarla uygulanması tavsiye edilen solunum egzersizleri sayesinde KOAH, bronşit, alerji ve diğer muhtemel etmenlere bağlı hırıltı giderilebilmektedir. Bununla birlikte yapılan çalışmalar sonucunda yoga ilhamlı geliştirilen nefes tekniklerinin hırıltı başta olmak üzere bronşit, astım ve harici sebepli nefes alma güçlüklerinin giderimine yardımcı olabileceği tespit edilmiştir.
• Nemlendirici Cihazların Kullanımı: Bilindiği üzere nemli ve ılık havaların solunması hırıltılar başta olmak üzere nefes alma güçlüklerinin giderimini kolaylaştırmaktadır. Hırıltının giderilmesinde uyku alanı olan yatak odasına konumlandırılabilecek bir hava nemlendirme cihazı faydalı olabilmektedir. İlgili cihazın kullanımı sayesinde hırıltı şiddeti minimum düzeye indirilebilir. Nemlendirici cihazın kullanım talimatları doğrultusunda cihazın su haznesine ilave edilebilecek nane yağı gibi solunum yolu açmaya yardımcı yağların eklenmesiyle cihazın gösterdiği etkinin arttırılması mümkün olmaktadır.
• Hava Filtresi Kullanımı: Hava kirliliği ile meydana gelen kötü havanın solunumu sonucunda bu havanın ciğerlere ve solunum yollarına teması başta alerjik reaksiyon sonucu meydana gelen hırıltılar olmak üzere birçok durum için hırıltı düzeyinin artmasına sebep olmaktadır. Bu sebeple evde kullanıma uygun bir hava filtresine tercih edilmesiyle solunum yollarında oluşan hırıltı ve diğer problemlerin azaltılması sağlanabilir.
• Tetikleyicileri Belirleme ve Çözüm Metotları: Hırıltılara sebep olan etmenler arasında yer alan astım, alerjiler gibi kronik solunum yolu hastalıkları stres ve alerjenler gibi belirli tetikleyiciler sebebiyle artabilir. Tetikleyicileri azaltmak veya kontrol altında tutmak ilgili hastalıkların belirtilerinin azaltılmasına yardımcı olmaktadır.
• Alerji İlaçları: Alerjik rahatsızlıkları bulunan bireylerin kullandığı alerji ilaçları olan dekonjestan, kortikosteroid ve antihistaminikler ve burun spreyleri sayesinde hırıltı başta olmak üzere çeşitli solunum yolları rahatsızlıklarının belirtilerinin azaltılması sağlanabilmektedir. Ancak bununla beraber ciddi alerjiler için kullanımı gerekli olan ilaçlar reçeteli ilaçlar olup ancak doktor gözetiminde ve önerisiyle kullanımı mümkündür.
• İmmünoterapi: Bağışıklık sisteminin yeniden eğitilmesi aracılığıyla solunum yolu rahatsızlıklarına sebep olan alerjenlere karşı vücudun herhangi bir reaksiyon göstermesini engellemek amacıyla gerçekleştirilen tedavi türüdür. Vücudun başka tedavilere ihtiyacı olabilse de immünoterapi hırıltıyı büyük oranda azaltır. İmmünoterapi, KOAH ve diğer kronik rahatsızlığa sahip ve alerjileri olan kişiler için de oldukça yararlıdır. 
• Bronkondilatörler: Bronkondilatörler, akciğerlerde ve solunum yollarında meydana gelen rahatsızlıkları ve rahatsızlıkların belirtilerini önlemek amacıyla kullanılabilen ilaçlar olup bu ilaçlar KOAH ve astım sebebiyle meydana gelen hırıltının giderilmesini sağlar.
• Diğer İlaçlar: Doktor kontrolünde ve önerisiyle kullanılan farklı ilaçlar hırıltı ve solunum yolu sorunlarının sebebini tedavi eder bu sayede ilgili etmenler de ortadan kalkmış olur.

Öksürüğe Ne İyi Gelir?

• Bal ve zencefil karışımı: 1 su bardağı bal ile 1,5 yemek kaşığı toz zencefilin karıştırılması ile elde edilir.
• Karabiber ve bal karışımı: 4 yemek kaşığı bal ile 2 çay kaşığı taze karabiberi karıştırıp kaynar su dökülerek demlenmeye bırakılmalıdır. Bu çay yeni demlenmiş ve sıcakken içilirse öksürüğe daha çabuk etki eder.
• Bol su tüketimi akıntının tahriş edebilme niteliğini en alt seviyeye indirir ve alt ve üst solunum yollarına yerleştirilmiş olan mukoza tabakasındaki kuruluğu da engeller.
• Pastiller, içinde barındırdıkları anti bakteriyel maddeler ile tükürük bezlerini aktifleştirir ve kişiyi yutkunma konusunda rahatlatır. Görünüş itibariyle sert duran pastiller ağız içinde emilerek kolayca tüketilir.
• Ilık ve sıcak bir duş almak burun içerisindekileri salgılamaları inceltir ve öksürüğü azaltmaya yarar.
• Ballı süt
• Ayva Yaprağı
• Pekmez
• Bitki çayları boğazı sakinleştirip yatıştırır ve tahriş oluşumunu azaltmaya yardımcı olur. Öksürüğe iyi gelen bazı bitki çayları;

-Ihlamur
-Zencefil
-Adaçayı
-Yasemin çayı
-Ekinezya çayı
-Yeşil çay