İshal, normalden daha sık tuvalete çıkma ve dışkının sıvı, gevşek bir şekilde çıkarılması ile karakterize bir bağırsak bozukluğu rahatsızlığıdır. Genellikle kısa süre zarfında geçen ishal, zaman zaman altta yatan başka rahatsızlıkların ya da kullanılan ilaçların yan etkisi sebebiyle akut ishal veya kronik ishal olarak, meydana gelebilir. Bunun dışında hayat döngüsü içerisinde herkesin en az bir kere yaşayabileceği ishal, genellikle tedavi gerektirmeyen, sık su içilmesiyle ve doğru gıdaların tüketimiyle tıbbi bir tedavi gerektirmeden önlenebilecek bir rahatsızlıktır. İshale ne iyi gelir sorularının cevaplarını yazımızın detaylarında bulabilirsiniz.
İshal Nedir?
İshal gün içinde normalden daha sık, daha sulu ve gevşek dışkının çıkarılması ile meydana gelen bağırsak sorunudur. İshal ya da diğer adıyla diyare, genellikle birkaç gün kadar kısa süren ve tedavinin gerekmediği bir rahatsızlıktır. Fakat ishal, akut (aniden ve kısa süreli) ya da kronik (uzun süreli) olabilmektedir. Bunun dışında anne sütü tüketen bebeklerde ve bulaşıcı hastalıklar sonucu da kişide ishal görülebilmektedir.
Akut ishal, dışkının normalden daha sık ve sulu gelmesi durumunun birkaç gün devam etmesiyle oluşur. Virüs kaynaklı ya da bakteriyel bir enfeksiyon sonucu oluşabilir. Gıda zehirlenmeleri de akut ishale sebep olabilmektedir.
Kronik ishal ise haftalarca devam edebilen ishali tanımlar. Kronik ishalin altta yatan sebepleri arasında bağırsak hastalıkları veya bağırsak bozuklukları olabilmektedir. İrritabl bağırsak sendromu, sürekli enfeksiyon, inflamatuar bağırsak hastalığı, çölyak vb. bağırsak hastalıkları da ciddi rahatsızlıklar kronik ishal oluşumuna örnek verilebilir.
İshal eşliğinde çocuklarda görülebilecek bazı belirtiler mevcuttur. Bunlar: karın ağrısı, mide bulantısı, kusma, ateş olarak sıralanabilir. Rahatsızlık süresince dehidrasyonun yani vücudun kaybettiği sıvının, telafi edilmesi yani rehidrasyon yapılması gerekmektedir. Tedavi sürecinin planlı ve düzenli işlemesi ishalin uzunluğuna ve nedeni bağıl olarak değişkenlik gösterebilir.
Özellikle yenidoğan dönemindeki bebeklerde görülen ishal dehidrasyon oluşturabileceği için dikkatli olunması gerekmektedir. Küçük çocuklarda ve bebeklerde ishalle beraber bu belirtiler görülüyorsa dehidrasyon oluşumu söz konusudur:
- İdrarda azalma
- Ağız kuruluğu
- Ağlama sırasında gözyaşı akmaması
- Göz kürelerinde çöküklük
- Uyku hali
- Huzursuzluk
İshal Neden Olur?
Hava sıcaklıklarının artışı besinler üzerinde bakteriyel enfeksiyonların kolay ve hızlı bir şekilde üremesine zemin hazırlamaktadır. Besinlerin saklanma koşullarına göre mikropların ve bakterilerin üremelerinde ve ürettikleri toksinlerde artış görünmektedir. Bu enfeksiyon içeren besinler tüketildiğinde ishal meydana gelmektedir. Bu yüzden uzun süre dışarıda açık bir şekilde beklemiş olan gıdaların tüketilmemesi gerekmektedir. İshalin en sık gözlenen nedenleri şu şekilde sıralanabilir:
- Su ve gıda yoluyla oluşan mikrobik bağırsak hastalıkları
- Süt ve süt ürünlerine duyulan hassasiyet
- Müshil kullanmak
- İlaca bağlı yan etkiler
- Parazitler
- Bağırsak yapısını bozan hastalıklar (inflamatuar bağırsak hastalığı vb.)
- Bağırsağın işlevini bozan hastalıklar (irritabl bağırsak hastalığı)
İshal Belirtileri Nelerdir?
İshal kendi kendine düzelebilen bir bağırsak bozukluğu olarak açıklanabilir. Fakat kendiliğinden düzelse bile birkaç günden uzun sürmesi durumunda bazı belirtiler eşliğinde hastalığın daha ciddi bir hal alması söz konusu olabilir. Belirtileri görülen şu durumlar halinde bir doktora başvurulması gerekmektedir:
- Gevşek ve sulu dışkılamak
- Sık sık karın krampları ve ağrıları
- Makat ağrısı
- Kanlı ya da siyah renkli dışkılamak
- 39 derece ve üzeri ateş
- Dışkıda mukus
- Karında şişkinlik
- Mide bulantısı ve kusma
- Aniden gelen tuvalete çıkma hissi
Dehidrasyon yani su kaybı ishalin en belirgin ve önemli semptomlarından biridir. Dehidrasyonun aşırı susamak, ciltte ve ağızda kuruluk, koyu renkte idrar, daha az idrara çıkmak ya da hiç çıkamamak, halsizlik ve baş dönmesi gibi belirtileri bulunmaktadır. Dehidrasyonun özellikle çocuklar ve bebekler için tehlikeli olmasının yanı sıra yaşlılar için diyabet, böbrek yetmezliği ve bağışıklık sistemi hastalıkları yani direnci düşük bağışıklık sistemine sahip kişilerce ciddi sonuçlar doğurabilmektedir.
İshali Ne Keser, Tedavisi Nasıldır?
İshale ne iyi gelir, ishal bir tedaviye gerek kalmadan birkaç gün içinde kendiliğinden geçer. Bu süreçte vücudun yeteri kadar sıvı almış olması önem taşır. İshalin daha uzun sürdüğü durumlarda sağlık kuruluşuna başvurulması halinde hekim ilaç reçetesi verebilir. İshale bakteri ya da parazit sebep olmuşsa antibiyotikler tedaviye yardımcı olabilir. Eğer ishale virüs sebep olmuşsa antibiyotiklerin tedaviye yönelik bir etkisi olmayacaktır. İshal esnasında vücutta ciddi su kaybı olduğu için kaybedilen su ve minerallerin tedavi sürecinde geri kazanılması önemlidir. İshale ne iyi gelir; sıvı içmek kişinin midesinde rahatsızlık yaratıyorsa, kusmaya neden oluyorsa sıvı damardan serum ile verilebilir.
Bazı ilaçlar yan etki olarak ishal yapabilir. İshale bir antibiyotiğin neden olması durumunda bir hekime başvurulması ardından ilacın dozajında düşürülme yapılabilir ya da ilaç değişikliği yapılabilir. Bu sebeple ishal şikayetiyle hekime başvuruluyorsa kullanılan ilaçların muhakkak hekime söylenmesi gerekmektedir.
Öte yandan İshale neden olan başka tıbbi rahatsızlıklar varsa bunların tedavi edilmesi gerekebilir.
İshali kesebilecek ve ishale iyi gelecek bazı öneriler şu şekilde sıralanabilir:
- İshalken sıvı kaybı çok olduğundan bol miktarda su tüketilmelidir. Vücudun kaybettiği suyun organlara zarar vermesi bu şekilde önlenebilir.
- Türk kahvesine sıkılan limonla bir karışım elde edilir. Bu karışım yenildiğinde ishal kesilebilir.
- İshal olunduğunda yeşil çay tüketilmesi ishali kesebilir. Fakat yeşil çayın bir iki fincandan fazla tüketilmesi zararlı olabilir.
- Patates ishale birebir bir sebzedir. Haşlanmış patatesin tüketilmesiyle ishal kesilebilir.
- İshale ne iyi gelir, siyah çay tüketilmesi ishali kesebilir. Özellikle çayın demli olması daha etkili olacaktır.
- İshali kesmek için yağsız pirinç pilavı tüketilebilir.
- İshale ne iyi gelir, sarımsağın çok faydalı olduğu antibiyotik olarak adlandırıldığını biliyoruz. İshalken tüketilen sarımsak bağırsaklarda ishale neden olan bakteri ve virüslerin ölmesine yardımcı olur bu sayede ishal geçirilebilir.
- Posalı yiyeceklerin bağırsaklara çok iyi gelir. Tıpkı patates gibi havucunda ishali kestiği bilinmelidir. Haşlanmış havuç tüketilmesi önerilir.
- Kabukları soyulmuş ve püre haline getirilmiş elmanın tüketilmesi önerilmektedir. Bağırsak sağlığını koruyucudur ve sindirimi kolaydır.
- İshali ne keser ishalken yenilecek muzun ishali hafifletici ve geçirici özelliği vardır. Günde birkaç kez yenilebilir.
- Leblebi tüketilmesi ishali geçirebilmektedir. Bir avuç leblebi tüketilmesi yeterlidir.
- İshali ne keser yaban mersini ishali hafifletici etkidedir. Kurutulmuş yaban mersininin tüketilmesi önerilir, yaş olarak tüketilmesi ishali arttırıcı özelliğe sahiptir.
- Papatya çayının ishali kesici etkisi vardır. Aynı zamanda bağırsakların sağlığını da korur ve hasar almasını engeller. Bu sebepten ishalken papatya çayı tüketilebilir.
- İshal ne iyi gelir, ishalken bağırsakların sağlığı oldukça bozulur ve bağırsakta bulunan yararlı bakteriler ishalin etkisiyle ölebilir. İshalken probiyotik tüketilmesi bağırsakların sağlığını korur aynı zamanda da ishali geçirebilir.
- Probiyotik eczaneden alınabildiği gibi doğal olarak bazı besinlerin içerisinde de bulunmaktadır. Bu besinler ayran, yoğurt, turşu, bitter çikolata, peynir ve kefirdir. Hem ishalden korunmak hem de ishali kesmek için tüketilmesi önerilir.
- İshalken asitli içeceklerden uzak durulması önerilir.
- İshal süresince yağlı besinler tüketilmemesi önerilir.