Glutensiz Beslenme Nedir?

Glutensiz beslenme, içeriğinde gluten bulunmayan yiyecek ve gıdaların kişilerin beslenme listesinde yer alması demektir. Genellikle glutene karşı hassasiyeti olan ve çölyak hastalığı bulunan kişilere önerilmektedir. Bu beslenme düzeni ile hedeflenen amaç, hastalığın kişiler üzerinde oluşturduğu semptomların kontrol altına alınması ve kişilerin yaşam kalitesinin artırılmasıdır. Daha çok tedavi amacıyla uygulanan bu yöntemi, bazı kişiler tarafından kilo vermek için de kullanılabilir.

Beslenme alışkanlığı gluten ağırlıklı gıdalar olan bireylerin çoğunda bazı şikayetler görülebilirken, bunlar; hazımsızlık problemi, sindirim sistemi sorunlar, kabızlık, ishal ya da gaz oluşması gibi birtakım bağırsak problemleri, eklem ağrıları veya çok hızlı kilo vermelere neden olabilir. Bu gibi durumları yaşayan kişilerin vakit kaybetmeden uzman bir doktora görünmeleri ve tedavi olmaları önerilir.

Glutensiz Yiyecekler Nelerdir?

Gluten içermeyen besinlerde karbonhidrat tüketimi olmadığı için kişinin enerjisinde azalma durumu yaşanabilir. Bu durumun önüne geçebilmek ve vücut için gerekli karbonhidratı karşılayabilecek besinler de programa eklenmelidir. Bunlar arasında karabuğday ve kinoa gibi sağlıklı besinler tercih edilebilir. Ayrıca mısır ya da pirinç ile hazırlanacak besinler de tercih edilebilir. Bunların yanı sıra glutensiz yiyecekler şu şekildedir:

Sağlıklı Un Çeşitleri: Mısır, patates, pirinç, kestane, keçiboynuzu ve badem unu

Tahıl Çeşitleri: Karabuğday, chia tohumu, pirinç, mısır ve nişasta

Süt ve Süt Ürünleri: Yoğurt, peynir, kaymak, tereyağı ve krema

Et Çeşitleri: Kırmızı et, tavuk eti, hindi eti, balık ve deniz ürünleri

Sebzeler: Soğan, sarımsak, domates, patates, biber ve yeşil yapraklı sebzeler

Meyveler: Muz, üzüm, armut, avokado, elma ve armut

Kuru Baklagiller: Mercimek, nohut, barbunya, soya, fasulye

Bitkisel Yağ: Ayçiçek ve mısır özü, zeytinyağı, Hindistan ve ceviz yağı, fındık yağı

Kuruyemiş Çeşitleri: Fındık, ceviz, badem, leblebi ve kuru kayısı

Sıvı Çeşitleri: Su, maden suyu, taze sıkılmış meyve suları, ayran, bitkisel çaylar, kahve ve çay

Glutensiz Beslenmenin Faydaları Nelerdir?

Bağışıklık sistemi hastalıklarından biri olan çölyak hastalığı, her bireyde ve her yaş grubunda görülebileceği gibi tedavisinin gluten içermeyen besinlerle yapılması gerekmektedir. Ayrıca şeker hastalığı, nörolojik rahatsızlıklar, otizm, dermatit, huzursuz bağırsak sendromu (IBS), iltihaplı romatizma, kalp damar hastalıkları ve obezite gibi pek çok hastalığın tedavisinde de uygulanabilir. 
Ayrıca hastalık durumlarının dışında sağlık bir beslenme olanağı sağlarken, kilo vermek isteyen kişilerde tarafından tercih edilen bir diyet listesidir. Kişilerin kendi kendine uygulayabileceği bu programda birtakım karın ağrıları, gaz, şişkinlik veya cilt kızarıklıkları gibi semptomlarda azalma durumu görülebilir. 

Glutensiz beslenmenin faydaları şu şekildedir:

• Sağlıklı kilo verilmesi
• Bağışıklığın güçlenmesi
• Sindirim probleminin azalması
• Odaklanma sorunun azalması ve konsantrasyonun artması
• Saç ve tırnak sağlığının iyileşmesi
• Uyku problemlerinin azalması (kaliteli uyku)
• Depresyon ve kaygı bozukluklarının azalması

Glutensiz Beslenmenin Riskleri Nelerdir?

Beslenme alışkanlığında yapılan değişiklik ile birlikte birtakım vitamin, mineral ve farklı değerlerde azalma durumu ortaya çıkabilir. İçeriği bakımından gluten oranı yüksek besinler, kalori, şeker ve yağ oranı bakımından yüksektir. Bu nedenle azalma durumunun yaşandığı maddeleri karşılamak için doktor veya diyetisyen önerisine uymak gerekmektedir. 

Glutensiz beslenme sonucu ortaya çıkabilecek durumlardan bazıları şunlardır:

• Demir eksikliği
• Kalsiyum eksikliği
• Folik asit eksikliği
• Lif eksikliği
• B1, B2 ve B3 vitamini eksikliği

Vitamin eksikliğinin ve bu gibi durumların önüne geçebilmek için kişinin bu eksiklikleri tamamlaması gerekir. Bu durum da sağlıklı bir şekilde ilerleme sağlayabilmek adına kişi, uzman bir doktor veya diyetisyenin hazırladığı beslenme programı üzerine devam etmelidir.

Glutensiz Beslenmede Dikkat Edilmesi Gerekenler

Glutensiz beslenmede dikkat edilmesi gereken bazı unsurlar bulunmaktadır. Doktor veya diyetisyen tarafından hazırlanan liste kişinin yaşı, cinsiyeti ve hali hazırda bulunan bir hastalığının olup olmadığına bağlı olarak hazırlanmaktadır. Bu durumda kişi bu listenin ev ortamlarında ayrı bir şekilde tutması, hazırlama aşamasında kullandığı materyalleri de ayırması gerekmektedir. 
Dışarı yemek yeme durumunun ortaya çıkması halinde yiyeceklerin içeriğine bakılması ve gluten olmayan besinlerin tercih edilmesi hem sağlık hem de ortaya çıkabilecek bazı komplike durumların önüne geçilmesini sağlar.

Glutensiz Atıştırmalıklar Nelerdir?

Atıştırmalıkların tercihi konusunda sağlık açısından faydalı ürünlerin seçimi, doktor ya da diyetisyen tavsiyesi ile yapılabilir. Gluten içermeyen atıştırmalıkların marketlerden tercih edilmesi durumunda paketlerin üzerinde yazan detayların incelenmesi önemlidir. Ayrıca diğer oranların da kontrol edilmesi ve bu hastaların tercih etmeden önce uzman bir kişiye başvurmaları önerilmektedir. 

Glutensiz atıştırmalıklar şu şekilde sıralanabilir:

• Patlamış mısır
• Kurutulmuş meyve
• Badem veya dut unu kullanılarak yapılmış kurabiyeler
• Yer fıstığı ile yapılmış bisküviler
• Meyvelerin kullanılarak yapıldığı dondurmalar
• Keçi boynuzu unundan yapılan kraker ve kekler
• Pirinç unuyla yapılan tatlılar

Bu besinler gerekli malzemelerin alınması ile ev ortamında kolaylıkla yapılabilirken, kişinin sağlıklı beslenmesi yönünden fayda sağlayabilir. Ayrıca bazı gıdalara karşı alerjisi olan ve tüketilmesi durumunda reaksiyon gösteren kişilerin tüketimi durdurup vakit kaybetmeden doktoru ile görüşmesi önemlidir. Doktor tarafından uygulanan beslenme programına uyulması kişinin sağlığı açısından önemlidir.

Glutenin Zararları Nelerdir?

Gluten, arpa, çavdar ve buğday gibi gıdaların içinde yer alan doğal bir besin kaynağıdır. Günlük hayatta çok tüketilen ekmek, makarna ve hamur işlerinde yüksek oranda bulunmaktadır. Bu gıdalara örnek olarak; kek, simit, poğaça, börek gibi yiyecekler verilebilir. Ayrıca bazı soslarda ve birtakım ilaçlarda da bulunabilir. Bu nedenle beslenme programını değiştirecek kişilerin bu konuda bilinçlenmesi, doktor kontrolü ve önerisi üzerine beslenme listesini hazırlaması önemlidir.

Glutenin zararları ve kişilerde oluşabilecek bazı durumlar şunlardır:

• Hazımsızlık 
• İshal ya da kabızlık 
• Karın ağrıları
• Tekrar eden ülser hastalığı
• Baş ağrıları
• Eklemlerde ve kemiklerde ağrı
• Yorgunluk ve halsizlik
• Obezite
• Depresyon ve kaygı bozuklukları