Yetişkin Afazisi

Yetişkin afazisi nedir?

Kişinin, düşüncelerini ifade etmede ve söyleneni ya da yazılanı anlamada zorluk çekme durumudur. Afazi, beyin hasarı ile ortaya çıkar; sıklıkla felçli hastalarda ya da kafa yaralanmalarında gözlenir.

Afazi ile ilişkili bazı dil sorunları nelerdir?

Afazisi olan kişiler, onlara söylenileni anlamada ve kendi düşüncelerini ifade etmede güçlük çekerler. Ayrıca okuma, yazma, jest ve sayıları kullanma yeteneklerinde azalma gözlenir. Konuşmaları, nesne ya da eylemler, kısa söz öbekleri ya da basit kelimelerle kısıtlı olabilir. Sıklıkla, konuşmada telgrafta olduğu gibi tekli sözcüklerle oluşmuş cümleler kurulur. Kelime sırası doğru olmayabilir, bu yüzden anlatılanı anlamak güçtür. Bazen sesler ve kelimeler değişir, örneğin hasta “ masa” yerine “sandalye” ya da “diş” yerine “fiş” diyebilir. Hatta, “diş” yerine anlamsız “difç” sözcüğü üretebilir. Afazinin en bilinen özelliği isimlendirme güçlüğüdür. Örneğin, afazili bir kişi diş fırçasıyla ne yapılacağını bilebilir, ama ona ne dendiğini unutabilir.

Neden afazili kişilerin sorulan sorulara yanıt vermesi uzun sürer?

Afazili kişilerin onlara ne söylenildiğini anlaması için ekstra zamana ihtiyaçları vardır. Kelimeleri işitirler, ancak kelimenin anlamını birdenbire hatırlamayabilirler. Afazili kişileri dinleyene, yabancı bir dilde konuşuluyormuş gibi gelebilir. Ayrıca, hastaların kullanmak istedikleri kelimeleri düşünüp bulmaya ihtiyaçları vardır.

Afazili kişiler, kullanmak istedikleri kelimeyi düşündüklerinde hemen hatırlarlar mı?

Sıklıkla kelimeyi söyler söylemez unuturlar ve ihtiyaçları olduğunda tekrar hatırlamak zorunda kalırlar. Örneğin çocuklarının isimlerini bile hatırlamada zorluk çekerler. Belki birçok defa söylemişlerdir ama birkaç dakika sonra yeniden söyleyemeyebilirler.

Kalıplaşmış sözcüklerin kullanımı afazili kişilerde tipik midir?

Evet, çoğu zaman küfürler, sayılar, haftanın günleri, “evet”, “yok”, “iyiyim”, “sağol” gibi sık kullanılan otomatik yanıtları hatırda tutarlar. Afazi hastaları küfrettikleri için eleştirmeyin. Çoğunlukla uygun olmayan bir şeyler söylediklerinin farkında değillerdir.

Felç ya da kafa yaralanmaları başka ne tür sorunlara sebep olabilir?

Bazı kişiler kelimeleri tam olarak sesletmede sorun yaşayabilir. Heceleri birbirine karıştırarak kötü telaffuz ederler. Daha önceki durumlarına göre fazla duygusal olabilirler. Örneğin, daha kolay utanabilirler ve ölçüsüz ağlayıp gülebilirler. Kafası karışmış ve unutkan olabilirler.

Beyin hasarı ile bağlantılı bazı fiziksel sorunları nelerdir?

Afazi genellikle, beynin sol yarısının hasarlanması nedeniyle olur. Eğer beynin bir yarısı hasarlanmışsa, karşı beden yarısı etkilenir. Afazili kişilerin sağ kol ve bacaklarında zayıflık vardır. Görme etkilenebilir. Daha azınlıkla, epileptik nöbetler gözlenebilir.

Kendiliğinden iyileşme nedir?

Vücut, fiziksel düzeyde iyileşirken, bazı afazili kişiler yazma ve konuşmayı yeniden kazanırlar. Gelişme günler içinde ya da altı ay ve sonrasına kadar sürebilir. Akut dönemdeki ani gelişmeye kendiliğinden iyileşme denir.

Ne tür bir yardım afazili kişiler için uygundur?

Afazinin ne olduğu ve sonuçları hem afazili kişilere, hem de ailelere anlatılmalıdır. Dil ve konuşma terapisti, mastır ve doktora düzeyinde eğitimli bir profesyonel olarak değerlendirme yapar ve terapi programı hazırlar. Her ne kadar az insan tamamen iyileşse de afazili kişilere dil terapisi aracılığıyla yardım edilebilir.