İlişki Sürecinde Kendini Tanıma: Besleyici, Zehirleyici İlişkiler ve İletişim Stilleri

Bir çiftin ilişkisi iki kişiliktir, ancak bu ilişki her bireyin de kendi öznel deneyimidir. Bir anlamda, “biz”in yapıtaşları olan “ben” lerin kendi içlerindeki güven duygusu ne denli iyi tesis edilmişse ilişki o kadar güvende hissettirebilecek; benler ne denli duygularını ve düşüncelerini yönetebiliyorlarsa biz olduklarında da o denli iyi iletişim kurabilecek ve sorunlarla baş edebileceklerdir. Aksi takdirde biz, benlerin beslenip büyüyeceği bir bahçe olmaktan ziyade, “biz”in “ben”leri gelişmekten mahrum bırakacağı, solduracağı yerler olacaktır.

Aynı zamanda ilişkilerimiz kendimizle karşılaştığımız, yüzleştiğimiz aynalarımızdır. Bazen bu aynada kendimizi görmek pek de kolay değildir. Diğer yandan bu yüzleşmeleri ne denli dürüst ve olumlu bir bakışla karşılayabilirsek kişisel olarak o denli olgunlaşırız, ilişkimizin kumaşı da sağlamlaşır. Burada tüm bu duyguların ve düşüncelerin ifade bulduğu araç olan iletişimden bahsetmek gerekir. Bireylerin kendilerini ifade ediş biçimlerinin iletişimde ne denli önemli olduğu bir sır değildir. Pek bilinmeyen ise iletişim becerilerinin geliştirilebilir, öğrenilebilir olduğudur. İçtenlikli bir çaba ile yapıcı, çözümleyici iletişim becerilerini öğrenmek, ilişkide karşılaşılan zorluklar ve ortaya çıkan çatışmalarda anahtar bir rol oynayacaktır. Bazen oldukça basit görünen ancak sıklıkla yapılan iletişim hatalarını fark ederek değiştirmenin bile ilişki için ne derece iyileştirici olduğunu görmek mümkündür.

İletişim her insani ilişkide duygusal ve fiziksel ihtiyaçları karşılamak için temel araçtır. Sözlü ve söz dışı iletişim (Jest ve mimikler, ses tonu, beden hareketleri) ilişkideki her türlü bilgi paylaşımını sağlar. Duyguların, düşüncelerin, istek ve ihtiyaçları anlatmanın yoludur iletişim. İletişimin en yoğun olduğu ilişki biçimlerinden olan çiftlerin ilişkisinde ise iletişim çatışmaların çıkması da pek tabi ki doğaldır. Çatışmalar farklılıklardan doğmaktadır. Farklı arzular, istekler, ihtiyaçlar… Bu da çatışmanın kendisi kadar doğal ve hatta gereklidir. İnsanlar birbirine benzer karakterler gösterebilseler de herkes eşsizdir, biriciktir. Bu aynı zamanda zenginlik demektir. Benlerin farklılıklarını yeri geldiğinde kabul etme ve kucaklama da ilişkiyi zenginleştirecektir. Birbiriyle her zaman aynı isteklerde olan iki kişinin ilişkisi ise aynayla ilişki yaşamaktan pek de farklı bir şey olmayacaktır. Belki belirsizliklerden uzak ve güvenli, ama bir noktada sıkıcı ve tatmin edicilikten uzak bir ilişki olma olasılığı yüksektir.

İletişimdeki farklılıkların yıpratıcı hale gelmemesi için de beni biraz geriye koyup ötekini görebilmek, onun penceresinden olanlara bakmaya çabalamak çok kıymetlidir. Çünkü en temelde anlamak ve anlaşılmak isteriz. Sevdiğiniz insanlarla günlük konuşmalarınıza dikkat edecek olursanız belki de yarısından fazlasının pek kayda değer bilgiler içermediklerini kolayca fark edebilirsiniz. Yalnızca konuşmak için, temas etmek için de konuşuruz; sesini duymak için konuşuruz, özlediğimiz için konuşuruz… Çiftlerin arasında da özel bir iletişim dili vardır. Bu iletişim biçimi ne denli güçlü ve sağlıklıysa ilişki de o denli güçlü ve sağlıklı olur. Tabi ki burada yine bireylerin sahip oldukları iletişim becerileri ve iletişim stratejilerinin gücü önemlidir. Hatta romantik ilişkilerdeki iletişimin kalitesinin gelecekte evlilikten alınacak doyuma dair önemli ipuçları verdiği görülmektedir (Şiddeti yüksek ve saldırgan iletişim biçimlerinin düşük mutluluk düzeyi ve yüksek boşanma oranları ile ilişkili olduğu görülürken, uzun süreli evlilik yaşayan bireylerin ise etkili iletişim becerileri ve birbirleriyle konuşma miktarlarının fazla olduğu görülmektedir. ). Uzaklaştıran ya da yakınlaştıran iletişim… İletişim denilince genelde, yalnızca konuşmak anlaşılır. Ancak “Tatlı dil yılanı deliğinden çıkarır .” atasözündeki tatlı dilin hoş kelimeleri düz bir ifadeyle söylediğini düşünmeyiz. Mesele neyin nasıl söylendiğidir. Sadece dille değil, sesin tonuyla vurgusuyla, kaşla, gözle bakışla, jestlerle… Bazen de sadece sessizlikle. İşte tüm bunlar iletişimin içini doldurur. Bunlarla esasında yalnız olan zihnimizi başka bir zihne açarız. “Ben”ken “biz” oluruz…